TÜRK SİNEMASINDA BÜTÜNÜ YİTİRMEK: ANLAT İSTANBUL

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 293 - 305, 31.12.2023

Evren Günevi Uslu

https://doi.org/10.55004/tykhe.1347337

Öz

Anlatı biçimiyle öne çıkan çağdaş sinema sunduğu ve uyguladığı tekniklerle sinemaya yeni bir estetik boyut kazandırır. Filmsel zaman ve kronolojik zaman arasındaki ilişki anlatı sinemasında yeni bir yapı olarak yer almaktadır. Özellikle ön plana çıkan hikâyenin zamansallığı üzerindeki kronolojik ilişki ile klasik sinema anlayışının ötesine geçer. Doğrusal olmayan anlatılar ile parçalanmış bir anlatı sunarken zaman yaratımı ile sinema, modüler bir anlatı yapısına sahip olur. Bu açıdan değerlendirildiğinde epizodik anlatılar, çatallı anlatılar ve geleneksel olmayan anlatılar karmaşık bir film deneyimi sunmaktadır. Olay örgüsü ve anlatı arasındaki ilişki çağdaş sinemanın bu yönüyle klasik anlatı sinemasından ayrılmasını somutlaştırır. Klasik anlatının başı, ortası ve sonu olarak kurulan anlatı yapısı çağdaş anlatıda farklı bir yapı üzerinde düzenlenmektedir. Senaryo üzerindeki kronolojik değişimler anlatının farklı biçimlendirilmesine ve izleyicinin anlam arayışına neden olur. Hikâyenin bütünü üzerindeki zamansal değişimler, tekrarlayan görüntüler anlatıda uzamsal ve nedensel ilişki kurma çabasını da tetiklemektedir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde doğrusal olmayan bu anlatı biçimleri sinema algısında bölümlendirmeye yol açmaktadır. Bu çalışmada beş farklı yönetmen tarafından çekilen Anlat İstanbul (2005) filmi örneği üzerinde, zaman ve anlatı arasındaki ilişki incelenerek Türk sinemasında doğrusal olmayan zamansal biçim değişimi örnek çalışma olarak ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anlat İstanbul, Çağdaş Sinema, Filmsel Zaman, Modern Anlatı

Losing The Whole In Turkish Cinema: Segmentation In Cinema Perception “Anlat Istanbul”

Öz

Contemporary cinema, which stands out with its narrative form, brings a new aesthetic dimension to cinema with the techniques it offers and applies. The relationship between filmic time and chronological time takes place as a new structure in narrative cinema. It goes beyond the classical cinema understanding with its chronological relationship on the temporality of the story, which stands out especially. While presenting a fragmented narrative with non-linear narratives, cinema has a modular narrative structure with time creation. From this point of view, episodic narratives, bifurcated narratives and non-traditional narratives offer a complex film experience. The relationship between plot and narrative embodies the separation of contemporary cinema from classical narrative cinema with this aspect. The narrative structure, which is established as the beginning, middle and end of the classical narrative, is organized on a different structure in the contemporary narrative. Chronological changes on the script cause the narrative to be formatted differently and the audience's search for meaning. The temporal changes and repetitive images on the whole of the story also trigger the effort to establish a spatial and causal relationship in the narrative. When evaluated in this context, these non-linear narrative forms lead to segmentation in the perception of cinema. In this study, the relationship between time and narrative was examined on the example of the movie Tell Istanbul (2005), shot by five different directors, and the non-linear temporal form change in Turkish Cinema was presented as a case study.

Anahtar Kelimeler

Anlat Istanbul, Contemporary Cinema, Filmic Time, Modern Narrative

Kaynakça

• Arnheim, R. (2010). Sanat olarak sinema. Hil Yayınları.
• Biro, Y.(2011). Sinemada zaman. Doruk Yayınları.
• Buckland, W. (Ed.). (2009). Puzzle films: complex storytelling in contemporary cinema. John Wiley & Sons.
• Cameron, A. (2008). Modular narratives in contemporary cinema. In modular narratives in contemporary cinema (pp. 1-19). Palgrave Macmillan UK.
• Connolly, M. (2012). Modular narratives in contemporary cinema. The Velvet Light Rap, 70(1), 68-70.
• Deleuze, G. (2021). Sinema II Zaman-imge. Norgunk.
• Doane, M. A. (2002). The emergence of cinematic time: Modernity, contingency, the archive. Harvard University Press.
• Foss, B. (2016) Sinema ve televizyonda anlatım teknikleri ve dramaturji. Hayalperest Yayınevi.
• Fincher, D. (Yönetmen). (1999). Fight Club. 20th Century Fox.
• Genescu, V. (2020). Possible worlds and the linear progression of lyrical editing. Close Up: Film and Media Studies, 4(1), 35.
• Heidegger, M. (2022). Varlık ve zaman. Alfa.
• Koca, S. (2018). Yeni Türk sinemasında biçem. Literatürk Academia.
• Kovács, A. B. (2008). Screening modernism: European art cinema, 1950-1980. University of Chicago Press.
• Kinder, M. (2003). Designing a database cinema. Future cinema: The cinematic imaginary after film, 346-353.
• Kiss, M. (2017). Impossible puzzle films: A cognitive approach to contemporary complex cinema. Edinburgh University Press.
• LeMahieu, D. L. (2013). Modular narratives in contemporary cinema/abandoned images: Film and film's end/Technologies of history: Visual media and the eccentricity of the past. Film & History, 43(1), 30.
• Lundén, R. (2014). Centrifugal and centripetal narrative strategies in the short story composite and the episode film. Interférences littéraires/Literaire interferenties, (12), 47-60.
• Lynch D. (1997). (Director). Lost Highway. Ciby 2000.
• Nolan, C. (Yönetmen). (2000). Memento. (Film). Summit Entertainment
• Onaran, A.Ş. (1986). Sinemaya giriş. Filiz Kitabevi.
• Parkan, M. (1983). Brecht estetiği ve sinema. Dost Kitabevi.
• Tarantino, Q. (Yönetmen). (1994). Pulp Fiction (Film). Miramax Films.
• Tkywer, T. (Yönetmen). (1998). Lola Rennt (Film). X -Film
• Simons, J. (2008). Complex narratives. New review of film and television studies, 6(2), 111-126.
• Ulutaş, S. (2017). Sinema estetiği. Hayalperest Yayınevi.
• Walker, G. (2009). The filmic time of coloniality: on shinkai makoto's the place promised in our early days. mechademia, 4(1), 3-18.