Avrupa’nın Maliye Bilimine Etkisi

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 137 - 146

Şahin Ay

https://doi.org/10.70101/ussmad.1781022

Abstract

ÖZ
Avrupa ülkelerinin pek çok alanda önemli etkileri bulunmaktadır. Bu etkinin sebepleri ve uluslararası etkisinin bu kadar geniş kapsamlı olması önemli bir tartışma konusudur. Sadece toplumsal, siyasi veya sosyolojik olaylarda değil mali ve ekonomik olaylarda da Avrupa’nın ciddi tahakkümü yüzyıllardır sürmektedir. Maliye biliminde Avrupa’nın etkisi incelendiğinde ise pek çok mali doktrinin ortaya çıktığı yer ve ortaya çıkaran bilim insanlarının Avrupalı olduğu görülmektedir. Bu mali doktrinlerin etkisi sadece Avrupa’da görülmemiş olup dünyanın pek çok yerine yayılmıştır. Hatta Avrupa ülkeleri arasında geçerliliğini azalan sistemlerin halen diğer kıtalarda bulunan ülkelerde uygulanmaya devam ettiği bilinmektedir. Vergileme ilkeleri ve vergi sistemleri bağlamında da Avrupa öncü konumdadır. Modern vergi sistemlerinde yer alan pek çok vergi türü Avrupalılar tarafından ortaya atılmış olup günümüzde ülkelerin en önemli gelir kaynakları arasında yer almaktadır. Bu durum bütçe ve uluslararası maliye alanlarında da etkisini sürdürmektedir. Avrupa Merkezciliğinin bunca yıldır tüm dünyada maliye alanında otorite olması tarihsel süreçteki birbirini izleyen hegemonik yaklaşımların bir sonucudur.

Keywords

Maliye Bilimi , Maliye Tarihi , Avrupa Merkezciliği

The Impact of Europe on the Science of Public Finance

Abstract

European countries exert significant influence in many areas. The reasons for this influence and its widespread international impact are subject to considerable debate. Europe's significant dominance has persisted for centuries, not just in social, political, or economic affairs. The development of European influence in public finance science is evident in the emergence of many fiscal doctrines, and the emergence of these scholars appears to be European. The influence of these fiscal doctrines was not limited to Europe but has spread to many parts of the world. Indeed, systems once believed to have disappeared among European countries continue to be prevalent on other continents. Taxation systems and their implementation also reflect Europe. Many tax types in modern tax systems were introduced by Europeans and are among the most important sources of revenue for countries today. This also strengthens the budget and international public finance spheres. Eurocentrism's long-standing authority in the global public finance sphere is a solution to the hegemonic approaches that have succeeded throughout history.

