ÇOKLU KRİZLER ÇAĞINDA: İNSANİ KALKINMA VE EŞİTLİK

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 124 - 150, 30.06.2025

Hicran Atatanır

Öz

Günümüz dünyasında şiddetlenen yoksulluk, yükselen militarizm ve derinleşen eşitsizlikler toplumsal ilişkileri adalet, yurttaşlık ve refah temelinden uzaklaştırarak işsizlik, belirsizlik ve güvencesizlik kıskacına sürüklemektedir. Birey-devlet ilişkisinin giderek yoksul birey-sosyal yardım devleti ilişkisine dönüştüğü çağımızda eğitimden sağlığa, istihdamdan konuta, vergi uygulamalarından sosyal güvenliğe uzanan bir dizi alanda çoklu kriz yaşanmaktadır. Pandemi, iklim değişikliği ve kitlesel göç gibi küresel gelişmeler karşısında devletlerin insan hak ve özgürlüklerini gerçekleştirmenin etkili bir aracı olmaktan giderek uzaklaştığı eleştirileri yükselmektedir. Oysa yaşam bir bütündür ve bütünün tüm bileşenleri ile krizler karşısında dayanıklılığını koruyabilmesi gereklidir. Bu ise insani kalkınmayı ve eşitliği esas alan sosyal politikalarla mümkündür. Bu çerçevede çalışmamız çoklu krizler çağını eşitsizlikler merceğinde ve sosyopolitik bir yaklaşımla Türkiye özelinde ele almayı amaçlamaktadır. Yaşanan ağır ekonomik krize adalet, yurttaşlık ve refah temelinde kesişen pek çok açmazın derinleşerek eşlik ettiği Türkiye’de insanların sosyal adaletsizliğe karşı “dayanıklılığı” açık ve yakın tehdit altındadır. Sosyal dayanıklılığın bireysel dayanıklılıkların bir bileşkesi olduğu göz önüne alınacak olursa insanların her türlü olumsuzluk ve zorluğun ardından iyileşme, büyüme ve uyum sağlama yeteneklerini koruyabilmesi, toplumu çok ve yakından ilgilendirmektedir. İnsan hakları, adil gelir dağılımı ve sürdürülebilirlik gibi ortak paydalarda yaşanan sorunların yanı sıra demokratik hukuk devletine geçilememesinin sancıları, Türkiye’de insani kalkınma ve eşitlik için güçlü tohumlar atılmasını baskılayan değişkenlerle karakterizedir. Klientalizm ve nepotizm gölgesinde kemikleşen yoksulluk ve kalıcı eşitsizlikler kamusal alanı adalet, yurttaşlık ve refah temelinden uzaklaştırarak güvencesizlik kıskacının genişlemesine yol açmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çoklu Krizler , İnsani Kalkınma , Eşitlik , Sosyal Politika , Dayanıklılık.

Kaynakça

• Aldrich, D., Katz, C. & Levanon, T. (2024). The interplay between individual and community resilience. Crisis Lab. Retrrieved from https://www.crisislab.io/blog/the-interplay-between-individual-and-community-resilience. Ang, Y. Y. (2024). Doing development in the polycrisis. Project Syndicate. Retrieved from https://www.project-syndicate.org/commentary/new-economic-development-paradigm-needed-for-climate-change-inequality-pandemics-by-yuen-yuen-ang-2024-11. Apple. M. W. (2017). Eğitim toplumu değiştirebilir mi? (Ş. Şakir Çıngır, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık. Atatanır, H. (2024). Sosyal yardım toplumu. Heybe Sosyal Hizmet ve Sosyal Politika Dergisi, 2024/9, Ankara: Nika Yayınevi.