Orta Doğuda Balarısı Virüsleri, Balarısı Hastalıkları, Koloni Yönetimi ve Bunların Koloni Kayıpları ve Koloni Çökme Bozukluğu ile İlişkisi

Year 2011, Volume: 11 Issue: 1, 17 - 24, 28.02.2011

Nizar Haddad

Abstract

Amaç: Bu derlemede Orta Doğu’daki
arı ölümleri arastırılmıs ve genis kapsamlı literatür çalısması ile bilimsel
bulgular ortaya konmaya çalısılmıstır.

Giris: Arıcılık
endüstrisi sadece kovan ve kovan ürünlerinden ibaret değildir. Arıların
ekolojide oynadıkları en önemli rollerden birisi bitkilerin ya da tarımsal ürünlerin
tozlastırılmasında oynadıkları roldür. Ozellikle diğer biyolojik arı
zenginliginin  marangoz arılar (Xyclocopa
türleri), yaprak kesici arılar (Osmia türleri) ve bombus arıları (Bombus
türleri)-azalması, balarılarının önemini daha da arttırmıstır. Özellikle
tarım alanlarında balarısı kolonilerinin tasınabilme özelliği bu böceğe olan
talebi arttırmaktadır. Arıların ekonomiye olan katkıları ABD’de yapılan bir
arastırmaya göre 14.6 milyar dolar civarındadır. Ancak ABD’de 2006 yılından baslayarak
günümüze kadar balarısı kolonilerinde azalma gözlenmektedir. Sebepleri tam
olarak anlasılamasa da bu durum su sekilde ifade edilmektedir:

1) yetiskin arı sayısında ani düsme,

 2) koloni etrafinda ölü arıların olmayısı ve

3) diğer parazitlerin bu kovanlara
gecisinin uzun sürmesidir.

Bu durum Koloni Çökme Bozukluğu
(Colony Collapse Disorder) olarak adlandırılmıstır. ABD ve tüm dünya medyasında
genis yer alan bu konu, Avrupa’da COLOSS grubunun olusmasına neden olmus ve tüm
Avrupa ülkeleri birleserek bu ölümleri arastırmaya baslamıstır. 2007-2009 arasında
ABD’deki kadar olmasa da Arap dünyasında özellikle de Orta Doğu’da arı ölümleri
yasanmıstır. Bir çok neden GMO’lardan tutun, mikrodalgalara, cep telefonu baz
istasyonlarına, nanoteknolojiye ve iklim değisikliklerine kadar hersey bu
ölümlerden dolayı suçlanmıstır. Birçok bilimsel çalısmaya göre Koloni Çökme
Bozukluğu ile birçok neden arasında iliski bulunmustur, bunlar; nosema, varroa,
ilac olarak kullanılan kimyasallar ve diğerleri olarak sıralanmaktadır. Bir çalısmaya
göre Israil Akut Paraliz virüsü ile KÇB arasında yüksek iliski bulunmaktadır.
Ancak kesin sebebi bu denilememis ve birçok diğer neden daha ortaya konmasına
rağmen bu durumu değistirmemis ve arı ölümleri devam etmistir. Olümler Orta Doğu’da
1985-1987 yılları arasında Varroa’nın görülmesinden bu yana ilk defa bu kadar
yüksek seviyelere çıkmıstır. O zamanlar Varroa ile mücadele bilinmediğinden
ölümler %50’ye varmıstır. Orta Doğu’da simdiki ölümlere bakacak olursak güney Lübnan’da
%90, Suriye’de %50 ve Irak’ta %90 ile en fazla ölümlerin yasandığı ülke
olmustur.

Tüm elde edilen bulgular değerlendirildiginde
Orta Dogu’da birçok neden ön plana cıkmaktadır. Bunlar; 1-Viral Hastaliklar:
18 viral etmen olmasına rağmen 2007-2008 yıllarında ölen kovanlarda en çok
Deforme kanat Virüsü (DWV), Yavru Kese Virüsü (SBV), Akut Arı Paraliz Virüsü
(ABPV) ve Israil Akut Paraliz Virüsü (IAPV) bulunmustur. Fakat sadece bunlar
ölümlere neden olmaktadır demek yanlıstır çünkü ölen ya da ölmekte olan
kolonilerde bu virüslerin kombinasyonları yer almaktadır. 2-Varroa: Orta
Doğu’da varroa ilk 1980’da İsrail’de görülmesinden sonra 1987 yılında tüm Orta
Doğu’da sorun haline gelmistir. Sonraki yıllarda birçok  kimyasal bu parazitin mücadelesinde kullanılmıstır.
Koloni Çökme Bozukluğu ile direk bir iliski kurulamamasına rağmen koloni sağlığını
yakından etkileyen etmenlerden birisidir. 3-Nosema: Diğer etmenlerde
olduğu gibi direk iliksi kurulamamıs olmasına rağmen baslangıçta ilk
nedenlerden biri olarak gösterilmistir. Sonraki çalımsalar ise bunun doğru
olmadığını göstermistir. Ancak 2 farklı sporun varlığı tespit edilmistir. 4-Koloni
yönetimi: Arıcılar arasındaki genel düsünce “balarılarının en temel düsmanı arıcının
kendisidir” çünkü kötü koloni yönetimi arılığa ve kovanlara tüm olası etmenleri
hastalıkları, parazitleri, virüsleri ve tüm kötü durumları getirmektedir. Ürdün’de
koloni yonetimine etki yapanlar arasında a) dısarıdan gelen arılar, b) polen
yerine kullanılan malzemeler, c) ana arı değisimi, d) eski çerçevelerin kullanımı
üzerinde durulmaktadır. Tüm bu sayılanlar direk 
olmasa da koloni sağlığını etkilemekte ve Koloni Çökme Bozukluğuna neden
olduğu düsünülmektedir.

Sonuç: İnternette Koloni
Çökme Bozukluğunu arastırdığımızda bir milyondan fazla doküman bulunduğu görülmektedir;
bunlardan sadece bin tanesine ulasılabilmektedir. Bu da bize medya hakkında bilgi
vermekte ve medya tarafından koloni çökme bozukluğunun abartıldığı ortaya çıkmaktadır
ancak bu durum arı ölümlerinin olmadığı anlamı tasımamaktadır.

Keywords

Koloni Çökme Bozukluğu, Arı Kayıpları, Virüsler, Kovan Yönetimi

HONEY BEE VIRUSES, DISEASES AND HIVE MANAGEMENT IN THE MIDDLE EAST AND THEIR RELATION TO THE COLONY COLLAPSE DISORDER AND BEE LOSSES

Abstract

Beekeeping industry
plays a pivotal role in the agricultural, food security, biodiversity and
national economies, not only by giving varies hive products but most
importantly is the high impact that the honeybees are making in the crops and
wild flora pollination. Since the year 2007 most of the beekeepers around the
world had face a very big colony losses and unusual incident of disappearance
of the bees "CCD", this article is trying to spotlight some reasons
behind both CCD and bee losses in the Middle East area. No clear correlation
between a single reason and CCD was found, but several vectors did have a clear
relationship with the bee losses in the Middle East area. It is clear that
beekeepers suffered big bee losses over the last few years, and until now there
is no clear and scientifically proven explanation to CCD.

Keywords

Colony Collapse Disorder, Bee Losses, Viruses, Hive Management