Keywords

Public Finance Science , Public Finance History , Eurocentrism

References

• Acemoğlu, D. ve Robinson, J. A. (2013). Ulusların düşüşü. Doğan Egmont Yayıncılık. İstanbul
• Aktan, C. C., Dileyici, ve D. Vural, T. (2012). Vergi ne üzerinden alınmalı? Vergi konusunun seçiminde optimalite ve meşruiyet. Aktan, C.C.; Kesik, A.; Dileyici. D. (Ed), Yeni Maliye içinde. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Ankara
• Amin, S. (2014). Avrupa-Merkezcilik bir ideolojinin eleştirisi. Yordam Kitap. İstanbul
• Ay, Ş. (2024). “Fizyokrasi doktrini, tartışmalar ve maliye.” IKSAD JOURNAL, 9(35), 159-169. (https://iksadjournal.com/index.php/iksad/article/view/306). DOİ: 10.5281/zenodo.15014289
• Başaran, D. (2021). Orta Çağ Avrupa’sında Vergi ve Mali Olaylar. Ay H. (Ed), Düşüncede ve Uygulamada Maliye Tarihi (s. 35-44). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara
• Bekmen, A. (2014). Marksizm Praksis'in Teorisi. Örs, B. H. (Ed), 19. yüzyıldan 20. yüzyıla modern siyasal ideolojiler içinde (ss. 165-252). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul
• Bektay, F. (2014). Liberalizm tek bir pozisyona indirgenmesi olanaksız bir ideoloji. Örs B. H. (Ed), 19. yüzyıldan 20. yüzyıla modern siyasal ideolojiler içinde (ss. 49-114). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul
• Berend, I. T. (2023). 19. yüzyıl Avrupa iktisat tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul
• Bowden, B. (2009). The empire of civilization: The evolution of an imperial idea. University of Chicago Press. Chicago
• Boyraz, B. (2020). “Machiavelli’nin insan doğası düşüncesinin siyaset kuramına etkisi”. Akdeniz İİBF Dergisi, 20 (1), 90-110. DOI: 10.25294/auiibfd.734208
• Brasseul, J. (1997). Histoire des faits economiques de I'Antiquite a la revolution industrielle. Armand Colin. Paris
• Brıtannicca. (2025). Britannicca money value-added tax. (https://www.britannica.com /money/ value-added-tax). Erişim Tarihi: 22 Mart 2025
• Cnossen, S. (2005). Economics and politics of excise taxation. Cnossen, S. (Ed), Theory and practice of excise taxation içinde (ss. 1-19). Oxford University Press. New York
• Çolak, M. (2013). Kristof Kolomb Atlantik'ten yeni dünyaya. Gönül Yayıncılık. Ankara
• D'appollonia, A. C. (2010). Avrupa ulusalcılığı ve Avrupa birliği. Pagden, A. (Ed), Avrupa fikri içinde (ss. 195-214). Ayrıntı Yayınevi. İstanbul
• Davutoğlu, A. (2001). Stratejik derinlik. Küre Yayınları. İstanbul
• Doğan, A. & Demirci-Çakıroğlu, Z. (2021). İlk Çağ’da Vergi ve Mali Olaylar. Ay H. (Ed), Düşüncede ve Uygulamada Maliye Tarihi (s. 19-34). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara
• Edizdoğan, N. (2008). Kamu bütçesi. Ekin Yayınevi. Bursa
• Egeli, H. ve Karakoyun, F. (2019). Kamu maliyesi. Nobel Yayıncılık. Ankara
• Fanon, F. (2014). Yeryüzünün lanetlileri. Versus Kitap. İstanbul
• Fontana, B. (2010). Napolyon İmparatorluğu ve ulusların Avrupası. Pagden A. (Ed), Avrupa Fikri (s. 136-149). Ayrıntı Yayınları. İstanbul
• Goode, R. B. (2025). Britannica money. (https://www.britannica.com/money/ income-tax). Erişim Tarihi: 15 Mart 2025
• Gölcek, A. G. (2014). Bütçe kavramı ve bütçe kakkı: Tarihsel Bir İnceleme. Vergi Raporu, Sayı: 182, 132-139.
• Günay, E. (2020). Orta Çağ toplumlarının iktisadi uygulamaları ile iktisadi düşüncelerinin özellikleri: Orta Çağ’da İslam ve batı medeniyeti karşılaştırması. Journal of Islamic Research.(1), 72-88. https://www.islamiarastirmalar.com/wp-content/uploads/2023/11/5-4.pdf
• Hale, J. (1993). The civilization of Europe in the renaissance. Harper Collins. Londra
• Heller, A. ve Feher, F. (1993). Postmodern politik durum. Öteki Yayınevi. Ankara
• Hotunluoğlu, H. ve Yavan, S. (2021). Yeni çağda vergi ve mali olaylar. Ay, H. (Ed), Düşüncede ve uygulamada maliye tarihi içinde (ss. 45-64). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara
• İstalince, H. (2009). İktisadi sistemler Kapitalizm & Sosyalizm. Ekin Basım Yayın Dağıtım. Bursa
• James, K. (2011). “Exploring the origins and global rise of VAT.” The VAT Reader. Tax Analysts. 15-22. (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2291281). Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2025
• Kara, B. (2022). “Tarihsel süreçte tek vergi sistemi: Türleri itibariyle değerlendirilmesi”. Liberal Düşünce Dergisi, 27(108), 45-62. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1804062). DOI: https://doi.org/10.36484/liberal.947209
• Kayan, A. (2000). “Verginin tarihsel gelişimi ve sebep olduğu bazı önemli olaylar”. Maliye Dergisi Sayı: 135, 80-87. (https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/AhmetKAYAN.pdf). Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2025.
• Merriman, J. (2020) Modern Avrupa Tarihi. Say Yayınları. İstanbul
• Örs, B. (2014). 19. yüzyıldan 20. yüzyıla modern siyasal ideolojiler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
• Özbilen, Ş. (2010). Kamu maliyesi. Gazi Kitabevi. Ankara
• UK Parliament. (2025). (https://www.parliament.uk: https://www.parliament.uk/abo ut/living-heritage/transformingsociety/private-lives/taxation/overview/incometax/). Erişim Tarihi: 11 Haziran 2025
• Pehlivan, O. (2018). Kamu maliyesi. Celepler Matbaacılık. Trabzon
• Pehlivan, O. ve Öz, E. (2019). Uluslararası maliye ve vergilendirme, Celepler Matbaacılık. Trabzon
• Plasscheart S. R. F (1977), "The defination of gross taxable income in schedular or global income taxes", Bulletin Fiscal Documentation
• Ricardo, D. (1997). Ekonomi politiğin ve vergilendirmenin ilkeleri, Belge Yayınları. İstanbul
• Pocock, J. G. A. (2010). Kendi tarihleri içinde bazı Avrupalar. Pagden, A. (Ed), Avrupa Fikri içinde (ss. 70-88). Ayrıntı Yayınları. İstanbul
• Sarıca, M. (1973). 100 soruda siyasi düşünce tarihi. Gerçek Yayınevi. İstanbul
• Said, E. (2005). Kültür ve emperyalizm. Hil Yayınları. İstanbul
• Scruton, R. (1996). A dictionary of political thought. Macmillian Publishers. New York
• Solnon, J. F. (2024). Osmanlı İmparatorluğu ve Avrupa. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul
• Şener, O. (1978). Sosyalist maliye düzeni. (https://acikerisim.uludag.edu.tr/server/api/core/ bitstreams/45fce99b-aedb-4890-812c-0d888d4adc9f/content adresinden alındı). Erişim Tarihi: 28 Nisan 2025
• Tulga, D. (2013). Dünya tarihi. NTV Yayınları. İstanbul
• Wallerstein, I. (2005). Yeni bir sosyal bilim için. Aram Yayıncılık. İstanbul
• Wallerstein, I. (2007). Avrupa evrenselciliği iktidarın retoriği. Aram Yayıncılık. İstanbul
• Wallerstein, I. (2021). Bildiğimiz dünyanın sonu yirmi birinci yüzyılın sosyal bilimi. Metis Yayınları. İstanbul
• Yereli, A. B. (2021). İktisat tarihi içinde maliye tarihinin başlangıcı: Devletin ortaya çıkışı. Ay, H. (Ed), Düşüncede ve uygulamada maliye tarihi (ss. 1-18). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara