TÜRKİYE’DE ULAŞTIRMA MODLARI: TARİHSEL BİR PERSPEKTİF

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 61 - 79

Taner Akçacı , Fatma Büşra Kurt

https://doi.org/10.57085/ufebud.1571942

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de ulaşım modlarının tarihsel bir perspektifini sunmaktır. Çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce ve Cumhuriyetin kurulmasından sonra ulaşım modlarının tarihsel gelişimi üzerine genel bir bakış açısı sunulmaktadır. Bu noktada Karayolu, Demiryolu, Denizyolu ve Havayolu ulaşım modlarının cumhuriyet öncesi dönemdeki durumu ile cumhuriyet kurulduktan sonraki dönemin mevcut durumu ve gelişmeleri verilerek sonuca ulaşılmıştır. Sonuç olarak karayolu taşımacılığı cumhuriyet öncesinde savaşın da etkisiyle oldukça yıpranmış durumdayken cumhuriyet sonrasında kısıtlı kaynaklara sahip olunduğu için iyileştirme çalışmaları yapılarak geliştirilmeye çalışılmıştır. Demiryolu taşımacılığı Osmanlı döneminde yabancı sermayenin hâkim olduğu bir yapıdaydı. Cumhuriyetin ilanından sonra en fazla sermaye demiryollarının düzeltilmesine ve inşasına harcanmış ve yabancı sermayenin elinde olan demiryolu işletmeleri satın alınmıştır. Denizyolu taşımacılığı cumhuriyet öncesinde yok olmaya yakın bir sektör konumundaydı. Cumhuriyet sonrasında kısıtlı kaynaklardan dolayı yatırımlar yapılamasa da kabotaj kanunu çıkarılarak millileştirme ve denizlerdeki hakimiyet arttırılmaya çalışılmıştır. Yeni gemilerin inşası ve satın alınmasına öncelik verilerek dönemin denizcilik sektörüne yaklaştırma yönünde ihya çalışmaları yapılmıştır. Havayolu taşımacılığında ise Osmanlı devletinde uçuş ile ilgili çok fazla çalışma yürütülmediği görülmüştür. Cumhuriyetin kuruluşunun ardından Türk Teyyare Cemiyeti gibi kuruluşların kurulmasıyla havacılığın temelleri atılmıştır.

Keywords

Ulaşım Modları, Karayolu Taşımacılığı, Demiryolu Taşımacılığı, Denizyolu Taşımacılığı, Havayolu Taşımacılığı

Ethical Statement

Bu çalışmanın tüm süreçlerinde Uluslararası Finansal Ekonomi ve Bankacılık Uygulamaları Dergisi’nin araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun olarak hareket edilmiştir.

Supporting Institution

Yazarlar herhangi bir kurumdan bu çalışma için destek almamıştır.

TRANSPORTATION MODES IN TURKEY: A HISTORICAL PERSPECTIVE

Abstract

This paper aims to present a historical perspective of transportation modes in Turkey. This paper presents a general perspective on the historical development of transportation modes before and after the establishment of the Republic of Turkiye. At this point, a conclusion was reached by giving the situation of road, railway, maritime, and air transportation modes in the pre-republican period and the current situation and developments of the period after the establishment of the republic. As a result, while road transportation was quite worn out before the republic due to the effects of the war, it was tried to be improved by making improvements after the republic due to restricted capital. Railway transportation was in a structure dominated by foreign capital during the Ottoman period. After the proclamation of the Republic, most of the capital was spent on the repair and construction of railways, and railway enterprises owned by foreign capital were purchased. Maritime transportation was a sector close to extinction before the republic. Although investments could not be made after the Republic due to restricted capital, efforts were made to increase nationalization and dominance in the seas by enacting the cabotage law. By giving priority to the construction and purchase of new ships, revival efforts were made to bring them closer to the maritime sector of the period. In air transportation, it has been observed that not much work was carried out on flights in the Ottoman Empire. Following the establishment of the Republic, the foundations of aviation were laid with the establishment of organizations such as the “Türk Teyyare Cemiyeti” (Turkish Aircraft Association).

Keywords

Transportation Modes, Road Transportation, Rail Transportation, Maritime Transportation, Air Transportation

