RUHSAL ZEKANIN DEPREM SONRASI TRAVMA DÜZEYİNE ETKİSİ: BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 74 - 90, 30.10.2025

Yüksel Mavi , Salih Yeşil , Kader Canik

https://doi.org/10.63742/ustbd.1741878

Öz

Bu çalışmada, ruhsal zekâ ve deprem sonrası travma düzeyi konuları ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, ruhsal zekânın deprem sonrası travma düzeyine etkisini incelemektir. Çalışmada, nicel araştırma yönteminden faydalanılmış ve veri toplama tekniği olarak anket formu kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi işletme bölümü son sınıfında eğitim gören 136 lisans öğrencisi oluşturmuştur. Verileri analiz etmek için SPSS 25.0 yazılım programı kullanılmıştır. Veriler normallik dağılım testi, frekans analizi, güvenirlik analizi, Pearson korelasyon analizi ve regresyon analiziyle test edilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde; ruhsal zekânın deprem sonrası travma düzeyini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Bilinçli durum genişlemesinin heyecansal sınırlılığı ve bilişsel yapıyı negatif yönde etkilediği görülmüştür. Önemli varoluşsal düşünmenin davranış problemlerini, heyecansal sınırlılığı, duyuşsalı, bilişsel yapıyı ve uyku problemlerini pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. Farkındalığın davranış problemlerini, heyecansal sınırlılığı, duyuşsalı, bilişsel yapıyı ve uyku problemlerini etkilemediği saptanmıştır. Kişisel anlam üretiminin ve bilinçli durum genişlemesinin davranış problemlerini, duyuşsalı ve uyku problemlerini etkilemediği tespit edilmiştir. Kişisel anlam üretiminin heyecansal sınırlılığı ve bilişsel yapıyı etkilemediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ruhsal Zekâ , Deprem Sonrası Travma Düzeyi , Deprem , Travma

THE EFFECT OF SPIRITUAL INTELLIGENCE ON THE TRAUMA LEVEL AFTER THE EARTHQUAKE: A FIELD RESEARCH

Öz

In this study, the issues of spiritual intelligence and post-earthquake trauma level were discussed. The aim of the study is to examine the effect of spiritual intelligence on the post-earthquake trauma level. In the study, quantitative research method was used and a questionnaire form was used as the data collection technique. The sample of the study consisted of 136 undergraduate students studying in the senior year of the business administration department at Kahramanmaras Sutcu Imam University. SPSS 25.0 software program was used to analyze the data. Data were tested with normality distribution test, frequency analysis, reliability analysis, Pearson correlation analysis and regression analysis. When the analysis results are examined; it has been determined that spiritual intelligence positively affects the level of post-earthquake trauma. It has been observed that conscious state expansion has a negative effect on emotional limitations and cognitive structure. It has a positive effect on important existential thinking behavioral problems, emotional limitations, affective, cognitive structure and sleep problems. It has been determined that awareness does not affect behavioral problems, emotional limitations, affective, cognitive structure and sleep problems. It has been determined that personal meaning production and conscious state expansion do not affect behavioral problems, affective and sleep problems. It has been observed that the production of personal meaning does not affect emotional limitations and cognitive structure.

