Bir Çalışmanın Sanat Eseri Olarak Değerlendirilme Sürecine Eleştirel Bakış

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 16, 203 - 221, 30.06.2024

Güneş Oktay

https://doi.org/10.55004/tykhe.1447626

Öz

Sanat eserine bakış, tarihsel süreç içerisinde sanatın geçirdiği kırılmalarla beraber değişim göstermiştir. Sanatın doğasında var olan eleştirellik, sanatın tanımını genişleterek onu dönüştürmüştür. Bu durum sanat eserinin nesneden bağımsız, sadece bir kavram ya da deneyim olarak da kabul edilebileceğini göstermiştir. Sanatçı tarafından üretilen eserin atölyeden çıkarak kamuya sunulması, sergilenmesi, ticari bir boyut da kazanmasına neden olur. Özellikle üretilen sanatsal çalışmaların nasıl ve ne zaman sanat eseri olarak değer gördüğü, postmodernizm ile birlikte değişen sanat-nesne ilişkisi ile birlikte farklılık göstermiştir. Günümüz sanat anlayışında sosyal medya ve dijital platformların varlığı sanatın sergilenmesi ve pazarlanmasında alternatifler yaratmış, sanatçı ve sanat eserinin görünürlüğünü değiştirmiştir. Araştırmada tüm bu tartışmaların temel alındığı kapsamlı bir literatür taraması yapılmış, görsel materyaller incelenmiştir. Bu yöntem, araştırmanın teorik temellerini güçlendirerek sanat eserinin ne olduğu ve sanatın geçirdiği süreci anlamak için gerekli altyapıyı oluşturmuştur. Üretilen çalışmaların sanat eseri olarak değerlendirilme sürecinde, eserin tanımı ve değeri Heidegger, Baudrillard, Benjamin ve Bourriaud gibi düşünürlerin görüşleri üzerinden ele alınırken, eserin nesne, kavram ve mekânla olan ilişkisi ile sanatçının eser üzerindeki etkisi tartışılmıştır. Sanatın pazarlanabilir özelliğiyle beraber sanatçının eserine öznel yaklaşımı ve izleyici tarafından nasıl kabul aldığı temel alınarak karşılaştırmalı inceleme yapılmış, sanat eserinin ne olduğu ve üretilen çalışmanın ne zaman eser değeri aldığı, bir standarttan ziyade, toplumsal, kültürel ve tarihsel bağlamlara dayalı olduğu görülmüştür. Öznesi değişse de sanat eserinin değerinin genellikle belirli bir kültürel iktidar grubunun belirlediği normlara göre şekillendiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanat eseri, Nesne, Sergileme, Atölye

