The Foundations of Social Cohesion: Théophile Funck-Brentano’s Theory of Social Morality

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 21, 161 - 179, 15.12.2024

Neslihan Er

https://doi.org/10.54893/vanid.1560084

Öz

Théophile Funck-Brentano (1830-1906) is recognized as a French philosopher and sociologist. He made significant contributions by focusing on moral philosophy, law, and social issues. As one of the pioneers of the sociology of law, Funck-Brentano’s works include an analysis of human nature and society, reflecting the innovative ideas of his time. Although his name is not frequently mentioned today, his contributions, especially legal sociology and moral philosophy, are considered highly valuable. In his theories, the relationship between society and the individual, moral norms, and the legal system hold central importance. Funck-Brentano emphasizes the impact of moral principles and social order on individual behavior and highlights the role of moral norms in maintaining social cohesion. Furthermore, Funck-Brentano was aligned with the School of Sociology and Social Science founded by Le Play. The Le Play school advocated for examining social structures and family elements to develop policies that could have long-term effects on society. Funck-Brentano made significant contributions to the theory of the social contract, reinterpreting it in a way that suits the needs of modern societies. According to him, the social contract is an agreement among individuals to live together and recognize mutual rights. This agreement forms the foundation of social morality. While individuals, as members of society, assume certain moral obligations, society takes on the responsibility of protecting the rights of individuals. Funck-Brentano argues that moral norms not only guide individual behavior but also play a crucial role in supporting social stability and cohesion. These norms regulate relationships between individuals, protect the general interests of society, and align personal interests with the collective interests of the community. In Funck-Brentano’s thought, law is a form of moral norms – reflecting the ethical principles and standards that regulate behavior and has been accepted by society and possess enforceable power. However, there are instances where what is moral is not always legal, and what is legal is not always moral. Therefore, a continuous process of aligning moral and legal regulations is necessary. Mustafa Kemal Ataturk, during the founding of modern Turkey, was influenced by studies of many Western intellectuals including Funck-Brentano. Ataturk’s careful reading of Funck-Brentano’s books and the notes he took demonstrate how these studies served as a resource in shaping his social and legal reforms. This study will examine Funck-Brentano’s ideas in the field through his studies that address social morality. His contributions to moral philosophy, the social contract, and legal theory will be explored, as well as how these concepts are treated in his writings and their impact on modern societies.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Théophile Funck-Brentano, Moral Philosophy, Social Contract, Moral Norms.

