Meşrutiyete Kadar Türk Eğitim Sistemi ve Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 60, 30.06.2018

Nuray Karakaya

Öz

Tarih boyunca Türklerin, devletlerinin gücü ve refahı seviyesinde eğitime ayırdığı bütçe de eğitim politikalarıyla beraber değişmiştir. Her dönem toplumun işleyiş ve ihtiyaçlarına göre planlanmış, yeni kurum ve yayınlara ihtiyaç duyulmuştur. İslamiyet’ten sonra Arapça ve Farsçadan etkilenen kurum ve yayınlar; Tanzimat döneminde Fransızcanın etkisiyle biçimlenirken Meşrutiyet döneminde köklü ve yoğun bir reformla ilerleme kaydetmiştir. Modern okullara ve Türkçe ile eğitime geçiş 1838’de askeri tıp okullarıyla başlamıştır. 1846’da Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulmuş, 1848’de ilk akademi diyebileceğimiz Encümen-i Dâniş açılmış, 1867’de açılan Mekteb-i Tıbbiye-yi Mülkiye’de Türkçe eğitime başlanmıştır. Yeni açılan Rüştiyeler için Cevdet Paşa Kavaid kitabını yazmıştır. Yine ordu bünyesinde 1845’te açılmaya başlanan idadilerde mükemmel Türkçe ve kitabet ve inşa dersleri verilmiştir. Bu okullarda okutulmak üzere Tahir Kenan’ın Kavaid-i Türkî, Recaizade Mahmut Ekrem’in Talim-i Edebiyat ve Muallim Naci’nin Islahat-ı Edebiyye’si kaleme alınmıştır. Bir önceki devir bir sonraki devrin fikir babası olduğu için yaşanan her dönemi iyi tahlil etmek geleceğe daha iyi yön verecektir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, askeri okullar, rüştiyeler, idadiler

Kaynakça

• Ahmed Cevdet Paşa, Sultan Abdülhamid’e Arzlar, Haz., Yusuf Hallaçoğlu, Babıali Kültür Yay., İst., 2014
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Yay., Ank.,2014
• Akyüz, Y. (2011), Türk Eğitim Tarihi, Pegem Yayınları, Ankara, 223-224.
• Akyüz, (2011), Türk Eğitim Tarihi (M. Ö. 1000-M.S.2011), Pegem Akademi Yay., s.17 Baykal, İ,H.(1953) : Enderun Mektebi Tarihi, İstanbul
• Berkes N. (2003) , Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yay. İst.
• Cemiloğlu, Mustafa(2013), Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi, Aktüel Yay. Ank.
• ÇANTAY, G. (1992), Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifaları, Atatürk Kültür Kurumu Yay. Ank. Cevdet Paşa, Tezâkir, Haz. Cavid Baysun, TTK Basımevi, Ank., 1953
• Çetin(2010), Dil ve Edebiyat Öğretim ve Yöntemleri,5.
• Ergün (1996), Ders Programları ve Ders Kitapları Tarihi-1:Medreselerde Okutulan Dersler Ders Kitapları, A. K. Ü. Anadolu Dil- Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, s. 8.
• Ergün (2009)II. Meşrutiyet Dönemindeki Eğitim Reformlarının Türk Modernleşmesindeki Yeri, 100. yılında II. Meşrutiyet-Marmara Üniversitesi katalog.marmara.edu.tr/muyayinevi/YN771.pdf
• II. Meşrutiyet Döneminde Medreselerin Durumu ve Islah Çalışmaları http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/3091/2644
• Ergin (1977), Osman, Türk Maarif Tarihi 1-2, Eser Matbaası, İst.
• Gündüz, M. (2007), II. Meşrutiyet’in Klasik Paradigmaları, İçtihad, Sebilü’r- Reşat ve Türk Yurdu’nda Toplumsal Tezler, Lotus Yay. Ank.
• Gündüz (2013), Modern Eğitimin Doğuşu ve Alternatif Paradigmalar, Bayburt Üni. Eğitim Fak. Dergisi,72-73
• Gündüz (2013), Osmanlı Eğitim Mirası, Klasik ve Modern Dönem Üzerine Makaleler, Doğu Batı Yay., Ankara,115-6
• Gündüz, H.B. ve Beşoluk, Ş. Türk Ortaöğretim Sisteminde Mesleki ve Genel Eğitim İkilemi - DergiPark dergipark.gov.tr/download/article-file/115568
• Güneş, İhsan(2012), Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de Hükümetler: Programları ve Meclisteki Yankıları, 1908-1923, Türkiye İş Bankası, İst.
• Işıksalan (1998)http://dergipark.gov.tr/otam,Sayfalar 177 – 223.
• İhsanoğlu, E. (1992), Tanzimat Döneminde İstanbul’da Darülfünun Kurma Teşebbüsleri, 150. Yılında Tanzimat, Ankara, s.397-439
• İnan, A.(1986), Tarihte ve Bugün Şamanizm/Materyaller ve Araştırmalar, s. 72. Karakuş, İ. (2000), Türkçe Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi, Sistem Ofset Yay. Ank.
• Karal ( 1994), Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, TTK Yay.,
• Kavcar, C. (1999), Edebiyat ve Eğitim, Engin Yay., Ank.
• Kavcar, C. (1974), II. Meşrutiyet Devrinde Edebiyat ve Eğitim 1908-1923, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay. Ank.
• Köprülü M,F.(2002) ‘‘XIII. Asırda Marâga Rasathanesi Hakkında Bazı Notlar’’, Belleten, VI, S.23-24, 212; Haydar Hammat, a.g.e. , 31. Anadolu Selçuklu Dönemi İlmi Faaliyetleri Ve Bu Faaliyetlerin Osmanlı Kuruluş Dönemi İlmi Faaliyetlerine Tesiri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Karataş, Osmanlı Eğitim Sisteminde Batılılaşma, Sosyal Bilimler Dergisi, www.sbd.aku.edu.tr/V1/skaratas.pdf, s.239
• Öztürk, F.(1993), 1908-1928 Yılları Arası Ortaöğretim (İdadi ve Sultani) Müfredat Programlarının Muhteva ve Amaç Bakımından Değerlendirilmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi
• ŞANAL, M., Kuruluşundan Ortadan Kaldırılışlarına Kadar Olan Süre İçerisinde Medreseler, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/143/17.htm
• Şapolyo, E, B. (1972), Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Güven Matbaası, Ank. Bilimleri Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
• Tanpınar, A,H.(1988) 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İst.
• Taşdemir, E. (2001), Türk Eğitim Tarihinde Azınlık Okulları ve Yabancı Okullar, Erciyes Üni. Sosyal Bilimler Ens. Dergisi, Sayı 10
• Uygun, S.(2007), Eğitimin Tarihsel Temelleri, Eğitim Bilimine Giriş, Maya Akdemi Yay., Ank.
• Ülken, H. Z.(2010), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yay. İst.
• Ürekli F. (2002), Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim Sistemi ve Kurumları, journals.manas.edu.kg/mjsr/oldarchives/Vol02_Issue03_2002/251.pdf
• Yalçın, A.(2013) Geleneğimizde Topluma Hizmet, Topluma Hizmet Anlayışında Vakıf ve Vakıf Kurumları, Topluma Hizmet Eğitimi, And. Ün. Yay. Ank.
• Yücel, H,A. (1994) Türkiye’de Orta Öğretim, Milli Kütüphane Basımevi, Ankara.