BEING A WOMAN IN THE UNION MOVEMENT IN TERMS OF THE ISSUE OF EQUALITY: AN EVALUATION ON THE PERSPECTIVES OF HAK-İŞ’S FEMALE MANAGERS

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 9 - 24, 01.07.2024

Dilek Keleş

Öz

Türkiye’de sendikalarla kadınların ilişkisi daima sınırlı olmuştur. Sendikal hareket erkek egemen bir biçimde gelişmiş; sendikaların eril kültürü içinde “sendikacılık erkek işidir” zihniyeti daima hüküm sürmüştür. Bu durum ataerkil toplumun bir yansıması olan cinsiyetçi bakış açısıyla ilgilidir. Bugün cinsiyetçilik sendikal hareketin her veçhesinde hüküm sürmekte fakat en belirgin biçimde karar alma mekanizmalarında kendini göstermektedir. Buna bağlı olarak Türkiye’de işçi konfederasyonları ve bağlı sendikaların merkez yönetimlerinde kadınların temsil edilme oranının %7.4 olduğu görülmektedir. Bununla birlikte Hak-İş’te kadın işçiler ve kadın sendikacılar konusunda son yıllarda bir canlanma söz konusudur. Sendikal alanda güçlenme isteği Hak-İş’in kadın işçileri fark etmesini sağlamış, Hak-İş onlara ulaşabilmenin en kolay yolunu da yönetim mekanizmalarına kadın yöneticileri atamakta bulmuştur. Bugün itibariyle Hak-İş’e bağlı sendikaların genel merkezlerinde toplam 5 kadın temsil edilmektedir. Peki, bu adım sendikalarda cinsiyet eşitliğini sağlamak için yeterli midir? Kadınlar sendikaların yapısıyla ilgili ne düşünmekte ve bu süreci nasıl deneyimlemektedir? Kadın sendikacıların bakış açısının sendikal harekette kadın varlığına ivme katması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Çalışmada, Hak-İş’li sendikacı kadınların bu konudaki söylemleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sendika, Sendikacı Kadınlar, Kadın, Toplumsal Cinsiyet, Hak-İş

BEING A WOMAN IN THE UNION MOVEMENT AS AN ISSUE OF EQUALITY: AN EVALUATION ON THE PERSPECTIVES OF HAK-İŞ FEMALE MANAGERS

Öz

Women’s relationship with trade unions in Turkey has always been limited. The trade union movement has developed in a male dominant manner; the mentality that ‘trade unionism is a man thing’ has always been prevalent in the masculine culture of unions. This is related to the sexist attitude, as a representation of the patriarchal society. While sexism is prevalent in all aspects of the trade union movement, it is mostly apparent in decision-making mechanisms. Accordingly, the representation rate of women in the central administrations of labor confederations and affiliated unions in Turkey is 7.4%. However, there is a revival of interest at Hak-İş about women workers and women unionists, as Hak-İş started to realize women workers with the quest of reinforcement in the trade unionist movement; and the assignment of women to management mechanisms is thus regarded as the easiest way to reach them. Today, 5 women in total are represented in the headquarters of Hak-İş affiliated unions. But is this step sufficient to enable gender equality in trade unions? What do women think about trade unions’ structure and how do they experience this process? The perspective of women unionists are considered crucial for the revival of women participation in the trade union movement. This study analyses the discourses of women members of Hak-İş about the issue.

