Algılanan Stres ile Egzersize Yönelik Sağlık İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 247 - 257, 23.12.2024

Çağdaş Caz Ömer Faruk Yazıcı

Öz

Stres, organizma üzerinde zihinsel ve psikolojik yönde farklı sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Stresin azalmasında önemli rol oynayan egzersiz ise organizma açısından zihinsel, ruhsal, fiziksel birçok fayda sağlamaktadır. Bu düşüncelere istinaden çalışmanın amacı, algılanan stres ile egzersize yönelik sağlık inançları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma grubu, basit örnekleme yöntemiyle belirlenen 262 bireyden oluşmuştur. Araştırmada “Algılanan Stres Ölçeği” ile “Egzersize Yönelik Sağlık İnançları Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, demografik özellikleri değerlendirmek için, T-Testi ve ANOVA testi uygulanmıştır. Ayrıca ölçekler arasındaki ilişki pearson korelasyon testi ile değerlendirilmiştir. Araştırma bulgusu T-Testi sonuçlarına göre cinsiyet, sigara kullanma ve uyku süresi değişkenlerinde anlamlı farklılıklar görülmemiştir. Ancak yaş değişkeninde egzersize yönelik sağlık inançları anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Korelasyon analizi sonuçlarına göre, algılanan stres ile egzersize yönelik sağlık inançları arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stres, Egzersiz, İnançlar

Kaynakça

• Akgün, N. (1980). Egzersiz fizyolojisi. 2. Baskı, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Akman, S. (2004). Stresin nedenleri ve açıklayıcı kuramlar. Türk Psikoloji Bülteni, 34-35, 40- 55.
• Arslan, I. (2018). Bilinçli farkındalık, depresyon ve algılanan stres arasındaki ilişki. Birey ve Toplum, 8(16), 73-86.
• Ateşoğlu, L., ve Erkal, S. (2016). Hastanelerde çalışan ev idaresi personelinin algılanan stres düzeylerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 4(29), 557-573.
• Aydın, Ş. (2004). Otel işletmelerinde örgütsel stres faktörleri: 4-5 yıldızlı otel işletmeleri uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(4), 1-21.
• Bilge, A., Öğce, F., Genç, R.E., ve Oran, N.T. (2009). Algılanan stres ölçeği (ASÖ)’nin Türkçe versiyonunun psikometrik uygunluğu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(25), 61-72.
• Bozyılan, E. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin spor yapma davranışlarının algılanan stres, biyo-psiko-sosyal cevap ve stresle başetme davranışları üzerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Caz, Ç., Paktaş, Y., ve Yazıcı, Ö.F. (2023). Egzersize yönelik sağlık inançları tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 39(1), 115-124.
• Cohen, S., Kamarck, T., ve Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior. 24(4), 385-396.
• Çingöz, Y.E., Altuğ, T., Şensoy, C., Turan, M., Yönal, M., ve Akın, H. (2022). Bireylerin sportif rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inancı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. TOJRAS, 11(1), 1-18.
• Çutuk, S. (2024). Üniversite öğrencilerinin spora yönelik tutumları ve egzersiz sağlık inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 85-94.
• Ertüzün, E., ve Karaküçük, S. (2014). Sağlık inanç modeli perspektifinde sportif rekreasyon aktivitelerine bakış. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(1-4), 1-9.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Göksu, Ö., Kumcağız, H. (2020). Covid-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri Turkish Studies, 15(4), 463-479.
• Gümüş, H., Alay, Ö.S., Karakılıç, M. (2017). Fiziksel aktivite için park ve rekreasyon alanlarına gelen kullanıcıların mekân seçimini ve fiziksel aktiviteye katılımını etkileyen faktörler. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 31-38.
• Hellrıegel, D., Slocum, J.W., Woodman, R.W. (1992). Organizational behavior. New York: Western Publishing.
• Kalyon, T. A. (2000). Spor hekimliği. 5. Baskı, Ankara: Gata Yayınları.
• Kljajević, V., Stanković, M., Đorđević, D., Trkulja-Petković, D., Jovanović, R., et al. (2021). Physical activity and physical fitness among university students. A systematic review. Int J Environ Res Public Health, 19(1), 158.
• Lyon, B.L. (2012). Stress, coping and health: A conceptual overview (update). In V.H. Rice (Ed.), Handbook of stress, coping, and health: Implications for nursing research, theory, and practice. Sage Publications, Inc.
• Maville, J., Huerta, C. (2008). Health promotion in nursing. Second edition, Texas.
• Özden, M. (1993). Sağlık eğitimi. 1. Baskı, Ankara: Feryal Matbaacılık.
• Patterson, R., McNamara, E., Tainio, M., De Sa T.H., Smith, A.D., Sharp, S.J., et al. (2018). Sedentary behaviour and risk of all-cause, cardiovascular and cancer mortality, and incident type 2 diabetes: a systematic review and dose response meta-analysis. Eur J Epidemiol, 33,811-829.
• Pınar, Ş.E., Arslan, Ş., Polat, K., Çiftçi, D., Cesur, B., ve Dağlar, G. (2014). Gebelerde uyku kalitesi ile algılanan stres arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3), 171-177.
• Salmon, J., Booth, M.L., Phongsavan, P., Murphy, N., ve Timperio, A. (2007). Promoting physical activity participation among children and adolescents. Epidemiologic Reviews, 29(1), 144-59.
• Savcı, M., Aysan, F. (2014). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3,44-56.
• Schneiderman, N., Ironson, G., ve Siegel, S.D. (2005) Stress and health: psychological, behavioral and biological determinants. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 607 628.
• Selye, H. (1973). The evolution of the stress concept: The originator of the concept traces its development from the discovery in 1936 of the alarm reaction to modern therapeutic applications of syntoxic and catatoxic hormones. American Scientist, 61(6), 692-699.
• Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin algılanan stres düzeylerinin fakülte türü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-35.
• Şanlı, Ö. (2017). Öğretmenlerin algılanan stres düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 385-396.
• Tuğut, F., Tuğut, N., ve Yeşildağ Çelik, B. (2021). Sağlık alanında okuyan öğrencilerin covid-19 pandemi sürecinde durumluk süreklilik kaygı, algılanan stres ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 136-144.
• Uca, M., Sivrikaya, K., ve Özivgen, H. (2022). Serbest zamanlarında düzenli egzersiz yapan ve sedanter kişilerin sağlık inançlarının incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 180-193.
• Uyan, A. (2014). Ergenlerde algılanan stres ile sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Arel Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaşar, M. (2023). Üniversitede çalışan akademik personelin rekreasyonel egzersize ilişkin sağlık inancı. (Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Yılmaz Aydın A.S., ve Camcıoğlu Yılmaz, B. (2024). Fizyoterapi öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyi, egzersize dair sağlık inançları ve egzersiz engel algılarının incelenmesi. BÜSAD, 5(2), 173-86.