TÜRK TİPİ BAŞKANLIK SİSTEMİNE YÖNELİK BİR ÖNERİ: DAR BÖLGE BASİT ÇOĞUNLUK SİSTEMİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 93 - 114, 29.12.2022

Cemaleddin Güvenç

Öz

Halkın halk tarafından yönetimi olarak ifade edilen demokrasi, 21. yüzyılda en iyi yönetim biçimi olarak tüm dünya tarafından kabul edilmiş bir gerçektir. Demokrasiye dayanan yönetim biçimleri seçimleri vazgeçilmez bir unsur olarak görmektedir. Ancak demokrasilerde sadece seçimlerin varlığı yeterli görülmemekle beraber, seçimi yapılamayan bir demokratik yönetim de düşünülmemektedir. Kuvvetler ayrılığına dayanan demokratik yönetim şekilleri ise başkanlık, yarı-başkanlık ve parlamenter hükümet sistemleridir. Ülkemizde, 1876 Kanun-u Esasiden 2017 Anayasa değişikliğine kadar geçen süreçte 150 yıla yakın bir süredir hem seçim hem de hükümet sistemlerinde ciddi değişiklikler yapılmıştır. 2018 Cumhurbaşkanı ve Milletvekili Genel seçiminin ardından 09 Temmuz 2018 tarihinde Cumhurbaşkanının göreve başlamasıyla birlikte Türkiye, Türk Tipi Başkanlık sistemine hem hukuki hem de fiili olarak geçmiştir. Bu bağlamda, hükümet ve seçim sistemleri çerçevesinde yaşanan tarihsel ve anayasal süreçler ayrıntılarıyla analizi yapılarak aktarılması sağlanmıştır. Türk Tipi Başkanlık sistemi perspektifinde seçim sistemleri araştırmanın omurgasını teşkil ettiği gibi ayrıntılı bir şekilde analizi de yapılmıştır. Türkiye’de Türk Tipi Başkanlık sistemi 3 yılı aşkın süredir uygulanmaktadır. Yeni hükümet sistemi, siyasetçiler, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları, dernekler, hukukçular, bürokratlar ve toplum tarafından olumlu-olumsuz yönleri sürekli tartışılmaktadır. Bunun sebebi Türk Tipi Başkanlık sisteminin kendine özgü koşullarının bulunmasından kaynaklanmaktadır. Türkiye’de yeni hükümet sistemine geçilmesinin en önemli gerekçesi istikrarlı yönetimlerin kurulmasını sağlamayı hedeflemekten geçmektedir. Nihayetinde bu çalışma Türk Tipi Başkanlık sisteminin aksayan yönlerini gidermeye yönelik bir seçim sistemi ortaya koyarak, yeni hükümet sistemine bu yönüyle katkı sağlayacağı tezi ortaya koyulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi,, Seçim,, Hükümet Sistemi,, Anayasa,, Devlet,

Teşekkür

Yaptığım çalışmada beni her zaman destekleyen aileme sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

Kaynakça

• Aydoğdu, Y. (2015a). Seçim Sistemlerinin Siyasal Sonuçları, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 0(6), 41-62.
• Aydoğdu, Y. (2015b). Seçim Sistemleri ve Türkiye, (Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı.
• Baştürk, E. (2011). Demokratik Devletin Gerekleri ve Türkiye, Liberal Düşünce Dergisi, 0(62), 49-60.
• Çağlar, N. (2017). Avantaj ve Dezavantajlarıyla Parlamenter Hükümet Sistemi, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 111-117.
• Erat, V. (2015). Türkiye’de Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesinin Hükümet Sistemi Üzerine Etkileri, Yönetim Bilişimleri Dergisi, 13(25), 325-355.
• Erkmen, A. (2018). Türkiye’de 1950 ile 2002 Yılları Arasında Uygulanan Genel Seçim Sistemlerinin Halk İradesine Etkisi, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 1225-1247.
• Güler, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Kamu Yönetimine Etkileri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39), 299-322.
• Güvenç, C. (2020a). Sosyal bilimlerde Yöntem Olarak Pozitivizm Bakış Açısı ve Değerlendirmesi, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 109-120.
• Güvenç, C. (2020b). Rousseaucu Genel İrade Bağlamında Modern Devlet (Halk)’e Yönelik Bir Değerlendirme, Journal of Social Sciences and Humanities, 4(2), 88-107.
• Güvenç, C. (2021). Temsili Demokrasiden, Doğrudan Demokrasiye Yönelim: Türkiye’de Cumhurbaşkanı Adaylarının Belirlenmesinde 100 Bin İmza Örneği ve Tarafsızlığına Yönelik Bir Değerlendirme, Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 2(2), 143-169.
• Heywood, A. (1999). Demokrasi, Liberal Düşünce Dergisi, 0(8), 108-121.
• Kahraman, M. (2012). Hükümet Sistemi Tartışmaları Bağlamında Başkanlık Ya Da Yarı-Başkanlık Sistemlerinin Türkiye’de Uygulanabilirliği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 431-457.
• Kılınç, D. (2016). Türkiye’de Bitmeyen Tartışma: Hükümet Sistemi Üzerine Değerlendirmeler, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 447-510.
• Koçak, E. N. (2019). Türkiye’de Genel Seçimlerde Uygulanan Seçim Sistemleri ve Uygulamadaki Sorunlar, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Köker, L. (2006). Seçim Sistemleri ve Siyasî Çoğulculuk, Demokratik Meşruluk Açısından Bir Değerlendirme, Anayasa Yargısı Dergisi, 22(1), 199-210.
• Köker, L. (2016). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Küçük, A. (2013). Türkiye’de Günümüze Kadar Tatbik Edilen Hükümet Sistemleri, Demokrasi Platformu, 9(33), 45-89.
• Nişancı, Ş. ve Özdemir, A. (2017). Dünyada Uygulanan Seçim Sistemleri Işığında Türkiye için Alternatif Seçim Sistemi Önerileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 723-745.
• Özgül, B. (2002). Seçim ve Seçim Sistemleri, Türkiye’deki Seçim Sistemi Uygulamaları ve Bir Model Önerisi, (Yüksek Lisans Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı.
• Öztürk, N. K. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Temel Dinamikleri, ASSAM Uluslararası hakemli dergi, 6(15), 69-87.
• Polater, Y. Z. (2014). Modern Hükümet Sistemlerinden Yarı-Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 0(4), 133-175.
• Şahin, I. (2009). Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi, Education Sciences, 4(4), 1341-1354.
• Terzi, A. (2013). Dar Bölge Seçim Sistemi, Erişim Adresi: https://scholar.google.com/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=abdurrahman+terzi+&btnG= Erişim Tarihi: 24.10.2021.
• Tunç, H. (2008). Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 1113-1132.
• Turan, M. (2018). Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), 42-91.
• Türk, H. S. (2006). Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih, Anayasa Yargısı Dergisi, 22(1), 75-113.
• Varlık, Ü. ve Ören, B. (2003). Demokrasi ve Temsil, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(5), 172-185.
• Yayla, A. (2016). Siyaset Bilimi, Ankara: Adres Yayınları.
• Yıldız, A. (2018). Seçim Sistemleri ve Türkiye’de Milletvekili Seçim Sistemine İlişkin Bir Öneri, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(3), 113-153.
• Yılmaz, B. (2020). Türkiye’de Güncel Dar ve Daraltılmış Bölge Bağlamında Seçim Sistemi Tartışmaları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 421-429.