Anahtar Kelimeler

Trade Union, Trade Unionist Women, Woman, Gender, Hak-İş

Kaynakça

• Akit, “Hak-İş 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Kutladı”, (2019), https://www.yeniakit.com.tr/haber/hak-is-8-mart-dunya-kadinlar-gununu-kutladi-645731.html, Erişim Tarihi: 03.02.2023.
• BBC Haber, “Erdoğan: Kadın Erkek Eşitliği Fıtrata Ters.”, (2014),
• https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/11/141124_kadininfitrati_erdogan, Erişim Tarihi: 03.02.2023.
• Bora, Aksu, Kadınların Sınıfı Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
• Buğra, Ayşe, “Labour, capital and religion: harmony and conflict among the constituency of political Islam in Turkey.”, Middle Eastern Studies, 38 (2), (2002), pp. 187-204. Doi: 10.1080/714004454
• Coates, Jennifer, Language and Gender: A Reader, Blackwell, Cornwall 1998.
• Crawford, Mary, Talking Difference, London, Sage Publicaions1997.
• Creswell, John W, Qualitative Inquiry & Research Design Choosing Among Five Approaches, Sage Publications, California 2007.
• Cumhuriyet (2018), “Erdoğan Kadın Erkek Eşitliği İçin Konuştu: Hadi 100 Metreyi Beraber Koşssunlar.”, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/1149027/Erdogan__kadin-erkek_esitligi_icin_konustu__Hadi_100_metreyi_beraber_kossunlar.html (27.01.2020).
• Çelik, Zeynep (2012), “Sendikal Mücadelede Yeni Bir Sayfa: Sendikalar ve Toplu İş Sözleşme Yasası”, https://sendika63.org/2012/10/sendikal-mucadelede-yeni-bir-sayfa-sendikalar-ve-toplu-is-sozlesme-yasasi-zeynep-celik-73476/ (27.01.2020).
• Demirdizen, Derya ve Kuvvet Lordoğlu, “Türkiye’de Sendika İçi Demokrasi Ya Da Bir İmkânsızın Arayışı Mı?”, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Petrol-İş Sendikası Yayınları, İstanbul 2013, ss. 223-241.
• Hak-İş, “Hak-İş 8. Uluslararası Kadın Emeği Buluşması.”, (2019), http://www.hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&id=2506 Erişim Tarihi: 27.01.2023.
• Hak-İş, “Hak-İş 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü Kutladı.”, (2019), https://www.yeniakit.com.tr/haber/hak-is-8-mart-dunya-kadinlar-gununu-kutladi-645731.html, Erişim Tarihi: 27.01.2023.
• Hak-İş, “Hak-İş 4. Kadın Emeği Buluşması.”, (2015), http://www.hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&id=951, Erişim Tarihi: 27.01.2023.
• Harding, Sandra, “Feminist Yöntem Diye Bir Şey Var Mı?”, Çakır, Serpil ve Necla Akgökçe (Der.), Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem, Sel Yayıncılık, İstanbul 1990, ss. 34-47.
• İnal, Ayşe, Haberi Okumak, Temuçin Yayınları, İstanbul 1996.
• Kaminski, Michell, and Elaine K. Yakura, “Women’s Union Leadership: Closing The Gender Gap”, Working USA: The Journal of Labor and Society, 11, (2008), pp. 459-475. Doi: 10.1111/j.1743-4580.2008.00219.x Kandiyoti, Deniz, Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Metis Yayınları, İstanbul 2011.
• Kanter, Rosabeth Moss, “Women and the Structure of Organizations: Explorations in Theory and Behaviour”, Marcia, Millman and Rosabeth Moss Kanter (Ed.), Another Voice, Doubleday, New York 1975, pp. 34-74. Doi: 10.1111/j.1475-682X.1975.tb00331.x
• Keleş, Dilek, “Türkiye’de Sendika Kadın İlişkisi: Sendikacı Kadınların Bakış Açılarına İlişkin Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum, 4 (59) (2018), ss. 2047-2082.
• Keleş, Dilek, Türkiye’de Sendikacı Kadınların Sendikalarda Var Olma Biçimleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2016.
• Kirton, Gill, “Sustaining and Developing Women’s Trade Union Activism: A Gendered Project”, Gender, Work and Organization, 6 (4), (1999), pp. 213-224.
• Kirton, Gill, and Anne-marie Greene, “Gender, Equality and Industrial Relations in the ‘New Europe’: An Introduction”, European Journal of Industrial Relations, 11 (2), (2005), pp. 141-149.
• Köker, Eser, “Saklı Konuşmalar”, Özbek, Meral (Der.), Kamusal Alan, Hil Yayınları, İstanbul 2004, ss. 539-550.
• Ledwith, Sue, “Gender Politics in Trade Unions. The Representation of Women Between Exclusion and Inclusion.”, European Review of Labour and Research, 18 (2), (2012), pp. 185-199. Doi: 10.1177/1024258912439145.
• Ledwith, Sue and Fiona Colgan, “Tackling Gender, Diversity and Trade Union Democracy”, Colgan, Fiona and Sue Ledwith (Ed.), Gender, Diversity and Trade Unions, Routledge, London 2002, pp. 1-27.
• Merçil, İpek, “İslam ve Feminizm” Direk, Zeynep (Der.), Cinsiyetli Olmak Sosyal Bilimlere Feminist Bakışlar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012, ss. 106-117.
• Neuman, W. Lawrence, Toplumsal Araştırma Yöntemleri 1, Yayın Odası, İstanbul 2010.
• Ramazanoğlu, Caroline, Feminizm ve Ezilmenin Çelişkileri, Pencere Yayınları, İstanbul 1998.
• Ridgeway, Cecilia L., Framed By Gender, Oxford University Press, New York 2011.
• Stainback, Kevin, Sibyl Kleiner and Sheryl Skaggs “Women in Power: Undoing or Redoing the Gendered Organizations?”, Gender&Society, 30 (1), (2016), pp. 109-135.
• Stratigaki, Maria, “The Cooptation of Gender Concepts in EU Policies: The Case of Reconciliation of Work and Familiy”, Social Politics, 11 (1), (2004), pp. 30-56. Doi: 10.1093/sp/jxh025.
• Toksöz, Gülay ve Seyhan Erdoğdu, Sendikacı Kadın Kimliği, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 1998.
• Topgül, Seda, “Sendika içi kadın örgütlenmeleri Türk-İş ve Hak-İş için bir değerlendirme”, International Journal of Human Sciences, 13 (1), (2016), ss. 2349-2367.
• Urhan, Betül, Sendikasız Kadınlar Kadınsız Sendikalar, Kadav Yayınları, İstanbul 2014.
• Urhan, Betül, “Görünmezlerin Görünür Olma Mücadeleleri: Çalışan Kadın Örgütlenmeleri”, Çalışma ve Toplum, 2 (21), (2009), pp. 83-110.
• Walby, Sylvia, “Gender Mainstreaming: Productive Tensions in Theory and Practise”, Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 12 (3), (2005), pp. 321-343. Doi: 10.1093/sp/jxi018.