Altın ve Petrol Fiyatları ile BIST100 Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi

Year 2020, Volume: 2 Issue: 2, 72 - 84, 31.12.2020

Deniz Ocaklı

Abstract

Bu çalışmanın amacı; altın ve petrol fiyatları ile BIST100 endeksi arasındaki nedensellik ilişkisini ortaya koyabilmektir. Bu bağlamda, Türkiye’deki en önemli finansal hareketliliğin olduğu yıllar tercih edilerek, o tarihlerdeki altın ve petrol volatilitelerinin hisse senedi fiyatlarına etkisi araştırılmıştır. Türkiye’nin 2000:01-2019:12 dönemleri arası aylık veriler kullanılarak test edilmiştir. Değişkenlere ait verilere Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Philips Perron (PP) birim kök testi yapılarak serilerin durağanlıkları test edilmiştir. Düzey durumda serilerin sabit ve trendli olarak durağan olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Serilerin birinci farkları alındığında ile sonra durağan oldukları göülmektedir. Durağan hale gelen seriler arasındaki uzun dönemli ilişki ise Johansen Eşbütünleşme testi ile analiz edilmiş ve serilerin uzun dönemli eşbütünleşik hareket ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Seriler arasındaki nedensellik ilişkisin ise Granger nedensellik testi incelenmiştir. Elde edilen test sonuçlarında BIST100 değişkeninden Altın’a tek yönlü, Altın’dan ise Petrol’e tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda karar aşamasındaki yatırımcıların altın ve petrol fiyatlarının bist100 endeksine olan etkisini gösterge olarak değelerlendirmeleri gerekmektedir.

Keywords

VAR GRANGER NEDENSELLİK, BIST100(XU100), Genişletilmiş Dickey Fuller, Johansen Eşbütünleşme Testi