Kaynakça

• Aksoy, M. (2021). Kolektif hafıza ve sanat pratiğinin mekânı olarak atölye. Yeni Fikir Dergisi, 13(26), 73-80.
• Antmen, A. (2009). 20. yy. batı sanatında akımlar. Sel Yayınları.
• Arapoğlu, F. (2021). Sanatta aktüel gündem: Kripto sanat (NFT). Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 91-93.
• Artun, A. (2017). Mümkün olmayan müze. İletişim Yayınları.
• Atakan, N. (2008). Sanatta alternatif arayışlar. Karakalem Kitabevi.
• Baudrillard, J. (2010). Sanat komplosu yeni sanat düzeni ve çağdaş estetik I. (Çev. E. Gen ve I. Ergüden). İletişim Yayınları.
• Baudrillard, J. (2014). Çağdaş sanat: Kendi kendisiyle çağdaş sanat. E-skop, https://www.e-skop.com/skopbulten/cagdas-estetik-cagdas-sanat-kendi-kendisiyle-cagdas-sanat/1862 adresinden 20.02.2024 tarihinde alınmıştır.
• Baudrillard, J. (2021). Simülakrlar ve simülasyon (Çev. O. Adanır). Doğubatı.
• Baxandall M. (2015). 15. yüzyılda sanat ve deneyim. (Çev. Z. Rona). İletişim Yayınları.
• Benjamin, W. (2002). Pasajlar. (Çev. A. Cemal). Yapı Kredi Yayınları.
• Benjamin, W. (2003). The origin of German tragic. (Çev. J. Osborne,. Verso
• Bourriaud, N. (2004). Postprodüksiyon. (Çev. N. Saybaşılı). Bağlam Yayıncılık.
• Bourriaud, N. (2005). İlişkisel estetik. (Çev. S. Özen). Bağlam Yayıncılık.
• Buren, D. (2005). Atölyenin işlevi. A. Artun (Ed.), Sanatçı müzeleri içinde, (Çev. E. Gen, A. Berktay ve E. Yılmaz). (s. 157-169). İletişim Yayınları.
• Cuban, M. (2024, 29, Mayıs). Non-fungible token. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/non-fungible-token-data
• Danto, A. C. (2014). Sanat nedir?. (Çev. Z. Baransel). Sel Yayıncılık.
• Descartes, R. (2020). Yöntem üzerine konuşma (Çev. M. Erşen). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Duchamp, M. (1917). Çeşme [Hazır Nesne]. Moma. https://mo.ma/3wEG8vl
• Eliasson, O. (2024). About studio Olafur Eliasson. https://olafureliasson.net/studio adresinden 17 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Erden, E. O. (2016). Modern sanatın kısa tarihi, Hayalperest
• Evans, W. (1936). Alabama Tenant farmer wife [Fotoğraf]. The Metropolitan Museum of Art. https://bit.ly/3In1jEM
• Foster H. (2009). Gerçeğin geri dönüşü yüzyılın sonunda avangard. (Çev. E. Hoşsucu). Ayrıntı Yayınları
• Galard, J. (2011). Yapıtsız sanat. (Çev. E. Gökteke). Sanat Dünyamız, (121), 26-32.
• Giderer, H. E. (2003). Resmin sonu. Ütopya Yayınevi.
• Grasskamp, W. (2005). Sanatçılar ve Diğer Koleksiyoncular. A. Artun (Ed.), Sanatçı Müzeleri içinde, (Çev. E. Gen, A. Berktay ve E. Yılmaz). (s. 65-101). İletişim Yayınları.
• Günay Yavuz, U. & Ceylani, M. U. (2022). Hayatındaki travmalarla sanatı aracılığı ile yüzleşen Tracey Emin’in hastalık süreci özçekimleri. Art-E Sanat Dergisi, 15(30), 871-893. https://doi.org/10.21602/sduarte.1176626
• Haacke, H. (2016). Açıklama 1974. C. Harrison, P. Wood (Ed.). Sanat ve kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi içinde, (Çev. S. Gürses). (s. 978-980). Küre Yayınları.
• Heidegger, M. (2007). Sanat eserinin kökeni. (Çev. F. Tepebaşılı). DeKi Basım Yayın.
• Hirst, D. (1996). Evim evim güzel evim [Enstalasyon]. Moma https://www.moma.org/collection/works/100712
• Hopkins, D. (2000). After modern art 1945-2000. Oxford University Press
• Hughlane (2024). Francis Bacon’s Studio. https://hughlane.ie/arts_artists/francis-bacons-studio/ adresinden 15 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Kosuth, J. (1972). Art After Philosophy. U. Meyer (Ed.). Conceptual Art içinde, (s. 155-170). A Dutton Paperback.
• Kuspit, D. (2010). Sanatın sonu. (Çev. Y. Tezgiden). Metis Yayınları.
• Kruger, B. (1987). Alışveriş Yapıyorum Öyleyse Varım [Baskı]. Glenstone Museum, https://www.artsy.net/artwork/barbara-kruger-untitled-i-shop-therefore-i-am
• Kruger, B. (2016). Resim 'Almak' 1982. C. Harrison, P. Wood (Ed.), Sanat ve kuram 1900-2000 değişen fikirler antolojisi içinde, (Çev. S. Gürses). (s. 1093-1094). Küre Yayınları.
• Landi, A. (2010). Where the art happens. ArtNews Magazine, 109(6), 76-83.
• Levine, L. (1981). After Walker Evans 4 [Fotoğraf]. The Metropolitan Museum of Art. https://bit.ly/3In1jEM
• Long, R. (1984). Göl Taşları Çizgisi [Enstalasyon]. Torino. http://www.richardlong.org/
• Lotringer, S. (2010). Sanat korsanlığı, J. Baudrillard, Sanat komplosu yeni sanat düzeni ve çağdaş estetik I içinde (Çev. E. Gen, I. Ergüden). (s. 9-24). İletişim Yayınları
• Marinetti, F. T. (2016). Fütürizmin temeli ve manifestosu. C. Harrison, P. Wood (Ed.). Sanat ve kuram 1900-2000 değişen fikirler antolojisi içinde, (Çev. S. Gürses). (s. 171-175). Küre Yayınları.
• Mitchell W. J. T. (1991). An interview with Barbara Kruger. Critical Inquiry, 17(2), 434-448.
• Sennett, R. (2013). Zanaatkâr. (Çev. M. Pekdemir). Ayrıntı Yayınları
• Shiner, L. (2017). Sanatın icadı. (Çev. İ. Türkmen). Ayrıntı Yayınları
• Shorr, C. (Director). (2008). Andy Warhol's Factory People [Film]. United States: Planet Group Entertainment.
• Smithson, R. (1970). Spiral Mendirek [Enstalasyon]. Utah Museum of Fine Arts. https://umfa.utah.edu/spiral-jetty
• Şahiner, R. (2008). Sanatta postmodern kırılmalar ya da modernin yapıbozumu. Yeni İnsan Yayınevi
• Tate. (t.y.). Turner Prize 1999 Artists: Tracey Emin. https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-britain/turner-prize-1999/turner-prize-1999-artists-tracey-emin