İlkokul Sosyal Bilgiler Dersinde Güncel Olay Kullanımının Öğrencilerin Çocuk Hakları Farkındalık ve Tutumlarına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 22 - 41, 30.06.2023

Tuğba Dönmez , Selma Yel

https://doi.org/10.47770/ukmead.1144158

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilkokul sosyal bilgiler dersinde güncel olay kullanımının öğrencilerin çocuk hakları tutum ve farkındalıklarına etkisini tespit edebilmektir. Araştırmada karma yöntem desenlerinden yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu bir devlet okulunda öğrenim gören 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin verilerini toplamak amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”, “Çocuk Haklarına İlişkin Tutum Ölçeği”, Uçuş (2013) tarafından geliştirilen “Çocuk Hakları Farkındalık Ölçeği”, “Görüşme Formu”, “Gözlem Formu” kullanılmıştır. Elde edilen bulgular incelendiğinde, çocuk hakları öğretiminde güncel olayların kullanıldığı deney ve kontrol grubu öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin tutum ve farkındalık ön test – son test puanları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bununla birlikte deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin son test puanları karşılaştırıldığında deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Yapılan görüşmelerde deney grubu öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin bilgilerinde uygulama sonrasında olumlu değişiklikler tespit edilirken kontrol grubu öğrencilerinin ön görüşme ve son görüşmelerde çocuk haklarına ilişkin bilgilerinde önemli değişiklikler görülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

çocuk hakları, çocuk hakları eğitimi, etkin vatandaşlık, güncel olay.

The Effect of Using Current Events in Social Studies Course On The Rights Of The Child

Öz

The aim of this research is to determine the effect of current events use in primary school social studies course on students' attitudes and awareness of children's rights. It was used the mixed method designs. The study group of the research consists of 4th grade students studying in a public school. “Attitude Towards the Rights of the Child Scale", "Child Rights Awareness Scale", "Interview Form", "Observation Form" were used to collect the data of the experimental and control group students. When the findings were examined, a significant difference was found between the attitudes and awareness of children's rights pretest-posttest scores of the experimental and control group students, in which current events were used in children's rights teaching. However, when the post-test scores of the experimental group and control group students were compared, a significant difference was found in favor of the experimental group. In the interviews, positive changes were detected in the knowledge of the children in the experimental group after the application, while there were no significant changes in the knowledge of the children's rights in the pre-interview and final interviews of the control group students.

Anahtar Kelimeler

The rights of the child, the rights of the child education, current event, effective citizenship

Kaynakça

• Akdaş, H. B. (2013). Sosyal Bilgiler dersinde güncel olaylardan yararlanmanın öğrencilerin karar verme becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aktürk, S. (2006). Avrupa Birliği sürecinde Türkiye’de çocuk hakları ve güvenliği. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Alderson, P. (1999). Human rights and democracy in schools. The International Journal Of Children’s Rights 7, 85-205.
• Arın, D. (2006). Sosyal Bilgiler derslerinde güncel olayların kullanımının öğrenci başarısına ve hatırda tutma düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ay Zög, D. (2008). Öğrencilerin çocuk haklarını algılama düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki (İstanbul ili Beyoğlu ilçesi örneği), Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bekret, D. (2019). Kanıt temelli güncel olayların Sosyal Bilgiler dersinde kullanımına yönelik bir eylem araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Covell, K., Howe, R. B. & Polegato, J. L. (2011). Children’s human rights education as a counter to social disadvantage. A Case Study from England. Educational Research, C. 53 (2), 193-206. http://dx.doi.org/10.1080/00131881.2011. 572367.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2018a). Karma yöntem araştırmaları doğası. Y. Dede & S. B. Demir (Ed.). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (Y. Dede & S. B. Demir, Çev.) içinde (s.1- 22). Ankara: Anı.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2018b). Karma yöntem desen seçimi. Y. Dede & S. B. Demir (Ed.). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (A. Delice, Çev) içinde (s. 61-116). Ankara: Anı. Creswell, J.W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş. Ankara. Pegem.
• Çarıkçı, S. (2019). Çocuk Hakları Eğitimi Programı’nın ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin çocuk hakları tutum ve farkındalıklarına etkisi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Çavuş, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çocuk hakları kavramına ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. A nkara: Pegem.
• Demirezen, S., Altıkulaç, A., & Akhan, N. E. (2013). Children’s Rights According to Primary School Students. The International Journal of Educational Researchers, 4(1), 39-52.
• Elvan, Ö. (2016). Çocuk haklarının etkinliklerle öğretimi. Z. Merey (Ed.), Çocuk hakları içinde (s. 234-249). Ankara: Pegem
• Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 38-54.
• Ersoy, A. F. (2011). İlköğretim öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin algıları. Elementary Education Online, 10 (1), 20-39.
• Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde yer alan çocuk hakları konusunda öğretmenlerin ve yöneticilerin bilinç düzeyleri, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hareket, E. (2018). Eğitim hukuku bağlamında çocuk hakları eğitimi: Bir eylem araştırması. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Howe, R. B., & Covell, K. (2010). Miseducating children about their rights: Education. Citizenship and Social Justice, 5 (2) 91–102.
• Karadayı, R. (2000). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin eğitim bakımından çocuklara getirdiği haklar ve ülkemizde durum. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
• Karaman Kepenekçi, Y. & Baydık, B. (2009). Zihin engelliler öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42 (1), 329-350.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2009). Ders kitaplarında çocuğun bilgi edinme ve zararlı yayınlardan korunma hakkı. İlköğretim Online, 8 (3), 965-977.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2009). Ders kitaplarında çocuğun bilgi edinme ve zararlı yayınlardan korunma hakkı. İlköğretim Online, 8 (3), 965-977.
• Karcı, Y. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin çocuk hakları konusunda farkındalık düzeylerini belirleyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kaya, S. Ö. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk hakları ile ilgili görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Lentnek, R. L. (1997). Turning the newspaper into a teaching tool: a study of the effects of newspapers incorporated into the curriculum of a fifth-grade class, Master of Arts Thesis. Georgia State University.
• MEB. (2018). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim kılavuzu. Ankara: MEB.
• Merey, Z. (2012). Türkiye ve ABD’deki Sosyal Bilgiler ders kitaplarında çocukların katılım haklarına yer verilme düzeyinin karşılaştırılması, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. United States of America: Sage.
• Munck, S. (2006). Using newspapers and news magazines to teach history. Masters Of Arts Thesis. Wayne State University.
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim programlarında çocuk hakları, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Peker Ünal, D. (2010). İlköğretim öğretmenlerine yönelik web tabanlı çocuk hakları eğitimi programı. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Topçu, B. (2019). Yaratıcı drama temelli çocuk hakları eğitimi programının geliştirilmesi ve uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Torun, F. (2011). Çocuk hakları öğretiminde oyun yönteminin başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Turan, S. (2011). Masalların çocuk hakları bağlamında çözümlenmesi (“her güne bir masal” adlı kitap üzerine bir inceleme). Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uçuş, S. (2009). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin ilköğretim programlarındaki yeri ve Sözleşme’ye yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Washington, F. (2010). 5-6 yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Yılmaz, Y. ve Yılmaz, Y. (2005). Parametrik Olmayan Testlerin Pazarlama Alanındaki Araştırmalarda Kullanımı: 1995– 2002 Arası Yazın Taraması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3). 177- 199.
• Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve anne babaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zemin, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde güncel olayların öğrenci başarısına ve hatırda tutma düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.