Toplumsal Uyumun Temelleri: Théophile Funck-Brentano’nun Sosyal Ahlak Teorisi

Öz

Théophile Funck-Brentano (1830-1906), Fransız felsefeci ve sosyolog olarak tanınır. Ahlak felsefesi, hukuk ve toplumsal konular üzerine odaklanarak önemli katkılarda bulunmuş, çağdaşları üzerinde de etkili olmuştur. Hukuk sosyolojisinin öncüleri arasında yer alan Funck-Brentano’nun eserleri, insan doğası ve toplum analizini içerir ve dönemin yenilikçi düşüncelerini yansıtır. Funck-Brentano’nun adı bugün çok fazla öne çıkmasa da özellikle hukuk sosyolojisi ve ahlak felsefesi alanlarındaki katkıları önemli ölçüde değerli kabul edilmektedir. Onun teorilerinde toplumla birey arasındaki ilişkiler, ahlaki normlar ve hukuk sistemi merkezi bir öneme sahiptir. Funck-Brentano, sosyal düzenin ve ahlaki kuralların bireylerin davranışları üzerindeki etkilerine odaklanarak toplumsal düzenin korunmasında ahlaki normların oynadığı role dikkat çeker. Ayrıca, Funck-Brentano, Le Play’in sosyoloji ve toplum bilimi üzerine kurduğu ekole bağlılık göstermiştir. Le Play ekolü, toplumsal yapıları ve aile unsurlarını inceleyerek, toplum üzerinde uzun vadeli etkiler yaratabilecek politikaların geliştirilmesini savunmuştur. Funck-Brentano, özellikle Thomas Hobbes ve Jean-Jacques Rousseau gibi filozoflar tarafından geliştirilmiş olan toplumsal sözleşme teorisine önemli katkılar yapmış ve bu teoriyi modern toplumların ihtiyaçlarına uygun şekilde yeniden yorumlamıştır. Ona göre, toplumsal sözleşme, bireylerin birlikte yaşama ve karşılıklı hakları tanıma konusundaki anlaşmasıdır. Bu anlaşma, toplumsal ahlakın temel yapıtaşını oluşturur. Bireyler, toplumun bir üyesi olarak belirli ahlaki yükümlülükler üstlenirken, toplum da bireylerin haklarını koruma görevini üstlenir. Funck-Brentano, ahlaki normların sadece bireysel davranışları yönlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda toplumsal istikrar ve uyumu destekleme işlevi gördüğünü ileri sürer. Bu normlar, bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyerek toplumun genel çıkarlarını korur ve bireylerin kişisel çıkarlarını toplumun çıkarlarıyla uyumlu hale getirir. Funck-Brentano’nun düşüncesinde hukuk, toplum tarafından kabul edilmiş ve yaptırım gücüne sahip olan ahlaki normların organize edilip resmileştirilmiş bir dışavurumu olarak şekil bulan bir formudur. Ancak, her ahlaki olanın yasal olmadığı ve her yasal olanın ahlaki olmadığı durumlar olur. Bu sebeple, ahlaki ve hukuki düzenlemeler arasında sürekli bir uyum sağlama süreci gereklidir. Bu çalışmada, Funck-Brentano’nun sosyal ahlak anlayışını ele alan eserleri üzerinden onun hukuk sosyolojisi ve ahlak felsefesi alanlarındaki düşünceleri incelenecektir. Funck-Brentano’nun ahlak felsefesi, toplumsal sözleşme ve hukuk teorilerine olan katkıları, onun eserlerinde nasıl işlendiği ve söz konusu kavramların modern toplumlar üzerindeki etkileri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Théophile Funck-Brentano, Ahlak Felsefesi, Toplumsal Sözleşme, Ahlaki Normlar.