Anahtar Kelimeler

Spiritual Intelligence , Trauma Level After The Earthquake , Earthquake , Trauma

Kaynakça

• Abdullayeva, L. (2018). Ergenlerde sosyal zekânın gelişiminde çevresel faktörler. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(14), 234-247.
• Afacan, E., & Afacan, M. I. (2023). Türk spor gazetelerinde deprem algısı: 2023, Kahramanmaraş depremi örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 844-860.
• Akyol, K., & Yılmaz, A. (2023). Ruhsal zekânın kariyer uyum yeteneği üzerindeki etkisi: Akademisyenler üzerine bir araştırma. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 570-603.
• Awais, M., Malik, M. S., & Qaisar, A. (2015). A review: The job satisfaction act as mediatör between spiritual intelligence and organizational commitment. International Review of Management and Marketing, 5(4), 203-210.
• Aydıntan, B. (2009). Ruhsal zekânın dönüştürücü liderlik üzerine etkisini araştıran uygulamalı bir çalışma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 257-274.
• Bozdağ, M. (2005). Ruhsal zekâ (SQ). Nesil Yayınları.
• Çat, S. (2014). Acil yardım, kurtarma ve müdahale çalışanlarının ruhsal zekâ ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma: Gümüşhane ili örneği (No.: 368524) [Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Chaudhary, B., & Aswal, M. (2013). Imparting spiritual intelligence curriculum in our classrooms. European Academic Research, 1(7), 1508-1515.
• Chin, S. T. S., Anantharaman, R. N., & Tong, D. Y. K. (2011). The roles of emotional intelligence and spiritual intelligence at the workplace. Journal of Human Resources Management Research, 2011, 1-9.
• Çınar, K. (2025). Çalışanların deprem sonrası travma düzeyleri ve sonuçları üzerine alan araştırması (No.: 935642) [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, S. (2023). Factors affecting teacher candidates’ anxiety about speech: A path analysis study. E-International Journal of Educational Research, 14(1), 408-424.
• Demirel, Ö. (2007). Eğitimde program geliştirme. Pegem A Yayıncılık.
• Efe, R., & Demirci, A. (2001). Gölcük 1999 depreminde zemin ve yer şekil özelliklerinin şiddet ile hasar dağılışına etkisi. Türk Coğrafya Dergisi, 36, 1-15.
• Gardner, H. (1987). The theory of multiple intelligences. Springer. 37(1987), 19-35.
• Gardner, H. (1995). Reflections on multiple intelligences: Myths and messages. Phi Delta Kappan, 77(3), 200-209.
• Gardner, H. (2004). Zihin çerçeveleri: Çoklu zekâ kuramı. (Çev. E. Kılıç). Alfa Yayınları.
• Gedela, N., Sharma, S., & Kang, T. K. (2021). Impact of spiritual intelligence on perceived stress in joint and nuclear families. Indian Journal of Positive Psychology, 12(3), 250 257.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Pearson.
• Glynn, M. A. (1996). Innovative genius: A framework for relating individual and organizational intelligences to innovation. Academy of Management Review, 21(4), 1081-1111.
• Hatami, A., Mahmoudi, R., Nia, D. H., Badrani, M. R., & Kamboo, M. S. (2019). The relationship between spiritual intelligence and resilience with self-efficacy of clinical performance in nurses working in shoushtar educational hospitals. Journal of Research in Medical and Dental Science, 7(3), 8-13.
• Karabacak-Çelik, A. (2023). Deprem sonrası travma belirtileri, umut ve iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 574-591.
• Karadeniz, A., & Aydın, D. (2016). Ruhsal zekâ özellikleri ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(23), 69-93.
• Kaur, M. (2013). Spiritual intelligence of secondary school teachers in relation to their job satisfaction. International Journal of Educational Research and Technology, 4(3), 104-109.
• Kessi, A. M. P. vd. (2022). Islamic leadership, emotional intelligence, and spiritual intelligence on passion of work and performance. Golden Ratio of Human Resource Management, 2(1), 15-26.
• King, D. B. (2008). Rethinking claims of spiritual intelligence: A definition, model, and measure [Master dissertation, Trent University].
• Kirman, F. (2023). Deprem sonrası travmatik stres tepkileri ve sosyal medyada yansımaları. Antakiyat, 6(1), 14-29.
• Kumar, V. V., & Mehta, M. (2018). Gaining adaptive orientation through spiritual and emotional intelligence. In. (A. K. Chauhan & S. S. Nathawat). New facets of positivism (281-301). Macmillan Publishers.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
• Nabil, M. O. K., & Anastasia, L. S. (2004). Residential assistance and recovery following the Northridge earthquake. Urban Studies, 41(3), 533-562.
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(Ek Sayı 2), 150-155.
• Nasel, D. (2004). Spiritual orientation in relation to spiritual intelligence: a consideration of traditional christianity and new age/individualistic spirituality [Doctoral dissertation, University of South Australia]. Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467-480.
• Norris, F. H. vd. (2002). 60,000 disaster victims speak: Part I. An empirical review of the empirical literature, 1981-2001. Psychiatry, 65(3), 207-239.
• Özaslan, B. Ö., Beyhan-Acar, A., & Acar, A. C. (2009). Duygusal zekâ ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim Dergisi, 64, 98-111.
• Özdemir, S., & Yiğit-Seyfi, Ü. (2015). A transformation from the cages of spirits to the spiritual organizations: Different solutions to employee oriented issues. The 2015 WEI international academic conference proceedings. USA.
• Özsarı, A. (2021). Rekreasyonel gençlik kampları liderlerinin ruhsal zekâ özellikleri ve takım çalışmasına yatkınlıklarının incelenmesi. International Journal of Contemporary Educational Studies, 7(1), 241-254.
• Pal, H. R., Pal, A., & Tourani, P. (2004). The theories of intelligence. Everyman’s Science, 39(3), 181-192.
• Ravikumar, T., & Dhamodharan. (2014). Impact of spiritual intelligence on organizational commitment and job satisfaction of employees in banking sector. The International Journal’s Research Journal of Economics & Business Studies, 5(03), 1-9.
• Şevik, A. E. (2023). Deprem ve yaşlılık: Psikososyal bir bakış. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(1), 49-57. Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. TOTBİD Dergisi, 21, 337-343.
• Söylemez, A., & Koç, M. (2019). Studying spiritual intelligence as a predictor on meaningfulness and life satisfaction. Spiritual Psychology and Counseling, 4(2), 109 122.
• Stalinski, S. (2004). Organizational intelligence: A system perspective. Organization Development Journal, 22(2), 55-67.
• Tanhan, F., & Kayri, M. (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013-1025.
• Yağcı, F., & Sezgin, E. (2021). Ergenlerin manevi zekâları ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. APJIR, 5(2), 232-252.
• Yaman, T. H. (2019). Ruhsal zekâ ile dönüştürücü liderlik arasındaki ilişki ve bir alan araştırması (No.: 602096) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yelboğa, N. (2023). Kahramanmaraş depremi özelinde travmatik yas ve sosyal hizmetin yas danışmanlığı müdahalesi. International Journal of Social Sciences, 7(1), 97-121.
• Yiğit-Seyfi, Ü. (2016). X ve Y kuşaklarının ruhsal zekâ özellikleri ile çalışma algıları üzerine bir analiz (No.: 426168) [Doktora Tezi, Celal Bayar Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yiğit-Seyfi, Ü., & Köse, S. (2016). Ruhsal zekâ ve çalışma algısı üzerine bir analiz. Yönetim ve Ekonomi, 23(3), 767-787.
• Yıldız, B., & Akkoyun, A. Z. (2023). Deprem sonrası psikiyatrik destek. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 817-820.
• Yurttaş, E. (2018). Ruhsal zekâ ile karar verme stilleri ilişkisi: yöneticiler üzerinde bir uygulama (No.: 530453) [Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Zohar, D., & Marshall, I. (2001). Spiritual intelligence: The ultimate intelligence. Bloomsbury Publishing. https://www.thestateofus.net/sisri-24.pdf