Interrelation among Concepts of Existence, Human Being and Wor- ship According to Al-Ghazālī

Year 2021, , 77 - 100, 30.07.2021

İdris Lap

https://doi.org/10.5281/zenodo.5148281

Abstract

The interrelation among concepts of existence, human being and worship has busied especially philosophers dealing with religion, theologians, and Sufis. In fact, this matter is a general problem for peo- ple who would like to come closer to Allah. Human being who inherently needs to have a contact with his Creator continuously looks for ways of establishing a connection with Allah. This communication network takes place through revelation from Allah to human being and through prayer and worship from human being to Allah. Hence worships have two re- spects, one of them is towards Allah and the second one shapes the life of human being. Sincere and intimate worshipping, which is harmonized with all kinds of good conducts, in one sense make human being feel the happiness of being in touch with God and on the other hand uplift moral and social status of human being in the society. In this manner, choosingthe way of worshipping Allah through free will has brought human being to a more privileged, honorable, and superior position than other created beings. In this article, the interrelation between concepts of existence and human being, which is discussed generally in the context of philoso- phy and religion, has been tried to be revealed from the point of view of worships according to al- G̲h̲azālī in the context of Sufism.

Keywords

Sufism, God, Existence, Human, Worship.

Gazâlî’de Varlık-İnsan-İbâdet İlişkisi

Abstract

Varlık-insan-ibâdet ilişkisi özellikle teolojiyle ilgilenen filozofları, ke- lamcıları ve mutasavvıfları hayli meşgul etmiştir. Hatta bu mesele Allah’a yükselmek isteyenlerin genelinin problemidir denilebilir. Doğası gereği yaratıcısıyla irtibata geçme ihtiyacı hisseden insan, Allah ile nasıl ilişki kurulabilir bunun yollarını aramaktadır. Bu yolun haberleşme ağı Al- lah’tan insana vahiy yoluyla, insandan Allah’a dua ve ibâdet yoluyla ger- çekleşmektedir. Dolayısıyla ibâdetlerin bir yönüyle Allah’a diğer yönüyle insana bakan tarafı vardır. Samimi ve içten duygularla yerine getirilen ibâdetler, bir taraftan insana Tanrı ile kurduğu iletişimin mutluluğunu yaşatırken, diğer taraftan toplum içindeki değerini yükseltmektedir. Bu statü onun özgür iradesiyle bilerek ve isteyerek Allah’a iman ve ibâdetin seçilmesinin mükâfatıdır. Böylelikle insan yaratılmış diğer varlıklardan daha imtiyazlı konuma getirilmiştir. Bu bağlamda ele alınan makalede varlık-insan-ibadet ilişkisi İmam Gazzâlî zaviyesinden tasavvufî bağlam- da incelenmeye çalışılmıştır.

Keywords

tasavvuf, Allah, insan, varlık, ibâdet

References

• Adamson, Peter-Richard C Taylor. İslam Felsefesine Giriş. çev. M Cüneyt Kaya. İstanbul: Küre Yayınları, Basım, 2007.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mer- vezî. Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Atay, Hüseyin. İbni Sina’nın Varlık Nazariyesi. Ankara: Gelişim Matbaası, 1983.
• Aydınlı, Yaşar. Gazzâlî: Muhafazakar ve Modern. Bursa: Arasta Yayınları, 2002.
• Berdyaev, Nikolay A. “Yaratıcılık ve Kurtuluş”. çev. Nesrin Ertürk. Kesit Akademi Dergisi 6/25 (2020).
• Bolay, Süleyman Hayri. Aristo Metafiziği ile Gazzali Metafiziğinin Karşılaştırıl- ması. İstanbul: MEB Yayınları, 1986.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî el-. el-Câ- miʿu’s-sahîh. Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 2002.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Ekin Yayınları, 2. Basım, 1997.
• Coşkun, İbrahim. “Muhyiddin İbn Arabi’nin Felsefesinde “Allah” Mefhu- mu”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabbî Özel Sayısı-1) 21 (2008).
• Çamdibi, Hasan Mahmud. Şahsiyet Terbiyesi ve Gazzâlî. İstanbul: Han Neş- riyât, 1983.
• Düzgün, Şaban Ali. “Varlık Ve Bilgi Aydınlanmanın Keşif Araçları”. Dini Araştırmalar 10/30 (2008).
• el-Ezdî, Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş’as b. İshâk es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Fahrüddîn er-Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Muhammed b. Ömer b. Hü- seyn et-Taberistânî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Mu- hammed b. Ahmed et-Tûsî el-. el-Erbaʿîn fî usûli’d-dîn fi’l-akâid ve esrâri’l-ibâdât ve’l-ahlâk. thk. Abdullah Abdulhamid Arvânî. Dimeşk:Dâru’l-Kalem, 1424/2003. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1427/2006b.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Mu- hammed b. Ahmed et-Tûsî el-. Mi’yârü’l-ilm, İlmin Ölçütü. çev. Ali Durusoy-Hasan Hacak. İstanbul: Elma Basın Yayınları, Basım, 2013.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Mu- hammed b. Ahmed et-Tûsî el-. Mişkâtü’l-envâr, Mecmûatü Resâili’l-İ- mami’l-Gazzâlî içinde. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1427/2006e.
• Gündüz, İrfan. “Ceberüt”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 07 Haziran 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/ceberut
• Haksever, Ahmet Cahid. Tasavvufu Anlama Kılavuzu. Ankara: Otto Yayın- ları, 2017.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî. Medâricü’s-sâlikîn beyne menâzili iyyake ve iyyake nesteîn. Beyrut: Dâr İbn Hazm, 1434/2013.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ah- med el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisanü’l-’Arab. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâs, 1419/1999.
• Karaman, Fikret ve diğerleri, Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara: Diyanet İşle- ri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kılıç, Cevdet. “Varlık Probleminin Zihinsel Gelişimi”. Fırat Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2004), 39-68.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn İbn Haccâc. el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî. Sahîhu Müs- lim.nes. Muhammed Fuâd-Abdülbâkî. Kahire: 1955.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünen. İstanbul: ÇağrıYayınları, 1981.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurʾân. Beyrut: Mektebetu Nezâru Mustafa Bâz, ts.
• Uludağ, Süleyman. “Tasavvuf ”. İslam Ansiklopedisi. Erişim 24 Aralık 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/abd#2-tasavvuf
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neş- riyât Yayınları, 1971.