Kaynakça

• Akçura, Yusuf. Yeni Türk Devletinin Öncüleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1981.
• Cengiz, Recep (ed.). Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar. 20 Cilt. Ankara: Anıtkabir Derneği, 2001.
• Aydın, Kemal. “Max Weber Eşitsizlik ve Toplumsal Tabakalaşma”. Journal of Economy Culture and Society 57 (2018), 245-267. https://doi.org/10.26650/JECS.414077
• Badel, Laurence – Stanislas Jeannesson. “Introduction. Une histoire globale de la diplomatie?”. Monde(s) 1/5 (Ocak 2014), 6-26. https://doi.org/10.3917/mond.141.0006
• Balız, Bekir. “Frankfurt Okulu ve Eleştirel Teori: Sosyolojik Pozitivizmin Eleştirisi”. Sosyoloji Dergisi 12 (2004), 135-157. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/593262
• Caille, Frédéric. “Le citoyen secoureur. Secours publics, sauveteurs et secouristes en France à la fin du XIXe siècle”. Politix 4/44 (Ekim 1998), 39-50. https://doi.org/10.3406/polix.1998.1760
• Chenu, Alain. “A propos d’une “mode”, auteur de 1900: la sociologie”. Les Études Sociales 166/2 (Nisan 2017), 193-201. https://doi.org/10.3917/etsoc.166.0193
• Coşkun, Ali. Din Toplum ve Kültür. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Domat, Jean. Œuvres Complètes de J. Domat. Paris: Nabu Press, 2012.
• Ecevit, Yıldız. “Aile Kadın ve Devlet İlişkilerinin Değerlendirilmesinde Klasik ve Yeni Yaklaşımlar”. Kadın Araştırmaları Dergisi 1(Ocak 2012), 9-34. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/7108
• Favre, Pierre. “La constitution d’une science du politique le déplacement de ses objets et l’irruption de l’histoire réelle (première partie)”. Revue Française de Science Politique 33/2 (1983), 181-219. https://www.persee.fr/doc/rfsp_0035-2950_1983_num_33_2_394063
• Fisette, Denis – Fréchette, Guillaume. “Brentano et la France”. Revue philosophique de la France et de l’étranger 142/4 (Ekim 2017), 459-470. https://doi.org/10.3917/rphi.174.0459
• Funck-Brentano, Théophille. L’homme et sa Destinée. Paris : Hachette, 1895.
• Funck-Brentano, Théophille. La Civilisation et ses Lois Morale Sociale. Paris: Nabu Press, 1876.
• Funck-Brentano, Théophille. La Science Sociale: Morale Politique. Paris: Nabu Press, 2012.
• Funck-Brentano, Théophille, Sorel, Albert. Précis du Droit des Gens. Paris: Nabu Press, 1877.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji. çev. Cemal Güzel. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2021.
• Guieu, Jean-Michel – Dzovinar, Kévonian. “Introduction”. Relations Internationales 1/149 (Ocak 2012), 3-11. https://doi.org/10.3917/ri.149.0003
• Güngör, Erol. Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1995.
• İnal, Kemal. “Durkheim’ın Eğitim Anlayışı”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 24/2 (1991), 511-518. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000683
• Kabakcı, Enes. “Kaideden İstisnaya: Gelişmecilik ve Kültürelciliğin Ötesinde Tarihsel Sosyolojinin İmkânları”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 38/2 (2018), 403-440. https://doi.org/10.26650/SJ.38.2.0038
• Kévonian, Dzovinar – Rygiel, Philippe. “Introduction – “Faiseurs de droit”: Les juristes internationalistes, une approche globale située”. Monde(s) 7/1 (Ocak 2015), 9-24. https://doi.org/10.3917/mond1.151.0009
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2. Basım, 2003.
• Lourme, Louis. “La moralité est-elle utile à la vie sociale?”. L’Enseignement Philosophique 3/60 (Temmuz 2010), 44-45. https://doi.org/10.3917/eph.603.0044
• Mosbah-Natanson, Sébastien. Une “mode” de la sociologie, Publications et vocations sociologiques en France en 1900. Paris: Classiques Garnier, 1. Basım, 2017.
• Özyurt, Cevat. “Durkheim Sosyolojisinde Ahlaki Kontrol Sorunu”. Değerler Eğitimi Dergisi 5/13 (2007), 95-121. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302531
• Polanyi, Karl. Büyük Dönüşüm Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. çev. Ayşe Buğra İstanbul: İletişim Yayınları, 2007.
• Sadıkoğlu, Zehra Zeynep. “Uygarlık Süreci: Pozitivizme Alternatif Bir Yaklaşım”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 15/1 (2023), 21-35. https://doi.org/10.55978/sobiadsbd.951085
• Schmit, Roger. “Brentano et le Positivisme”. Archives de Philosophie 65/2 (2002), 291-309. https://doi.org/10.3917/aphi.652.0291
• Thérenty, Marie-Eve. “Mélanie Fabre, Dick May, Une femme à l’avant-garde d’un nouveau siècle. 1859-1925”. Clio. Femmes, Genre, Histoire 1/51 (2010), 1-3. http://doi.org/10.4000/clio.17944
• Yanıklar, Cengiz. “Kültürel Sermaye Eğitim ve Toplumsal Tabakalaşma: Pierre Bourdieu’nün Yeniden Üretim Kuramına Eleştirel bir Bakış”. Sosyoloji Dergisi 22 (2010), 121-138. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/593658
• Yıldırım, Engin. “Anthony Giddens’ın Yapılanma Teorisi”. Bilgi 1 (1999), 25-44. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/301063
• Yükselbaba, Ülker. “Emile Durkheim’a Göre Toplum, Düzen ve Hukuk: Hukukun ve Cezanın Evrimi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 75/1 (2017), 191-226. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/327247