Takım Sporu Yapan Sporcuların Güdülenme ve Kaygı Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 90 - 104, 30.08.2025

Ahmet Vahap Deniz , Bekir Barış Cihan

Öz

Bu araştırmanın amacı, takım sporu yapan sporcuların güdülenme ve kaygı durumlarının incelenmesi ve sporcuların antrenman ve müsabaka ortamındaki değişkenlerin sporcuların güdülenme ve kaygı durumlarını nasıl etkilediklerini tespit etmektir. Çalışmaya takım sporları yapan 15 sporcu katılmıştır. Araştırmada demografik bilgi formu ve nitel araştırma yöntemlerinden fenomonolojik desen tercih edilmiştir. Çalışma verileri araştırmacı tarafından hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; arkadaş ortamında bulunma, takım arkadaşlarıyla keyifli ve mutlu zaman geçirme, takım arkadaşları ve antrenörlerden olumlu tepkiler alma durumlarının sporcularda güdülenme sürecine etki ettiği; başarısızlık korkusu, antrenör baskısı, takım arkadaşlarının baskısı ve sakatlanma korkusu durumlarının sporcuların kaygı seviyesini yükselttiği; öz motivasyon ve sosyal çevre desteğinin sporcular tarafından kaygıyla başa çıkmada etkin yollar olarak kullanıldığı; güdülenme ortamı oluştuğunda sporcuların motivasyonlarının, özgüvenlerinin ve aktiviteden aldıkları keyif ve mutluluk hazzının arttığı ve kaygı seviyesinin arttığı durumlarda sporcuların motivasyonlarının azaldığı, özgüven kaybı yaşadıkları, başarısız olma korkusunu hissettikleri ve aktiviteden kaçınma durumlarının ortaya çıktığı analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

spor , spor kulüpleri , güdülenme , kaygı

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Teşekkür

Sayın Hocalarım; Teşekkürlerimizi sunar, kolaylıklar dileriz...