References

• Adak, M. (2019). Railway vs Highway Transportation and Economic Growth: The Case of Turkey. Alphanumeric Journal, ULUK 2018 Congress Special Issue, 1-10. DOI: 10.17093/alphanumeric.505636.
• Akgüngör, A, P, Demirel, A. (2004). Türki̇ye’deki̇ Ulaştırma Si̇stemleri̇ni̇n Anali̇zi̇ ve Ulaştırma Poli̇tikaları. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10 (3), 423-430. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pajes/issue/20527/218646?publisher=pamukkale?publisher=pamukkale.
• Aydoğan, A. (2020). Atatürk Dönemi̇ Türk Havacilik Faali̇yetleri ve Havacilik Faali̇yetleri̇nin Geli̇şi̇ Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (UTAD), 4(2), ISSN: 2618-5873.
• Avcı, M. (2014). Atatürk Dönemi Demiryolu Politikası. Atatürk Yolu Dergisi 14 (2014): 39-58.
• Canöz, N. (2017). Türkiye’deki Havayolu İşletmelerinin Hizmet Anlayışlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 20 (2), 192-205, DOI: 10.29249/selcuksbmyd.349602.
• Coşar, N, Doygun, E, Demirci S. (2023). The Role of Railways in the Ottoman Empire During the First World War, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 25:5, 906-922, DOI: 10.1080/19448953.2023.2167180.
• Çakıcı, D. (2023). Atatürk Dönemi Demiryolu Politikalarında Karadeniz Bölgesi (1923-1938), Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 9/19, ss.417-438. DOI: 10.31765/karen.1265809.
• Çetin, B, Barış, S, Saroğlu, S. (2011). Türkiye’de Karayollarının Gelişimine Tarihsel Bir Bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 123-150. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ckuiibfd/issue/32888/365355.
• Çolak, F. (2013). Atatürk Dönemi’nde Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulaşım Politikasına Genel Bir Bakış.Turkish Studies. DOI: 10.7827/TurkishStudies.4549.
• Demirci, S, Coşar, N. (2021). Modernisation through Railways: Economic and Social Change in the Ottoman Empire in the Nineteenth Century, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 23:5, 684-694, DOI: 10.1080/19448953.2021.1935079.
• Demirtaş, B. (2017). Cumhuri̇yet Dönemi̇nde Demi̇ryolu Si̇yaseti̇nin Malatya Durağı. Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(26), 9.
• Durmuş, S. ve Aydemir, N, K. (2016). Atatürk Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923-1938), KAÜİİBFD 7(12), 155-167.
• Ekin, Ü. (2017). Klasik Dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nda Karayolu Ulaşımını ve Nakliyatı Etkileyen Faktörler (1500-1800). BELLETEN 81 (291), 387-418. DOI: 10.37879/belleten.2017.387.
• Engin, N. (1984). Osmanlılarda İlk Denizcilik Hareketleri ve Tuna Donanmasının Kurulması (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
• Ertaş, M. (2011). Savaşlarda şekillenen yollar; Osmanlı Devleti'nde yol sistemi. CIEPO 6. Ara Dönem Sempozyumu, 1, s. 625-652. İzmir.
• Fidannaz, P. (2017). İmparatorluğa Geçiş Sürecinde Osmanlı Denizciliği. Journal of International Social Research, 10
• Göçer, K. (2016). Osmanlıda cumhuriyete Ulaşım ve Servet-i Fünun Dergisi Ulaşım bibliyoğrafyası, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt X1, Sayı II.
• Haykır, Y. (2021). Cumhuri̇yet’i̇n İlk Yıllarında Yapılan Demi̇ryolu Kongreleri̇ ve Atatürk Dönemi̇ Demi̇ryolu Poli̇ti̇kalarına Katkısı. 2603-2652. 10.51824/978-975-17-4
• İnce, E. (2012). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye'de Karayolu Ulaşımına Genel Bir Bakış ve Köyde Ulaşım. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12/24, 171-188.
• Kopar, M. (2016). ATATÜRK DÖNEMİ DENİZ TAŞIMACILIĞI (1923-1938) Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 465-492, DOI: 10.14520/adyusbd.76036.
• Kuşdoğan, H, İ. (2018). Osmanlı Devleti’nde kara taşımacılığı, Genç Kalemler Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 5.
• Özdemir, Ü. (2015). Tari̇htE Türk Deni̇zci̇l̇ik Faali̇yetleri ve Günümüz Li̇manlarının Geli̇şi̇m Süreci̇ne Olan Etki̇si̇nin İncelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5 (12), 421-441. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue/.
• Rodrigue, J, P. (2021). Transport Modes and Globalization, Editor(s): Roger Vickerman, International Encyclopedia of Transportation, Elsevier, Pages 38-44, ISBN 9780081026724, https://doi.org/10.1016/B978-0-08-102671-7.10403-8.
• Sarıçoban, G. (2020). Atatürk Döneminde 1923-1929 Türkiye Ekonomisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 222-236. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61826/925103.
• Sarılgan, E. A. (2011). Türkiye'de bölgesel havayolu taşımacılığının geliştirilmesi için yapılması gerekenler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), http://www.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRFd056QXlNZz09.
• Schiller, P, L. (2021). The Future of Road Transport, Editor(s): Roger Vickerman, International Encyclopedia of Transportation, Elsevier, 2021, Pages 306-314, ISBN 9780081026724, https://doi.org/10.1016/B978-0-08-102671-7.10442-7.
• Şenol, C. (2023). Tarihi, Coğrafi ve Jeopolitik Yönleriyle Kıbrıs Adası’nda Havayolu Ulaşımının Analizi. Gelecek Vizyonlar Dergisi (fvj: Future Visions Journal) 7(1): 2023, 30-51. E-ISSN:2602-4225.
• Tamçelik, S. (2000). Osmanlı Dönemi Demiryollarının Tarihi Gelişimi İçerisinde Siyasî, İktisadî ve Sosyal Etkiler. Erdem, 12 (35), 483-535. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/erdem/issue/44364/548596.
• Tutulmaz, O. (2013). Ulaştırma Modları İçinde Bir Başarı Hikayesi̇: 21. Yüzyılın Başında Havayolu Ulaştırması Sektörü. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 172 (172), 89-116. https://dergipark.org adresinden alındı.
• Turgut, A, Ekici, M. (2019). Türkiye Ekonomisi Açısından Ulaştırma Sektöründe Havayolu Taşımacılığının Önemi ve Ekonometrik Analiz. SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL (SSSJournal). 6783-6792, DOI: 10.26449/sssj.1873.
• Yıldırım, İ. (1996). "Atatürk Dönemi Demiryolu Politikasına Bir Bakış". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 12 (1996): 387-396.
• Yurtoğlu, N. (2019). Atatürk Dönemi'nde Türkiye'de Denizyolları Politikası (1923-1938). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6 (1), 69-103. https://dergipark.org.tr/en/pub/atdd/issue/44170/545622 adresinden erişildi.