Türk Siyasal Yaşamında ‘Demokratik Sağ’ Siyaset Anlayışında Öncü Bir Parti: Demokratik Parti

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 274 - 286, 29.10.2025

Sami Zariç , Emre Gönültaş

https://doi.org/10.70101/ussmad.1735332

Abstract

Demokratik Parti, Türk siyasal yaşamında kısa süreli yer edinmiş siyasal partilerdendir ve Adalet Partisi’nden ayrılan parti içi muhaliflerce kurulmuştur. Parti çıkış amacını ve temel hedefini “1946 Ruhu”nu yeniden canlandırmak olarak belirlemiş olup bu ifadeyle Demokrat Parti’nin mirasçısı ve devamı olduklarını vurgulamışlardır. Bu çalışmanın amacı Türk siyasal hayatında merkez sağ çizgisinde Demokrat Parti’nin 1960 darbesi sonrasında kapatılmasından itibaren merkez sağda oluşan boşluğu doldurma çabasında ortaya çıkan partilerden biri olan Demokratik Parti’nin siyasal yaşamının ortaya konulmasıdır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada konu ile ilgili kitap, dergi, makale gibi ikincil kaynaklar taranmış, ayrıca bu konuda yapılan tez vb. diğer akademik çalışmalara da ulaşılmaya çalışılmıştır.

Keywords

Demokratik Parti , Demokratik sağ , Ferruh Bozbeyli

A Leading Party in the 'Democratic Right' Political Approach In Turkish Political Life: The Democratic Party

Abstract

The Democratic Party is one of the political parties that had a short-lived place in Turkish political life and was founded by dissidents within the party who separated from the Justice Party. The party determined its purpose and main goal as reviving the "1946 Spirit" and with this statement they emphasized that they were the heirs and continuation of the Democrat Party. The aim of this study is to reveal the political life of the Democratic Party, which is one of the parties that emerged in the center-right line of Turkish political life in an effort to fill the gap that emerged in the center-right after the closure of the Democrat Party after the 1960 coup. In this study, where the qualitative research method was used, secondary sources such as books, journals, articles related to the subject were scanned, and an attempt was made to reach other academic studies such as theses etc. on the subject.

Keywords

Democratic Party , Democratic right , Ferruh Bozbeyli

References

• Atagenç, İ.Ö. (2019). Ferruh Bozbeyli’nin Siyasal Düşüncesinde “Demokratik Sağ” Kavramı. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 130–142.
• Ateş, G. A. (2012). Representing Centre-right or Conservative Right? The Case of the Democratic Party in Turkey, 1970–1980 (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Altunbaş, M. (2015). Ferruh Bozbeyli ve Siyasi Hayatı (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Bektaş, A. (1993). Demokratikleşme Sürecinde Liderler Oligarşisi, CHP ve AP (1961-1980). İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 1. baskı.
• Bulut, S. (2009). 27 Mayıs 1960’tan Günümüze Paylaşılamayan Demokrat Parti Mirası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009(19), 73-90.
• Çavuşoğlu, H. (2005). Türk Siyasal Yaşamında Demokratik Parti (1970–1980) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çelik, M.M. (2019). İhraçlar ve istifalarla başlayan süreçte Demirel'in en büyük siyasi hatası: Demokratik Parti hadisesi, www.indyturk.com/node/71346/haber/ihra%C3%A7lar-ve-istifalarla-ba%C5%9Flayan-s%C3%BCre%C3%A7te-demirelin-en-b%C3%BCy%C3%BCk-siyasi-hatas%C4%B1 (Erişim Tarihi: 04.07.2025).
• Demokratik Parti Tüzük (1973). Demokratik Parti Genel Merkezi Yayını, Ankara.
• Demokratik Parti Tüzük (1977). Demokratik Parti Genel Merkezi Yayını, Ankara.
• Doğan, A. (2010). Askeri Müdahaleler ve Demokratik Parti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Erdem, N. (2020). Türk Siyasal Hayatında Sağ Partilerde Bölünme: 1960-1980 (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Fedayi, C. (2019). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sağ Siyaset, Ankara: Kadim Yayınları, 1. baskı.
• Güler, B. A., ve Çitçi, O. (2001). Yerel seçimler panoraması, 1963–1999 (1. basım) (Yayın No: 306, Merkez No: 14). Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını, Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi, Ankara.
• Gülen, A. (2019). Siyasî Partilerin Propagandaları Ekseninde 1977 Genel Seçimi, Atatürk Yolu Dergisi, (65), 119-157.
• Kuru, H. (1996). Türk Siyasal Yaşamında Adalet Partisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Karataş, M. (2018). Türk Siyasal Hayatında Demokratik Parti (1970–1980), (Yayımlanmamış doktora tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Karataş, M. (2020). Ferruh Bozbeyli ve Demokratik Sağ Düşüncesi. Türk Dünyası Araştırmaları, 126(248), 211–230.
• Kotil, A. E. (1993). 5 Haziran 1977 Seçimleri Ortam ve Parti Söylemleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kızak, E. B. (2024). Türkiye’de Sağcılığın Tanımlanma Çabası: Aykut Edibali’nin “İlmî Sağ” ile Ferruh Bozbeyli’nin “Demokratik Sağ” Görüşleri. Türk Yurdu, 44(438), 76–99. www.academia.edu/125853228/T%C3%BCrkiyede_Sa%C4%9Fc%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1n_Tan%C4%B1mlanma_%C3%87abas%C4%B1_Aykut_Edibalinin_%C4%B0lm%C3%AE_Sa%C4%9F_ile_Ferruh_Bozbeyl inin_Demokratik_Sa%C4%9F_G%C3%B6r%C3%BC%C5%9Fleri (Erişim Tarihi: 09.06.2025).
• Özkiraz, A., ve Doğan, A. (2011). Demokratik Parti ve Döneminde Türk Siyasal Kültürü. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 7(27), 167-200.
• Türk, H. S. (1983). Açık parlamento üyeliklerinin ara seçimleri yoluyla ya da yedeklerle doldurulması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 40(1), 1-4.
• Uzun Sümercan, E. (2009). I. Dönem Demirel Hükümetinin siyasi faaliyetleri (1965–1969) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.