Kaynakça

• Afyon, Y. A., Akandere M., & Sanioğlu A. (2000). "Üniversiteli Futbolcularda Müsabaka Ortamında Görülen Kaygının Başarıya Etkisi Üzerine Bir inceleme" 2. Futbol ve Bilim Kongresi, Bildiri Özetleri Kitapçığı, Sf.18, Ege Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, İzmir.
• Akarçeşme, C. (2004). Voleybolda müsabaka öncesi durumluk kaygı ile performans ölçütleri arasındaki ilişki, (Yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi.
• Aktan, E. (2018). Sosyal medya ve sosyal kaygı: Sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2):35-53.
• Akyol, G. & Taşkıran, C. (2023). Elit düzey güreşçilerin bilişsel esneklik düzeyleri ve stresle başa çıkma stratejileri. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 28(4), 267-275.
• Aldemir, Y, Biçer, T, & Kızıldağ Kale, E. (2014). Futbolcularda imgeleme çalışmalarının problem çözme üzerine etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 37- 45.
• Besharat, M. A., & Pourbohlool, S. (2011). Moderating effects of self-confidence and sport self-efficacyon the relationship between competitive anxietyand sport performance. Psychology, 2(7), 760.
• Chi, G., & Wang, L. (2022). The association of sports participation with depressive symptoms and anxiety disorder in adolescents. Frontiers in Public Health, 10, 860994.
• Conroy D. E, Elliot A. J, & Hofer S. M. (2003). A 2× 2 achievement goals questionnaire for sport: Evidence for factorial invariance, temporal stability, and external validity. Journal of sport and Exercise psychology, 25(4), 456-476.
• Correia, M. E., & Rosado, A. (2018). Fear of failure and anxiety in sport. Análise Psicológica, 36(1), 75-86. Doğan, O. (2005) Spor psikolojisi. Nobel Kitabevi, Adana. (3. Baskı)
• Erdul, G. (2005). Üniversite öğrencilerinin zaman yönetimi becerileri ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Gill, D. L., Gross, J. B., & Huddleston, S. (1983). Participation motivation in youth sports. International Journal of Sport Psychology.14, 1-14.
• Göksel, A. G., Zorba, E., Yıldız, M., & Caz, Ç. (2020). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin taraftarı oldukları futbol takımına karşı psikolojik bağlılıklarının incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 15(25), 3800-3818.
• Güler, H., & Cicioğlu, H. İ. (2021). Sedanter ve sporcuların yeni tip koronavirüse yakalanmada bireysel kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 8(1), 68-75. Gümüş, M. (2002). Profesyonel futbol takımlarında puan sıralamasına göre durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Hosseınalıpour F. (2015) Üniversiteli sporcu öğrencilerin, sporda motivasyon düzeyleri ve stresle başa çıkma yöntemlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Ingledew, D. K., Markland, D., & Sheppard, K. E. (2004). Personality and self-determination of exercise behaviour. Personality and Individual Differences; 36: 1921-1932.
• Karageorghis, C.I., & Terry, P.C. (2015). Spor Psikolojisi (E.Demir, Çev.), Nobel Yayın, Ankara. Keser, A., & Kumbul Güler, B. (2009). Çalışma psikolojisi. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Koç, H. (2004). Profesyonel futbolcularda durumluk kaygı düzeylerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi.
• Kolt, Gregory – Kirby, Ray - Bar-Eli, Michael – Blumenstein, Boris – Chadha, Narender K. – Liu, Jie – Kerr, Greg (1999), “A Crosscultural Investigation of Reasons for Participation in Gymnastics”, International Journal of Sport Psychology, 30, 381-398. Konter, E. (1997). "Profesyonel Futbolcuların Yaş Gruplarının Durumluk Kaygı Düzeylerine Etkisi" 1. Uluslararası Spor Psikolojisi Sempozyumu Bildiri Özetleri Kitapçığı., Sf.87 , Bağrrgan Yayımevi., Ankara.
• Kuru, E. (2000) Sporda psikoloji. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, Ankara, Masaki, H., Hirao, T., Maruo, Y., Foti, D., & Hajcak, G. (2018). Feedback-related electroencephalogram oscillations of athletes with high and low sports anxiety. Frontiers in psychology, 9, 378678
• Özbay, S. (2012). Büyükler güreş milli takımında yer alan sporcuların müsabaka öncesi ve sonrası durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Özdayı, N. (2019). Amatör futbolcuların yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 12(XL), 244-256.
• Pineda-Espejel, H. A., Alarcón, E., Morales-Sánchez, V., & Gadea-Cavazos, E. (2021). Adaptive social factors and precompetitive anxiety in elite sport. Frontiers in Psychology, 12, 651169.
• Pons, J., Viladrich, C., Ramis, Y., & Polman, R. (2018). The mediating role of coping between competitive anxiety and sport commitment in adolescent athletes. The Spanish journal of psychology, 21, E7
• Ponseti, F. J., Almeida, P. L., Lameiras, J., Martins, B., Olmedilla, A., López-Walle, J., ... & Garcia-Mas, A. (2019). Self-determined motivation and competitive anxiety in athletes/students: a probabilistic study using bayesian networks. Frontiers in psychology, 10, 464752.
• Tiryaki, S. (2000) Spor psikolojisi, kavramlar kuramlar ve uygulama. Eylül Kitap ve Yayınevi. Ankara.
• Turkay, H., & Sökmen, T. (2014). Beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinin sporda güdülenme kaynakları ve stresle başa çıkma tarzları. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(3), 1-9.
• Weinberg, R. S. (2009). Motivation. (Ed.In B. W. Brever). Handbook of sports medicine and science: Sport psychology. Oxford: Wiley-Blackwell. 1-17.
• Weiss, M.R. & Troxel, R.K. (2006). Psychology of the injured athlete. Athlet Training, 21, 104-154 Williams, C. (2018). Stres Kaygı Panik Atak, (çev. H.S. Yavuz), Ege Basım Yayın, İstanbul
• Yıldız A, Altıntaş, A, Elmas, S, & Aşçı F. H. (2019). Sporda güdülenme ölçeği-II'nin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Spor Hekimligi Dergisi/Turkish Journal of Sports Medicine, 54(1).
• Yiğit, A. Y. (2011). Ortaöğretimde okullar arası spor müsabakalarına katılan öğrencilerin güdülenmişlik düzeyleri (Yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi.