The Layered Heritage of Yıldız Palace: A Study on History, Architecture, and Adaptive Reuse

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 58 - 74, 10.06.2025

Vedat Hakverdi

Abstract

This study aims to examine the historical evolution, architectural features, and museal transformation of Yıldız Palace, a key site of governance and social life during the late Ottoman period, particularly under Sultan Abdülhamid II. Unlike previous studies, this research adopts a multi-layered approach by integrating architectural history with heritage management and contemporary museological strategies. Its originality lies in the comparative analysis of Yıldız Palace with prominent palace-museums such as Versailles, the Hermitage, Schönbrunn, and Buckingham, evaluating the potential of Yıldız Palace in terms of digitalization, visitor engagement, and global accessibility. Based on primary and secondary sources, visual analysis, and on-site observations, the study emphasizes that Yıldız Palace, beyond being a historical monument, can play a strategic role in advancing Türkiye's cultural heritage vision through more effective museum policies.

Keywords

Yıldız Palace , Abdülhamid II. , Palace-Museum , Ottoman Architecture , Cultural Heritage , Digital Museology

Yıldız Sarayı’nın Katmanlı Mirası: Tarih, Mimari ve Yeniden İşlevlendirme Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde inşa edilen ve II. Abdülhamid döneminde imparatorluğun idari ve sosyal merkezi hâline gelen Yıldız Sarayı’nın tarihsel gelişimini, mimari özelliklerini ve müzeleşme sürecini çok boyutlu bir yaklaşımla incelemeyi amaçlamaktadır. Sarayın tarihsel süreçte geçirdiği yapısal ve işlevsel dönüşümler, yalnızca mimari bağlamda değil; kültürel miras yönetimi ve çağdaş müzecilik stratejileri çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışmanın özgün yönü, Yıldız Sarayı’nı benzer saray-müze örnekleriyle (Versay, Hermitage, Schönbrunn ve Buckingham) karşılaştırmalı olarak değerlendirerek, sarayın dijitalleşme, ziyaretçi etkileşimi ve uluslararası erişilebilirlik açısından taşıdığı potansiyeli ortaya koymasıdır. Birincil ve ikincil kaynaklar, görsel materyaller ve yerinde gözlemlere dayalı olarak yapılan analizler sonucunda, Yıldız Sarayı’nın mevcut müze kimliğinin geliştirilerek Türkiye'nin kültürel miras vizyonuna stratejik katkı sunabileceği vurgulanmaktadır.

Keywords

Yıldız Sarayı , II. Abdülhamid , Saray-Müze , Osmanlı Mimarisi , Kültürel Miras , Dijital Müzecilik

