Understanding Nurettin Topçu: An Essay on the Typology of Revolutionary-Utopic Romanticism

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 27 - 37, 30.06.2025

Sercan Dağli

https://doi.org/10.62147/veche.1662919

Abstract

The subject of this article is to construct the romantic origins of the views of Nurettin Topçu, who in some respects appears to be an exceptional thinker. In this context, the study will be tried to reveal the similarities of the basic concepts in the thought of Topçu in terms of romantic typologies. The melancholic existence inherent in the Romanticism movement is thought to be identified with a sense of responsibility against the destructive effects of modern capitalist life. This sense of responsibility led the romantics to critique modernism. Romantic criticism is divided into two main branches in accordance with the melancholic existence. The first of these is the resigned romantics who interpret modernity as an evil without an exit and thus think that a good future is impossible. Sociological thought and theorists are usually evaluated within this romantic movement. The second branch is the revolutionary-utopian romantics who sharing the criticism of modernism made by resigned romantics, seek an escape from modern capitalist society. For these romantics, there are some common points in their search for solutions as well as the possibility of an exit from modernism. The search for a solution by revolutionary-utopian romantics is seen to be directed towards mystical socialism as an opposition to capitalism, mystical nationalism as an opposition to the erase of local cultural values, globalization by modern capitalist social life, and mysticism of religion against the institutionaland rational structures of religion in a way that encompasses all these. It is thought that Islamic socialism, Anatolian nationalism and mysticism, which seem to be separate from each other in Topçu's thought, form a meaningful unity with this revolutionary utopian romanticism typology. There are many studies in the literature on the basic concepts of Topçu's thought and his social and political thoughts. This study, on the other hand, is thought to contribute to the literature in terms of analyzing the basic concepts of Topçu's thought and evaluating Topçu's thought in the context of romantic typologies.

Keywords

Nurettin Topçu , Modernism , Romanticism , Revolutionary-Utopian Romanticism , Sociology

Nurettin Topçu’yu Anlamak: Devrimci-Ütopik Romantizm Tipolojisi Üzerinden Bir Deneme

Abstract

Bu makalenin konusu, bazı açılardan ayrıksı bir düşünür olarak görülen Nurettin Topçu’nun görüşlerinin romantik kökenlerini inşa etmektir. Bu açıdan, Topçu’nun düşüncesindeki temel kavramların romantik tipolojiler açısından benzerlikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Romantizm akımında içkin olarak bulunan melankolik varoluşun, modern kapitalist yaşamın yıkıcı etkilerine karşı bir sorumluluk duygusuyla özdeşleştiği ve bu sorumluluk duygusunun romantikleri, modernizmin eleştirisine yönlendirdiği düşünülmektedir. Romantik eleştiri melankolik varoluşa uygun olarak iki ana kola ayrılmaktadır. Bunlardan ilki modernliği çıkışsız bir kötülük olarak yorumlayan ve böylece iyi bir geleceğin imkansız olduğunu düşünen mütevekkil romantiklerdir. Sosyolojik düşünce ve onun teorisyenleri genel anlamda bu romantik akım içerisinde değerlendirilmektedir. İkinci kol, modernizm eleştirilerinde mütevekkil romantiklere iştirak edip modern kapitalist toplumdan çıkış arayışında olan devrimciütopik romantiklerdir. Bu romantikler için modernizmin dışı mümkün olduğu gibi çözüm arayışlarında da bazı ortak noktalar bulunmaktadır. Devrimci-ütopik romantik tipolojinin çözüm arayışının; kapitalizm karşıtlığı olarak mistik sosyalizme, modern kapitalist toplumsal yaşantının yerel kültürel değerleri ortadan kaldırmasına, küreselleşmeye olan karşıtlığı ile mistik bir milliyetçiliğe ve bütün bunları kapsayan bir şekilde dinin kurumsal ve rasyonel yapıları karşısında dinin mistisizmine yöneldiği görülmektedir. Topçu düşüncesinde de birbirinden ayrık gibi görünen İslam sosyalizminin, Anadolu milliyetçiliğinin ve tasavvuf düşüncelerinin, bu devrimci-ütopik romantizm tipolojisiyle anlamlı bir bütünlük oluşturduğu düşünülmektedir. Literatürde Topçu düşüncesinin temel kavramları ve toplumsal, siyasal düşünceleri ile ilgili çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmanın ise, Topçu düşüncesinin temel kavramlarını incelemekle birlikte Topçu düşüncesini romantik tipolojiler bağlamında bir değerlendirme yapması açısından literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Nurettin Topçu , Modernizm , Romantizm , Devrimci-ütopik romantizm , Sosyoloji

