TEFSİR TARİHİNE KONULU YÖNELİŞLER VE KONULU TEFSİR -Eleştirel Yaklaşım-

Year 2018, Volume: 3 Issue: 1, 16 - 38, 30.03.2018

Bilal Deliser

Abstract

Bir ilmî disiplinin kendine özgü birtakım yöntem ve
değerlendirme ölçütleri olabilmesi, bir yöntembilim oluşturabilmesi uzun yıllar
alabilmektedir. Genel esasları ve ilkeleri netleşmemiş bilimsel çalışmaların,
anlama ve yorumsamaya ilişkin yaklaşımları birtakım karmaşaları beraberinde
getireceği kaçınılmazdır. İslami ilimler geleneğinde bazı yöntemler uzun yıllar
ve yorucu çabalarla yerli yerine oturtulabilmiştir. Çağın icbar edici tavırları
Müslümanları hep Kur’an üzerinden bir çözüm beklentisine sevk etti. Müslüman
akıl, çağı ve bu çağın emredici ve buyurgan tavrını ve zihniyetini sorgulamaya
bir türlü fırsat bulamadı. Çağdaş tüm sorunları Kur’an üzerinden çözmeye, çağdaş
aklın beklediği ve arzu ettiği cevapları yine Kur’an’dan üretmeye koyuldu.
Üretilen cevaplarda kullanılan yöntemlerde aceleci davranıldı. Gelenek çok
genel tavırlarla eleştirildi. Bu çalışmada yöntem ve ölçütleri henüz olgunlaşmamış
iki yaklaşım üzerinde durulacaktır. Bunlar; tefsir tarihine konulu
yönelişlerle, konulu tefsirdir. Çalışma, tefsir disipliniyle ilgili olduğu
için, önce tefsir bilim dalının açıklama ve yorumlamada kullandığı tefsir ve
te’vil kavramları tartışıldı. Tefsir ve tarih arsındaki irtibata dikkat
çekilerek, tefsir tarihi yazımının serencamına kısaca değinildi. Çağdaş dönemde
ortaya çıkan tefsir tarihine konulu yönelişler özetlenerek bu yaklaşımın
kritiği yapıldı. Daha sonra yine son dönem yaklaşımlarından olan “konulu
tefsir”, konusu tanımları, tarihi dayanakları, savunucuları ve ileri sürdükleri
delilleriyle tartışıldı

Keywords

Tefsir, tarih, tarih yazımı, konulu tefsir

References

• ALBAYRAK, Halis, "Müzakere: Konulu Tefsir", İslami İlimlerde Metodoloji (Usûl) Meselesi, İstanbul, 2005.
• BAŞKAN, Ömer, “Taşköprîzâde’nin Miftâhu’s-Saâde’si Bağlamında Osmanlı İlimler Tasnifi Geleneğinde Tefsir Tarihi Algısı” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012/1.BEKİROĞLU, Harun, Tefsir Metodolojisi Açısından el-Burhan ve el-İtkan, Araştırma Yayınları, Ankara, 2013.