References

• Aktepe, F., & Güneş, P. Ç. (2024). Rus Porselenlerinin 18.- 20. Yüzyıl Sanat Akımlarına Etkisi. ArtDE, (1), 47–61.
• Aras, N. (2017). Milli Sarayların Organizasyonel Açıdan İncelenmesi Ve Schönbrunn Sarayı İle Karşılaştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Yönetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul. Aspridis, G., Sdrolias, L., Kimeris, T., Kyriakou, D., & Grigoriou, I. (2015). Visitor attraction management: Is there space for new thinking despite the crisis? The cases of Buckingham Palace and the Museum of. In V. Katsoni (Ed.), Springer proceedings in business and economics: Cultural tourism in a digital era: First International Conference IACu- DiT, Athens, 2014 (pp. 329–347). Springer. Batur, A. (1994). Yıldız Sarayı. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını, Cilt 7:520–527.
• Batur, A. (1994). Şale Köşkü. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını, Cilt 7:132-135.
• Batur, A. (2015). XIX. Yüzyılda İki Saray. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, 8, 390–407. Bilgin, B. (1993). Türk Saray Mimarisinin Gelişmesi Çerçevesinde Yıldız Sarayı (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Bilgin, B. (2013). Yıldız Sarayı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt:43, s. 541–544). Ankara: TDV Yayınları. Binan, C. (1994). Çit Kasrı. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını, Cilt 2:523. Candemir, M., & Kutluoğlu, M. H. (2010). Bir Cihan Devletinin Tasfiyesi: Yıldız Sarayı Müzesi Tasfiye Komisyonu Defteri. İstanbul: Çamlıca Basım-Yayın. Elemana, H. (2021). Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde (BOA) bulunan Yıldız Sarayı İnşaatı, Tamiratı Ve Tefrişatı İle İlgili Örnek Belgelerin Değerlendirilmesi. Journal of Universal History Studies, 4(2), 229–250.
• Engin, V. (2015). Osmanlı İstanbul’unun Üçüncü Yönetim Merkezi: Yıldız Sarayı. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, 3, 169–177.
• Engin, V. (2022). Bir Devrin Son Sultanı II. Abdülhamid. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Erbay, M. (1997). Yıldız Sarayı 21. Yy’a Hazırlanması Ve Çağdaş Müzecilik Açısından Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ertaş, N. (1993). Yıldız Sarayı’nın Kimliğini Belirlemede Resim Ve Figürlerin Önemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ezgü, F. (1962). Yıldız Sarayı Tarihçesi. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• Gür, S. M., & Köymen, E. (2023). Modern Müzecilikte Sanal Eğilimler Üzerine Mimari Bağlamda Bir Araştırma. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 16(32), 560–578.
• Hawejah, H. A. A. (2023). Yıldız Sarayı (Saray Ve Müştemilatı İle Sarayın Osmanlı Tarihindeki Önemi) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Kırşehir.
• Hanefi-Candemir, M. (2010). Bir Cihan Devletinin Tasfiyesi: Yıldız Sarayı Müzesi Tasfiye Komisyonu. İstanbul: Çamlıca Yayınları. International University Museums Association Platform Journal of Cultural Heritage 74 Kocaışık, D. (2019). II. Abdülhamid’in Yıldız Sarayı: Mimari Mekânlar Ve Dönemin Figürlerdeki Temsili (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı, İstanbul. Kubat, G. (2021). Yeni Medya Uygulamalarıyla Müzede Yeni Sergileme Biçimleri: Deneyim Odaklı. International University Museums Association Platform Journal of Cultural Heritage, 4(2), 66–74.
• Küçükcan, B. (2000). Yıldız Teknik Üniversitesi Kampüsündeki Yıldız Sarayı Binaları Tarihçe Ve Bugünkü Kullanımı. Tasarım: Mimarlık, İçmimarlık ve Görsel Sanatlar Dergisi, 100, 172–175.
• Madran, B.(2012). Müze Sergileri Tasarlamak s.283-305. İçinde Müzebilim ABC’si.haz. Nevra Ertürk, Hanzade Uralman. İstanbul:Ege Yayınları.
• Newell, J. (2012). Old Objects, New Media: Historical collections, digitization and affect. Journal of Material Culture, 17(3), 287–306. https://doi.org/10.1177/1359183512453534 Nuri, O. (1998). Yıldız Sarayı: Abdülhamid-İ Sâni Ve Devr-İ Saltanatı (S. Türkoğlu, Çev.). İstanbul: Yıldız Sarayı Vakfı. Okan, B. (2018). Günümüz Müzecilik Anlayışındaki Yaklaşımlar Ve Müze Oluşumunu Etkileyen Unsurlar. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(4), 215–242.
• Onur, B. (2014). Çağdaş müze: Eğitim ve gelişim – Müze psikolojisine giriş. Ankara: İmge Kitabevi. Osmanoğlu, A. (1984). Babam Sultan Abdülhamid. Ankara: Selçuk Yayınları.
• Osmanoğlu, Ş. (2022). Babam Abdülhamid: Saray Ve Sürgün Yılları. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özlü, N. (2011). Merkezin Merkezi: Sultan II. Abdülhamid Döneminde Yıldız Sarayı. Toplumsal Tarih, 206, 2–13. Özyetgin, M., Engin, V., & Ersay Yüksel, A. (2021). Yıldız Sarayı. İstanbul: Halkbank.
• Sezer, M. S. (2010). Türkiye Turizm Sektöründe Müze Turizminin Payının Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Sinan, S. (2011). Tarihi Binaların İşlev Değişiminin Yıldız Sarayı Müzesi Örneği Üzerinden Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Şehsuvaroğlu, H. Y. (1954). İstanbul Sarayları İlavesi. İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları.
• Şehsuvaroğlu, H. Y. (2015). Tarihi Odalar. İstanbul: TBMM Milli Saraylar Yayını.
• Tahsin Paşa. (2022). Yıldız Hatıraları (E. L. Demir, Haz.). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Taşer, N. (2024). Yıldız Sarayı’nın Tarihçesi Ve Yerleşim Planı. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 27, 5–21. Türker, D. (2023). The accidental palace: The making of Yıldız in nineteenth-century Istanbul. The Pennsylvania State University Press.
• Uslu, S. S., & Kocaışık, D. (2019). Sultan II. Abdülhamid Albümlerinin Yıldız Sarayı Ve Yapıları Ekseninde İncelenmesi. In II. Uluslararası Güzel Sanatlar Bilimsel Araştırma Günleri Bildiri Kitabı (ss. 504–517). Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Yıldıran, N. (1989). İstanbul’da II. Abdülhamid Dönemi (1876–1908) Mimarisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Yüksel, A. E. (2024). II. Abdülhamid Döneminde Yıldız Sarayı’ndaki Müzeler. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 27, 73–97.
• İnternet Kaynakları
• Yıldız Sarayı Vakfı. (2024, Kasım 9). Yıldız Sarayı tarihçesi. https://www.yildizsarayivakfi.org.tr/tarihce/.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2024, Kasım 10). Milli Saraylar Daire Başkanlığı bilgilendirme toplantısı. https:// www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/tbmm_basin_aciklamalari_ sd.aciklama?p1=3127
• Hürriyet. (2024, Kasım 14). Erdoğan, Yıldız Sarayı’nı istediği kuruma tahsis edebilir. https://www.hurriyet.com. tr/gundem/erdogan-yildiz-sarayini-istedigi-kuruma-tahsis- edebilir-40012093.
• Anadolu Ajansı. (2024, Kasım 14). Yıldız Sarayı, yaklaşık 6 yıllık restorasyonun ardından kapılarını halka açıyor. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/yildiz-sarayi-yaklasik- 6-yillik-restorasyonun-ardindan-kapilarini-halka-aciyor/ 3277770.