Navigating the Tides of Change: Turkey’s Quest for United Nations Membership and the New World Order

Year 2025, , 1 - 18

Sacit Yarımoğlu , M. Asım Karaömerlioğlu

https://doi.org/10.33458/uidergisi.1649431

Abstract

This paper aims to shed light into Turkey’s political and diplomatic history by focusing on its efforts to join the United Nations (UN). The search for a new political system in Turkey coincided with the global quest for a new world order, initiated by the UN’s four founding members during the Second World War. After a brief discussion on the making of the UN and its predecessors, the paper delves into Turkey’s position during the war, followed by an analysis of the ruling elites’ perceptions as reflected in parliamentary debates and the contemporary national press coverage. Furthermore, the paper evaluates the influence of UN membership on the emergence of a multi-party system in Turkey and discusses how and why the change of the global political climate contributed to the transformation of the Turkish political system.

Keywords

United Nations, New World Order, Modern Turkish History, Turkish Political Elites, The Second World War

References

• Abadan, Yavuz. 1945. Kırım Anlaşmasının Esasları. Cumhuriyet, February 15.
• Akşam. 1945a. Dışişleri Bakanı B. Hasan Saka’nın Reutere Beyanatı. May 16.
• Akşam. 1945b. Cumhurbaşkanının Mühim Nutku. May 19.
• Akşam. 1945c. Bundan Sonra Artık Harb Olmıyacak. March 1.
• Akşam. 1945d. Büyük ve Küçük Devletler Arasındaki Fark. March 17.
• Aktar, Ayhan. 2001. Varlık Vergisi ve “Türkleştirme” Politikaları. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Ata, Funda Keskin. 2014. Türkiye ve Birleşmiş Milletler. In Birleşmiş Milletler: BM Sistemi ve Reformu, eds. Nejat Doğan, Cenap Çakmak and Halil K. Aslan. Ankara, Siyasal Kitabevi: 259-285.
• Atay, Falih Rıfkı. 1945. Atlantik Demecine Dair. Ulus, February 27.
• Atay, Falih Rıfkı. 1946. Genel Kurul Dünya Halkoyu Demektir. Ulus, January 19.
• Aydemir, Şevket Süreyya. 2011. İkinci Adam 1938-1950. Vol. 2. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Aydoğdu, Murat. 2022. 1939 İngiliz-Fransız-Türk Antlaşması’na Dair Dikkatlerden Kaçan Bir Gerçek: Özel Anlaşma’da Yer Alan “Erteleyici Madde”nin Kaldırılması. Uluslararası İlişkiler 19, 75: 83-100.
• Baehr, Peter R., and Leon Gordenker. 2005. The United Nations: Reality and Ideal. 4th ed. New York, Palgrave Macmillan.
• Bailey, Sydney D., 1989. The United Nations: A Short Political Guide. Macmillan Press.
• Balcı, Ali. 2017. Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler ve Uygulamalar. İstanbul, Alfa Yayınları.
• Barlas, Dilek. 2017. Milletler Cemiyeti’nde Türkiye: İyimserlik ve Kuşku Arasında. Uluslararası İlişkiler 14, 55: 93-111.
• Barutçu, Faik Ahmet. 1977. Siyasî Anılar. İstanbul, Milliyet Yayınları.
• BCA. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi 1945, Fon. 30-18-1-2, No. 108-47-19, July 17.
• Belge, Burhan. 1945. Salâhiyet Evet, İmtiyaz Hayır. Tanin, April 27.
• Bilsel, Cemil. 1944a. Dünkü Dünya Düzeni. Cumhuriyet, October 20.
• Bilsel, Cemil. 1944b. Dünya Düzeni Niçin İşlemedi?. Cumhuriyet, October 22.
• Bilsel, Cemil. 1944c. Düzenden Otorite. Cumhuriyet, October 27.
• Bilsel, Cemil. 1944d. Yarının Dünya Barış Teşkilâtı. Cumhuriyet, November 1.
• Bilsel, Cemil. 1944e. Dünya Teşkilâtı. Cumhuriyet, December 2.
• Bilsel, Cemil. 1944f. Dünya Teşkilâtı. Cumhuriyet, December 23.
• Bowen, Wayne H., 2006. Spain During World War II. Columbia, University of Missouri Press.
• Byrnes, James F., 1948. Açık Konuşalım Yalta - Potsdam - Londra - Moskova - Paris I – Londra II – Paris II – Newyork Konferanslarının içyüzü. Trans. Semih Yazıcıoğlu. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.
• Cihan, A. R., and Engin Karapınar. 1993. İsmet İnönü’nün TBMM’deki Konuşmaları 1920-1973. Vol. 2 (1939-1960). Ankara, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