References

• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği. (N. Ülner, & E. Ö. Karadoğan, Çev.). Kabalcı Yayıncılık.
• Alver, K. (2008). Nurettin Topçu‘nun Türk sosyolojisindeki yeri üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 11, 575-586.
• Baudelaire, C. (2017). Paris sıkıntısı (10. b.). (T. Yücel, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Baudrillard, J. (2010). Tüketim toplumu söylenceleri yapıları (4. b.). (F. K. Hazal Deliçaylı, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bottomore, T. (2013). Frankfurt Okulu ve eleştirisi. (Ü. H. Yolsal, Çev.). Say Yayınları.
• Bradbury, R. (2018). Fahrenheit 451. (D. Körpe, Çev.). İthaki Yayınları.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü (3. b.). Paradigma Yayınları.
• Cihan, M. (2016). Nurettin Topçu ve ahlak eğitimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (56), 1387-1398.
• Çörekçioğlu, H. (2015). Modernite ve ütopya. Sentez Yayıncılık.
• Dellaloğlu, B. (2010). Romantik muamma. Timaş Yayınları
• Dostoyevski, F. M. (1992). Batı çıkmazı: Puşkin üzerine konuşma (2. b.). (Ü. Bilgin, Çev.). Dergah Yayınları.
• Dostoyevski, F. M. (2016a). Karamazov kardeşler (13. b.). (N. Taluy, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Dostoyevski, F. M. (2016). Yeraltından notlar (14. b.). (N. Taluy, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Dural, A. B. (2006). Nurettin Topçu’da eğitim düşüncesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 48-70.
• Duran, H., & Polat, A. (2015). Nurettin Topçu'da milliyetçilik ve anadolu milliyetçiliği. Dumlupınar Sosyal Bilimler Dergisi, 28.
• Foucault, M. (2015). Hapishanenin doğuşu (6. b.). (M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Kitabevi.
• Freud, S. (2015). Yas ve melankoli. (A. Emirsoy, Çev.). Telos Yayınevi.
• Fromm, E. (2017). Özgürlükten kaçış (3. b.). (Ş. Yeğin, Çev.). Say Yayınları.
• Gündoğan, A. O. (2016). Topçu ve hareket felsefesi. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (4), 24-37.
• Hesse, H. (2012). Bozkırkurdu (15. b.). (K. Şipal, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Huxley, A. (2015). Cesur yeni dünya (13. b.). (Ü. Tosun, Çev.). İthaki.
• Işık, E. (1992). Nurettin Hoca ve din adamları. Anonim , Nurettin Topçu’ya Armağan içinde (173-177). Dergah Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2008). Nurettin Topçu. Ç. Özdemir Türkiye’de Sosyoloji içinde (s. 883-820). Phoenix Yayınları.
• Kafka, F. (2012). Dönüşüm (35. b.). (A. Cemal, Çev.). Can Yayınları.
• Kafka, F. (2017). Dava. (G.Sert, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kara, İ. (2016). Ahlak davasına ve muallimliğe adanmış bir ömür: Nurettin Topçu. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (4), 6-23.
• Kösedağ, S. (2017). Nurettin Topçu’da insan ve şahsiyet. Mavi Atlas, 5(1), 69-79.
• Kumar, K. (2006). Modern zamanlarda ütopya ve karşıütopya . (A. Galip, Çev.). Kalkedon Yayıncılık.
• Kutlu, M. (2006). Suya hasret. Hece Dergisi (109), 7-15.
• Küçükalp, K. (2017). Nietzsche ve postmodernizm (2. b.). Kibele Yayınları.
• Küçükalp, K., & Cevizci, A. (2010). Batı düşüncesi: Felsefi temeller. İSAM Yayınları.
• Kristeva, J. (2009). Kara güneş depresyon ve melankoli. (N. Demiryontan, Çev.). Bağlam Yayıncılık.
• Löwy, M., & Sayre, R. (2016). İsyan ve öelankoli. (I. Ergüden, Çev.). Alfa Yayınları.
• Marcuse, H. (1975). Tek boyutlu insan (2. b.). (T. T. Afşar Timuçin, Çev.). May Yayınları.
• Mills, W. (1974). İktidar seçkinleri. (Ü. Oskay, Çev.). Bilgi Yayınları.
• Mollaer, F. (2007). Anadolu sosyalizmine bir katkı: Nurettin Topçu üzerine yazılar. Dergah Yayınları.
• Nietzsche, F. W. (2011b). Ahlakın soykütüğü & Bir polemik. (Z. Alangoya, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
• Nietzsche, F. W. (2011c). Putların alacakaranlığında (2. b.). (Y. Kaplan, Çev.). Külliyat Yayınları.
• Paz, O. (2018). Şiir ve modernite. M. Küçük, Modernite versus Postmodernite içinde (N. Tutal, Çev., 2. b., 207-227). Say Yayıncılık.
• Ritzer, G. (2000). Büyüsü bozulmuş dünyayı büyülemek (2. b.). (Ş. S. Kaya, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Sartre, J. P. (2016). Bulantı. (Çev: M. Celal). Can Yayınları.
• Starobinski, J. (2007). Aynadaki melankoli. (M. E. Özcan, Çev.). Dost Yayınları.
• Şehsuvaroğlu, L. (2006). Nurettin Topçu ve mesuliyet kavramı. Hece Dergisi, 11(109), 319-322.
• Tarnas, R. (2014). Batı düşüncesi tarihi-2: Moderniteden günümüze kadar (2. b., Cilt II.). (Y. Kaplan, Çev.). Külliyat Yayınları.
• Teber, S. (2013). Melankoli: Normal bir anomali (5. b.). Say Yayınları.
• Topçu, N. (2008). İslam ve insan/Mevlana ve tasavvuf (5. b.). Dergah Yayınları.
• Topçu, N. (2012). Ahlak nizamı (6. b.). Dergah Yayınları.
• Topçu, N. (2013a). İsyan ahlakı (9. b.). Dergah Yayınları.
• Topçu, N. (2013b), Taşralı. (6.b.). Dergâh Yayınları
• Topçu, N. (2015). Varoluş felsefesi-Hareket felsefesi (5. b.). Dergah Yayınları
• Topçu, N. (2014). İradenin davası/Devlet ve demokrasi (5. b.). Dergah Yayınları.
• Weber, M. (2013). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu (2. b.). (M. Köktürk, Çev.). Bilgesu Yayıncılık.
• West, D. (1998). Kıta avrupası felsefesine giriş. (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Zweig, S. (2015). Üç usta: Balzac, Dickens, Dostoyevski. (Z. Kurttekin, Çev.). Can Yayınları.