NEŞET ERTAŞ’IN TÜRKÜ SÖZLERİNDEKİ DİVAN ŞİİR GELENEĞİ MOTİFLERİ

Year 2023, Volume: 6 Issue: 12, 77 - 86, 31.12.2023

Tuğba Kara

Abstract

Geleneğin en belirgin özelliklerinden biri sürekliliktir. Ancak bu süreklilik içinde yaşam koşullarına bağlı olarak değişme, genişleme, daralma gibi gelişmeler ortaya çıkabilir. Farklı sanat dallarını keskin şeritlerle birbirinden ayırmanın imkansızlığı da bugün akademide karşılık bulmuş bir gerçektir. Bir sanat dalı, varlığını korumaya çalışırken kendisine yakın diğer sanat kolları ile etkileşim halinde olur. Bu kaçınılmaz alışverişler, geleneğin içinde birtakım değişim ve dönüşümleri beraberinde getirir. Dış etkilere fazla açık olan ve zayıflayan gelenekler ise zamanla yok olurlar. Bu doğrultuda, temel dinamiklerini Orta Asya Türk medeniyetinin ortaya çıkardığı “ozan-baksı” geleneğinden alan Aşık tarzı, Azerbaycan ve Anadolu sahalarında 16. yüzyıldan sonra hızla gelişerek kendine has kurallarını oluşturmuş ve zamanla Osmanlı coğrafyasının bütün bölgelerinde varlığını hissettirmiştir. Aşıklık geleneği, Osmanlı Klasik şiiriyle harmanlanıp günümüze gelene dek bazı değişim ve dönüşümler yaşamıştır. Önce yazılı, sonra elektronik ortamla tanışan bu gelenek, birtakım iniş çıkışlarla günümüze kadar gelmiştir. Bu doğrultuda Neşet Ertaş’ın, müzikleriyle dönüşen geleneği temsil ettiği söylenebilir. Bu çalışmada Aşık tarzı şiir geleneğinin yaşadığı değişim ve dönüşüm çizgisi göz önüne alınarak Neşet Ertaş üzerinden Aşık geleneğinin bugünkü üretimlerinin Osmanlı Divan şiiri geleneğiyle olan bağı, bazı Divan beyitleri üzerinden incelenmeye çalışılmıştır.

Keywords

neşet ertaş, osmanlı şiiri, türkü, aşıklık geleneği

References

• Akdoğan, Yaşar, Ahmedi Divanından Seçmeler, Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• Artun, Erman, Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2009.
• Ataman, Adnan, Bu Toprağın Sesi-Halk Musikimiz, haz. Süleyman Şenel, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 2009.
• Ataman, Adnan, Bu Toprağın Sesi-Halk Musikimiz, haz. Süleyman Şenel, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 2009.
• Boratav, Pertev Naili, İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, çev. Metin Turan, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul 2000.
• Çavuşoğlu, Mehmed, Yahya Bey Dîvanı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1977.
• Dilçin, Cem, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara 1997.
• Elçin, Şükrü, Halk edebiyatına giriş, Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
• Erbay, Nazire, Bayburtlu Zihni Divanı, Bayburt Üniversitesi Yayınları, Erzurum 2014.
• Erkal, Abdülkadir, Divan Şiiri Poetikası (17. Yüzyıl), Birleşik Dağıtım Yayıncılık, Ankara 2009.
• Kandır, Çiğdem, Neşet Ertaş Türkülerinde Folklor Unsurları. Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
• Kaya, Doğan, “Divan Şiiri ve XIX.Yüzyıl Halk Şiirinde Güzel Tasviri”, Âşık Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul 2000, s. 247- 265.
• Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, Alfa Yayıncılık, İstanbul 1980.
• Köprülü, Fuat, Türk Saz Şairleri I-V., Milli Kültür Yayınları, Ankara 1962.
• Kurnaz, Cemal, Türküden gazele: halk ve divan şiirinin müşterekleri üzerine, Akçağ Yayınları, Ankara 1997.
• Küçük, Sabahattin, Bâkî Dîvânı, TDK Yayınları, Ankara 1994.
• Onay, Ahmet Talat, Türk halk şiirlerinin şekil ve nev’i, Akçağ Yayıncılık, Ankara 1996.
• Özdemir, Cafer, Âşık Tarzı Türk Şiirinde Osmanlı Toplum Hayatı, Kitabevi Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
• Tarlan, Ali Nihat, Hayâlî Divanı, Akçağ Yayıncılık, Ankara 1992.
• Tokel, Bayram Bilge, “Neşet Ertaş Bozkırın Tezenesi”, Belgesel, TRT Avaz, 28 Eylül 2012.
• Tokel, Bayram Bilge, Neşet Ertaş Kitabı, Kapı Yayınları, İstanbul 2012.