“İSTİKLÂL MARŞI”NIN SÖZCÜK GRUPLARI ÜZERİNE ŞEKİLSEL BİR İNCELEME DENEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 100 - 121, 21.11.2022

Eda Eyi

https://doi.org/10.29228/filolojibengu.23

Öz

Türk dilinin önemli konularından birini de sözcük grupları oluşturmaktadır. İsim+edat, isim+isim, sıfat+isim, sözcük/sözcük grubu+bağlaç+sözcük/sözcük grubu, cümle unsuru+fiil+fiilimsi eki’nin anlamsal ve yapısal bir uyumundan oluşan sözcük grupları arasında ya tamlayan-tamlanan ilişkisi ya da sıralı bir ilişki söz konusudur. Bu çalışmada, sözcük grupları incelemelerinde üzerinde durulması gereken bu ilişkiler, göz önünde bulundurularak, İstiklâl Marşı sözcük grupları bakımından incelenmiştir. Sözcük grupları üzerine dil ve dil bilim araştırma alanları tarafında yapılan tanım ve tasnifler verildikten sonra metinde yer alan sözcük gruplarından da hareketle konu başlıkları sınıflandırmaya tabi tutularak incelenmiştir. Aynı zamanda, bu tür sentaksa ait olan incelemelerin sadece yüzey yapıda değil, aynı zamanda derin yapı ilişkileri bakımından da incelenmesi gerekliliği belirtilmiştir. Bir sözcük grubunun nasıl oluştuğu, isim tamlaması grubunun, sıfat tamlaması ve iyelik grubuyla ne gibi benzerlik ve farklılıklarının olduğu belirtilmiş ve bunlar tablolaştırılarak gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sözcük grupları, istiklal marşı, tamlayan-tamlanan ilişkisi, yapı, kural, derin yapı

Kaynakça

• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Çetin, N. (2014). İstiklâl Marşı’mızı Anlamak, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21(2).
• Daşdemir, M. (2015). “Oklama Yöntemiyle Türkçenin Yapısal-İşlevsel Söz Dizimi”. Kayseri: Fenomen Yayanları, 2015.
• Ergin, M. (2009). “Türk Dil Bilgisi”, İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Eyi, E. (2021). “Standart Türkiye Türkçesinde Söz Dizimi Açısından Fiil Grupları” (Mastar-Partisip-Gerundium) Üzerine. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13).
• Eyi, E. (2021). Mehmet Rauf’un Eylül Adlı Romanında Sözcük Grupları. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Kars, Yüksek Lisans Tezi.
• Gemalmaz, E. (1996). “Türkçe İsim Tamlamalarının Derin Yapısı”.Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum, 0(4).
• Gemalmaz, E. (1982). Derin Yapı (Deep Structure) İlişkilerinin Gösteriminde Kullanılacak Bir Yöntem: “Oklama”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum.
• Karaağaç, G. (2003). “Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü”. Ankara: TDK Yayınları.
• Karaağaç, G. (2016). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karaağaç, G. (2015). Dil Bilimi ve Anlam Bilgisi Çözümlemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karahan, L. (2018). “Türkçede Söz Dizimi –Cümle Tahlilleri-“. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Korkmaz, Z. (2019). “Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi”. Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1992).“Gramer Terimleri Sözlüğü”,Ankara: TDK Yayınları.
• Mustafa, Ö. ve Sevinçli, V. (2017). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi. İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınları.
• Üçok, N. (2004). Genel Dilbilim (Lenguistik),İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Özkan, M. ve Tören, H. ve Esin, O. (2013). “Yüksek Öğretimde Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım”, İstanbul: Filiz Kitapevi Yayınları.
• Vural, H. ve Böler, T. (2016). “Ses ve Şekil Bilgisi”. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Zavotçu, G. (2017). İstiklal Marşı’nın Temel Kavramları, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitimi (TEKE) Dergisi, 6(4).
• (http://www.meb.gov.tr/istiklalmarsi/MehmetAkifErsoy/Kisiligi/EdebiKisigi.) (Erişim tarihi: 02.02.2022).