• Cumhuriyet. 1941. Çörçil Ruzvelt Mülâkatı. August 15.
• Cumhuriyet. 1945a. Millî Şefin Tarihî Nutku. November 2.
• Cumhuriyet. 1945b. Celâl Bayar, Millet Meclisinden Çekildi. September 29.
• Cumhuriyet. 1945c. İki Milletvekili Partiden Çıkarıldı. September 22.
• Cumhuriyet. 1945d. Refik Koraltan Partiden Çıkarıldı. November 28.
• Cumhuriyet. 1945e. Millî Şef Dün Celâl Bayarı Kabul Ettiler. December 5.
• Cumhuriyet. 1945f. Hasan Saka Dün Amerika Radyosunda Konuştu. May 11.
• Cumhuriyet. 1945g. Mecliste Dünkü Tartışma. August 16.
• Dallek, Robert. 1995. Franklin D. Roosevelt and American Foreign Policy, 1932-1945 With a New Afterward. New York, Oxford University Press.
• Denk, Erdem. 2015. Uluslararası Örgütler Hukuku: Birleşmiş Milletler Sistemi. Ankara, Siyasal Kitabevi.
• Deringil, Selim. 2014. Denge Oyunu: İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası. İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Emeç, Selim R., 1946. Suriye ve Lübnanın Davası. Son Posta, February 17.
• Erer, Tekin. 1965. Basında Kavgalar. İstanbul, Rek-Tur Kitap Servisi.
• Erim, Nihat. 1946. Tatbikatta Veto ve Neticeleri. Tanin, February 19.
• Erkilet, Hüseyin Emir. 1942. Alman Hava ve Kara Ordularının İşbirliği. Cumhuriyet, February 18.
• Erkin, Feridun Cemal. 1987. Dışişlerinde 34 Yıl Anılar – Yorumlar. Vol. 1. Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Gallagher, Tom. 2020. Salazar: The Dictator Who Refused to Die. London, Hurst & Company.
• Glasneck, Johannes. n.d.. Türkiye’de Faşist Alman Propagandası, Trans. A. Gelen, Ankara, Onur Yayınları.
• Gök, Gonca Oğuz. 2016 . 70. Yılında Türkiye-BM İlişkileri: Tarihsel Süreklilik ve Değişim. In Küresel Yönetişim, Güvenlik ve Aktörler: 70. Yılında BM, eds. Emel Parlar Dal, Gonca Oğuz Gök and Tolga Sakman. İstanbul, TASAM Yayınları: 295-309.
• Gönlübol, Mehmet. 1975. Milletlerarası Siyasî Teşkilâtlanma. Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Gönlübol, Mehmet. 1963. Turkish Participation in the United Nations 1945-1954. Ankara, Publication of the Faculty of Political Sciences of the University of Ankara.
• Gürkan, Nilgün. 1993. İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Basında “Birleşmiş Milletler” Hakkında Sorular. Kurgu Dergisi 12, 2: 273-281.
• Güven, Nevzad. 1942. Rayh Propaganda Nazırı Göbbels. Tasviri Efkâr, August 21.
• Hasgüler, Mehmet and Mehmet B. Uludağ. 2012. Devletlerarası ve Hükümetler-Dışı Uluslararası Örgütler Tarihçe Organlar Belgeler Politikalar. 5th ed. İstanbul, Alfa Yayınları.
• Houston, John A., 1952. The United Nations and Spain. The Journal of Politics 14, 4: 683-709.
• Karabulut, Adem. 2007. Türkiye Cumhuriyeti’nin Birleşmiş Milletler’e Giriş Sürecinin Türk Basınında Yansımaları. MA thesis. Istanbul Unıversity.
• Karaömerlioğlu, M. Asım. 2006. Turkey’s “Return” to Multi-party Politics: A Social Interpretation. East European Quarterly 40, 1: 89-107.
• Karay, Refik Halid. 1945. San Fransisco Zelzelesi. Akşam, March 24.
• Kasalak, Kadir. 1998. San Francisco (San Fransisko) Konferansı ve Türkiye. In VI. Askerî Tarih Semineri Bildirileri: İkinci Dünya Harbi ve Türkiye, Ankara, Genelkurmay Basımevi: 210-233.
• Koçak, Cemil. 2010. İkinci Parti: Türkiye’de İki Partili Siyâsî Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950). Vol. 1. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Koçak, Cemil. 2013. Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945): Dönemin İç ve Dış Politikası Üzerine Bir Araştırma. Vol. 2. 6th ed. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Kumaş, Rahmi and Yasemin Doğanay. 1998. Hasan Saka’ya Armağan. Ankara, Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayınları.
• Lenczowski, George. 1962. The Middle East in World Affairs. 3th ed. Ithaca, New York, Cornell University Press.
• Luard, Evan. 1982. A History of the United Nations Volume 1: The Years of Western Domination, 1945-1955. London, Macmillan.
• Nadi, Nadir. 1940. Avrupa Buhranı Karşısında Türkiye. Cumhuriyet, August 1.