References

• ABDIOĞLU, Zehra ve Değirmenci, Nurdan (2014), “Petrol Fiyatları – Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi; BİST Sektörel Analiz”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 1-24.
• AKYOL, Hikmet ve BALTACI, Nuri (2018), “Ülke Kredi Risk Düzeyi, Petrol Fiyatları ve Temel Makroekonomik Göstergelerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: BIST100 Örneği”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 459-476.
• ASLAN, Alper. (2008), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi Üzerine Ekonometrik Analiz”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 1-11.
• AYAYDIN, Hasan ve Barut, Abdülkadir (2016), “Petrol Fiyatları, Altın Fiyatları ve Hisse Senedi Getirisi İlişkisi”, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 13-26.
• BASIT, Abdul (2013), “Impact Of KSE-100 İndex on Oil Prices and Gold Prices in Pakistan”, IOSR J Bus Manag (IOSR-JBM),9(5), 66-69.
• BHUNIA, Amalendu ve DAS, Amit (2012), “Association Between Gold Prices and Stock Market Returns: Empirical Evidence from NSE”, Journal of Exclusive Management Science, 1(2), 1-7.
• CAN, Mustafa (2009), “İşletmelerde Zaman Serileri Analizi İle Tahmin”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• CINER, Çetin, GURDGIEV, T. Constantin, and LUCEY, Brian (2013), “Hedges and Safe Havens: An Examination of Stocks, Bonds, Gold, Oil and Exchange Rates”, International Review of Financial Analysis, 29, 202-211.
• CIHANGIR, Mehmet ve KANDEMIR, Tuğrul (2010), “Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 257-296.
• ÇİL, Nilgün Yavuz (2004), “Durağanlığın Belirlenmesinde KPSS ve ADF Testleri: İMKB Ulusal-100 Endeksi ile Bir Uygulama” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 54, Sayı 1,558-564.
• DELGADO, Nancy A. B., DELGADO B. Estefania and SAUCEDO, Eduardo (2018), “The Relationship between Oil Prices, the Stock Market and the Exchange Rate: Evidence From Mexico”, North American Journal of Economics and Finance, 45, 266-275.
• GÖKTAŞ, Yılmaz Özlem (2005), “Türkiye Ekonomisinde Büyüme ile İşsizlik Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2, 63-76.
• GÜNGÖR, Bener ve KAYGIN, Ceyda Yerdelen (2015), “Dinamik Panel Veri Analizi İle Hisse Senedi Fiyatını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9), 149-168.
• GAY, D. Robert (2008), “Effect of Macroeconomic Variables on Stock Market Returns for Four Emerging Economies: Brazil, Russia, India and China”, International Business and Economics Research Journal, 7(3), 1-8.
• GÜLER, Sevinç ve NALIN, Halime Temel. (2013), “Petrol Fiyatlarının İMKB Endeksleri Üzerindeki Etkisi”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 79-97.
• HANEDAR, Avni Önder ve AKKAYA, Onur (2014), “Durağanlık Analizi, Birim Kök Testleri ve Trend”, İnternet Adresi: http://www.deu.edu.tr/userweb/onder. hanedar/dosyalar/Metin.pdf, 07.12.2020.
• İŞCAN, Erhan (2010), “Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”, Maliye Dergisi, Sayı:158, 607-617.
• KOŞAROĞLU, Şerife Merve ve ERİK, Nazan Yalçın (2016), “Tarihsel Süreç Boyunca Değişen Petrol Fiyatları; Kaya Gazı Etkisi ve Bazı Öngörüler”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(2), 119-143.
• KUWORNU, John K. M. and VICTOR, Owusu-Nantwi (2011), “Macroeconomic Variables and Stock Market Returns: Full Information Maximum Likelihood Estimation”, Research Journal of Accounting and Finance, Vol. 2, No. 4, pp.49-63.
• LEVIN, Eric J. and ROBERT Wright, E. (2006), “Short-Run and Long-Run Determinants of the Price of Gold”, World Gold Council Research, no:32, 1-69.
• MENASE, Melih (2009), “Altın Piyasası ve Türkiye’de Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Sermaye Piyasası ve Borsa Anabilim Dalı, İstanbul.
• MULYADI, Martin Surya and ANWAR, Yunita (2012), “Gold Versus Stock Investment: An Econometric Analysis”, International Journal of Development and Sustainability, 1(1), 1-7.
• ÖZCAN, Ahmet, (2012), “The Relationship between Macroeconomic Variables and ISE Industry Index.” International Journal of Economics and Financial Issues, 2(2), 184-189.
• ÖGET, Emrah ve ŞAHIN, Süleyman (2017), “Hisse Senetleri İle Altın Ons Fiyatları Ve Ham Petrol Fiyatları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: BİST100”, Ulakbilge, 5(11), 637-653.
• PARK, Jungwook ve RATTI, Ronald (2008), “Oil Price Shocks and Stock Markets in the US and 13 European Countries”, Energy economics, 30 (5): 2587-2608.
• POYRAZ, Erhan ve DIDIN, Saliha (2008), “Altın Fiyatlarındaki Değişimin Döviz Kuru, Döviz Rezervi ve Petrol Fiyatlarından Etkilenme Derecelerinin Çoklu Faktör Modeli ile Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 93-104.
• SANDAL, Mehmet, ÇEMREK, Fatih ve YILDIZ, Zeki (2017), “BIST100 Endeksi ile Altın ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 155-170.
• SMITH, Michael (2008), “Normative Power Europe and the Case for Goliath: The EU, the US and the Pursuit of the Good World”, 6(3-4), 299-317.
• SHARMA, Gagan Deep and Mahendru Mandeep (2010), “Impact of Macro-Economic Variables on Stock Prices in India”, Global Journal of Management and Business Research, 10(7), https://www.researchgate.net/publication/228241396_Impact_of_Macro-Economic_Variables_on_Stock_Prices_in_India, 10.12.2020.
• SIMAKOVA, Jana (2011), “Analysis of the Relationship between Oil and Gold Prices”, School of Business Administration in Karvina, Department of Finance, 651-662, http://www.opf.slu.cz/kfi/icfb/proc2011/pdf/58_simakova.pdf, 18.12.2020.
• TEKBAŞ, Murat (2019), “BRICS-T Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve Küreselleşme İlişkisi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 397-412.
• TAKIM, Abdullah (2010), “Türkiye’de GSYİH ile İhracat Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Testi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 1-16.
• TEKBAŞ, Murat ve OĞUZ, Halil İbrahim (2020), “Krizden Çıkış İçin Yenilikçi Yaklaşım: Beşeri Sermaye, Teknolojik Gelişme ve Üretkenlik”, Ekonomik Krizler ve Yenilikçi Yaklaşımlar Teoriden Uygulamaya, Eğitim Yayınevi, İstanbul, 138-151 .
• TEMEL, Faruk (2018), “Enerji Fiyatları İle Borsa İstanbul Alt Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye.
• TEKBAŞ, Murat (2019), “Farklı Boyutlarıyla Küreselleşmenin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Türkiye için Ampirik Bulgular”, 3.Uluslararası Ekonomi, Siyaset ve Yönetim Sempozyumu, Diyarbakır.
• VURAL, M. Göknil (2003), “Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• YURDAKUL, Funda ve AKDAŞ, Selen Büke (2020), “Türkiye Makroekonomisinde Altın ve Petrol Fiyatlarının Makroekonomik Değişkenlerle İlişkisi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 22-37.
• YILDIRIM, Murat, BAYAR Yılmaz ve KAYA, Abdülkadir (2014), “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62), ss.93-108.
• ZORTUK, Mahmut ve BAYRAK Serhat (2016), “Ham Petrol Fiyat Şokları - Hisse Senedi Piyasası İlişkisi: ADL Eşik Değerli Koentegrasyon Testi” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 7- 22.