ATATÜRK DÖNEMİNDE BOLU’DA HÂKİMİYET-İ MİLLİYE VE ÇOCUK BAYRAMI KUTLAMALARI (1920-1938)

Year 2022, , 89 - 116, 30.06.2022

Erol Evcin

https://doi.org/10.47088/utad.1052807

Abstract

TBMM’nin 23 Nisan 1920’de açılışı Türk demokrasi tarihinin dönüm noktalarından birini teşkil etmiştir. Bu gelişme Mondros Mütarekesi’nin yarattığı sorunlu bir süreçte hem işgalci İtilaf devletlerine hem de Osmanlı idaresinin Millî Mücadele karşısındaki menfi tutumuna rağmen Türk milletinin istiklale ve demokrasiye olan inancını göstermiştir. Anlam ve önemine binaen TBMM’nin açıldığı 23 Nisan günü 1921’de millî bayram olarak ilan edilmiştir. Takip eden süreçte Himaye-i Etfâl Cemiyeti’nin çalışmalarıyla yine 23 Nisan’da icra edilmeye başlanan “Çocuk Günü” etkinlikleri de kanun zemininde adı konulmamakla birlikte zamanla söz konusu millî bayram ile bütünleşmiştir. Böylece halk iradesine dayanan idare sistemi ile ülkenin geleceğini temsil eden çocuklar arasında sürekli tazelenen bir köprü kurulmuştur. Bu çalışma münasebetiyle Atatürk döneminde Bolu merkezinde ve ilçelerinde düzenlenen “Hâkimiyet-i Milliye ve Çocuk Bayramı” kutlamaları incelenmiştir. Büyük bir coşku ve heyecan içinde icra edilen bu etkinlikler Bolu halkının millî iradeyi temsil eden TBMM’ye bağlılığını, demokrasiye inancını ve ülkenin geleceği durumunda olan çocuklara olan güvenini göstermesi bakımından önem arz etmektedir.

Keywords

23 Nisan Millî Bayramı, Hâkimiyet-i Milliye Bayramı, Çocuk Bayramı, Bolu, Atatürk Dönemi

References

• Referans1 Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Tarihi Arşivi, CDA, 490.1.0.0.982.808.192-194.
• Referans2 Mudurnu Dijital Kent Arşivi, MDKA, 23.04.1928, Envanter No AIB_Cn_1012.
• Referans3 12 Rebiü’l-Evvel Gecesiyle Gününün Millî Bayram Addine Dair Kanun”, Resmî Ceride, 28 Teşrîn-i Evvel 1339, No:38, Kabul Tarihi: 24 Teşrin-i Evvel 1339, Kanun No: 362.
• Referans4 23 Nisanın Millî Bayram Addine Dair Kanun”, Ceride-i Resmiye, 2 Mayıs 1337, No:13, Karar Tarihi: 23 Nisan 1337, No:112.
• Referans5 Sinob Mebusu Dr. Rıza Nur Beyle Arkadaşlarının, Hilâfetin Hanedanı Âli Osman’a Aid Olduğuna ve Halifenin Bu Hanedandan Büyük Millet Meclisince İntihab Olunacağına Dair Takriri”, TBMM ZC, C.24, D.1, İ.130, 1.11.1338.
• Referans6 Sivas Mebusu (Sabık) Rauf Beyin, Saltanatı Şahsiyenin İlgasına Müsadif Leylei Velâdeti Risaletpenahi Olan Ayın 2 Rebiyülevvel 1340 Gününün Î’di Millî Addi Hakkında Teklifi ve Burdur (Sabık) Mebusu İsmail Subhi Beyin 2 Teşrinisani 1338 Gecesi ve Gününün Millî Saltanat Bayramı Addi Hakkında Kanun Teklifi Ve Lâyiha Encümeni Mazbatası, TBMM Zabıt Ceridesi, C.3, D.II, C.3, İ.41, 24 Teşrinievvel 1339.
• Referans7 Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun”, Resmî Gazete, 1 Haziran 1935, S.3017, Kabul Tarihi: 27.5.1935, Kanun No: 2739.
• Referans8 AKIN, Veysi, Bir Devrin Cemiyet Adamı Doktor Fuat Umay, AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
• Referans9 AKŞİN, Sina, Jön Türkler ve İttihat Terakki, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2001.
• Referans10 ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk, (1919-1927), Başbakanlık Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1997.
• Referans11 BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
• Referans12 GÜVEN, Cemal, “Hâkimiyet-i Milliye Bayramı”, Akademik Araştırmalar, Editörler Coşkun Arslan, Erdal Hamarta, Sabahattin Çiftçi, Mustafa Uslu, Çizgi Kitabevi, Aralık 2020, ss.366-377, ISBN: 978-605-196-545-1.
• Referans13 TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012.
• Referans14 AKBAYRAK, Hasan, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Millî Bayramlar”, Tarih ve Toplum, S.43, Temmuz 1987, s.31.
• Referans15 AKIN, Veysi, “23 Nisan Millî Hâkimiyet ve Çocuk Bayramı’nın Tarihçesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C.II, S.3, 1997, ss.91-94.
• Referans16 ALKAN, Mehmet Ö. En Doğru Bildiğinden Kuşkulanmak-5, 23 Nisan’ın Gayri Resmî Tarihi”, Toplumsal Tarih, S.208, Nisan 2011, ss.52-62.
• Referans17 EVCİN, Erol, “Bolu Basınında Millî Mücadele”, Belleten, C.76, S.277, 2012, ss.973-1032.
• Referans18 EVCİN, Erol, Millî Mücadele Döneminde Bolu Livasında Düzenlenen Mitingler, İhtifâller ve Tezahürât”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXVII, S.80, Temmuz 2011, ss.241-292.
• Referans19 OKAY, Cüneyd, “İlk Çocuk Bayramı”, Toplumsal Tarih, S.40, Nisan 1997, s.17.
• Referans20 SARIKAYA, Makbule, “Cumhuriyet Türkiye’sinin İlk Çocuk Haftası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.25, S.75, 2009, ss.465-494.
• Referans21 ŞAHİNGÖZ, Mehmet, “Osmanlı’dan Millî Mücadele’ye İstiklâl-i Osmanî Günü Kutlamaları”, Yeni Türkiye Dergisi (Osmanlı Özel Sayısı), C.1, Ankara 1999, ss.194-201.