• Nadi, Nadir. 1945. Veto Meselesinde Anlaşma. Cumhuriyet, June 10.
• Nadi, Nadir. 1945a. Demokrasilerin Kayıdsız, Şartsız Zaferi. Cumhuriyet, May 8.
• Özyüksel, Murat. 2004. Abdülhamit Dönemi Dış İlişkileri, In Türk Dış Politikasının Analizi, ed. Faruk Sönmezoğlu. 3th ed, İstanbul, Der Yayınları: 5-34.
• Plesch, Dan and Thomas G. Weiss. 2015. 1945’s Lesson: “Good Enough” Global Governance Ain’t Good Enough. Global Governance 21, 2: 197-204.
• Rivlin, Benjamin. 1995. The UN Secretary-Generalship at Fifty. In The United Nations in the New World Order: The World Organization at Fifty, eds. Dimitris Bourantonis and Jarrod Wiener. London, Macmillan: 81-104.
• Roosevelt, Elliot. n.d. İfşa Ediyorum! Atlantik - Kazablanka – Kahire – Tahran – Yalta Konferansların İçyüzü. Trans. Semih Yazıcıoğlu. İstanbul, Nebioğlu Yayınevi.
• Sâbis, Ali İhsan. 1941. Moskovanın Akıbeti. Tasviri Efkâr, October 17.
• Sadak, Necmeddin. 1943. Italya Hâdisesi Karşısında Türkiye Bitaraflığına Yeniden Bakış. Akşam, July 31.
• Sadak, Necmeddin. 1944. Milletlerin Hayatında Masal ve Dr. Göbbelsin Pişmanlığı. Akşam, November 29.
• Sadak, Necmeddin. 1945. Milletler arası Sulh ve Emniyet Kurulu. Akşam, March 2.
• Sadak, Necmeddin. 1945a. San – Francisco Konferansında Esmeye Başlayan Sevinç ve Ümit Havası. Akşam, June 10.
• Sadak, Necmeddin. 1945b. San Francisco Konferansı Bitti. Akşam, June 27.
• Sertel, Sabiha. 1945. Değişen Dünya. Görüşler, December 1.
• Sertel, Zekeriya. 1945. Birleşmiş Milletler Anayasası'nın Kabülü Dolayısıyla. Tan, July 17.
• Son Posta. 1943. Varlık Vergisinin Kısmen Tasfiyesini Meclis Kabul Etti. September 18.
• Son Posta. 1945. Çörçil’in Söylediği Mühim Nutuk. February 28.
• Şatıroğlu, Ayşen. 2006. San Francisco Konferansı Sonrası Dünyada Türkiye’nin Yer Arayışı. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 3, 12: 23-40.
• TBMM Tutanak Dergisi. 1945. period 7. meeting 2. volume 10. session 90. August 15.
• TDA. Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi 1945a, Fon. 501, No. 32056-126066-1, February 24.
• TDA. 1945b, Fon. 502, No. 23510-102412-23, March 5.
• TDA. 1945c, Fon. 502, No. 23510-102412-24, March 5.
• TDA. 1945d, Fon. 502, No. 22130-95706-1, October 26.
• TDA. 1945e, Fon. 502, No. 23510-102412-5, June 13.
• TDA. 1945f, Fon. 502, No. 23510-102412-4, June 14.
• TDA. 1945g, Fon. 502, No. 23510-102412-6, June 8.
• Turkey and the United Nations. 1961. New York, Manhattan Publishing Company, prepared for the Carnegie Endowment for International Peace.
• Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl İkinci Dünya Savaşı Yılları (1939-1946). 1973. Ankara, T.C. Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü.
• Us, Asım. 1945. Birleşmiş Milletler Cemiyeti. Vakit, June 27.
• Us, Asım. 1946. Güvenlik Konseyinde Veto Hakkı, Vakit, February 19.
• Vakit. 1941. Yeni Harp Karşısında Türkiye Bitaraflığını İlân Etti. December 10.
• Vakit. 1945. Güvenlik Kurulunda Muvakkat Üyeliklerin Arttırılmasını İstedik. May 3.
• Yalçın, Hüseyin Cahid. 1943. Harp Dalgaları Ortasında Sulh Vahası. Türkiye. Tanin, November 23.
• Yalçın, Hüseyin Cahid. 1945. Türkiyenin Kararı Karşısında. Tanin, February 26.
• Yalçın, Hüseyin Cahid. 1945a. San Francisco Dönüşü. Tanin, June 16.
• Yalman, Ahmet Emin. 1945. San Fransiscoda Neler Gördüm?. İstanbul, Vatan Matbaası.
• Yetkin, Çetin. 1983. Türkiye’de Tek Parti Yönetimi 1930-1945. İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi.
• Weinberg, Gerhard L., 1995. World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge, Cambridge University Press.
• Weisband, Edward. 1974. İkinci Dünya Savaşında İnönü’nün Dış Politikası. Trans. M. A. Kayabal. İstanbul, Milliyet Yayınları.
• Wilson, Robert R., 1952. Birleşmiş Milletler Teşkilâtı ve Amerika Birleşik Devletleri Teşkilâtı. Trans. İskender Taner. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Devletler Hukuku Türk Enstitüsü Yayınları.