İSMET ÖZEL’İN “CELLADIMA GÜLÜMSERKEN ÇEKTİRDİĞİM FOTOGRAFIN ARKASINDAKİ SATIRLAR” ŞİİRiNE PSİKANALİTİK BİR YAKLAŞIM

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 12, 105 - 116, 31.12.2023

Güler Küçükeroğlu

Öz

Edebiyatın asıl amacı olan insan ruhunu anlama ve anlatma gayretine büyük katkısı olan psikanaliz, sanatçının eserinden hareketle, sanatçıyı bir danışan konumuna getirerek onun ağzından ya da ruhundan dökülen sözcükleri yorumlamak suretiyle insan ruhunun gizli dinamiklerine ulaşmaya çalışır. Bu dinamiklerin büyük sanatkârların eserlerinde benzerlik göstermesi, insan ruhu her yerde bir ve aynıdır algısını temellendirir. Yine Freud’un madde korunumu yasasını temel alarak savunduğu ruhta da bir korunum olduğu ve tepkimelerin maddelerde olduğu gibi her zaman aynı sonucu verdiği anlayışı edebiyat ve psikanaliz arasında kopmaz bir bağ kurduğu gibi insanı anlamak ve anlamdırmak adına birçok araştırmanın önünü açmıştır. İş bu niyetle Türk Edebiyatı’nın önemli isimlerinden İsmet Özel’in bir şiirinden hareketle psikanalitik incelemesi yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Psikanaliz, Edebiyat, İsmet Özel

Kaynakça

• Aristo, Poetika, Çev. Sami Rıfat, Can Yayınları, İstanbul, 2015.
• Beyazyüz, Murat, Cemil Meriç’in Psikobiyografisi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2016.
• Campbell, Joseph, Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Çev. Sabri Gürses, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2013.
• Oğuz, Cebeci, Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İtaki Yayınları. İstanbul, 2004.
• Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul 2017.
• Crapps, Robert W “Psikanaliz ve Din”, Çev. Ali Ayten, Maarife, yıl.4, sayı.1 bahar 2004, s. 171-190, 2004.
• Çetin, Nurullah, Şiir Çözümleme Yöntemi, Ankara, Akçağ Yayınları, Ankara, 2017.
• Eagleton, Terry, Şiir Nasıl Okunur, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2007.
• Freud, Sigmund, Psikanaliz Üzerine Beş Konfrerans, Say Yayınları, İstanbul, 2015.
• Freud, Sigmund, Sanat ve Edebiyat, Payel Yayınları, Çev. Emre Kapkın&Ayşen Tekşen, İstanbul, 2016.
• Freud, Sigmund, Leonardo Da Vinci, Oda Yayınları, İstanbul, 2019.
• Frye, Northrop, Eleştirinin Anatomisi, Çev. Hande Koçak, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2015.
• Gariper, C.& Bayraktar, Y. Dionizyak Coşkunun İhtişam ve Sefaleti, Yakup Kadri’nin Nur Baba Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım, Çizgi Kitabevi, İstanbul, 2019.
• Gümüş, Hicrani, Arketipsel Eleştirinin Temel Kaynakları, Gıb Akademi, Cilt/Vol: 1 Sayı/Num: 1 Aralık/December, 2021.
• Jung, Carl Gustav, Dönüşüm Sembolleri, alfa yay. Çev. Firuzan Gürbüz Gerhold, İstanbul, 2022.
• Jung, Carl Gustav Rüyalar, Pinhan Yayınları, Çev. Aylin Kayapalı, İstanbul, 2015.
• Kaplan, Mehmet, Tevfik Fikret, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2009.
• Kolcu, Ali, İhsan. Edebiyat Kuramları, Salkım Söğüt Yayınevi, Erzurum, 2016.
• Özel, İsmet, Erbain, Tiyo Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• Öztürk, Nurullah “Psikanaliz ve Edebiyat, İnsan Bilimleri Araştırmaları” yıl:1, sayı:4, s. 6-27, 1993.
• Zeliha Öztürk, “Yenileşme Dönemi Türk Anlatılarının Arketipsel Eleştiri Yöntemi İle İncelenmesi (1796-1895)”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Doktora Tezi 2017.
• Sarı, Ahmet, Psikanaliz ve Edebiyat, Salkım Söğüt Yayınları, Ankara, 2008.
• Sülüşoğlu, Gamze. “Kleinci Psikanaliz Zemininde Çağdaş Sanatta Çirkinlik ve Tezahürleri”, Sanat&Tasarım Dergisi, C:12, sayı:2, s. 347-364, 2022.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Edebiyat Dersleri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2018.
• TDV İslâm Ansiklopedisi İstanbul, Cilt:3 s.149-151, 1991.
• Yılmaz Odabaşı, Hayriye “Freud’un Leonardo Da Vinci Eseri ve Psikotarih Üzerine”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:11, s. 301-334, 2020.