Konjonktür ve Felsefe Pratiği: Althusser'in Hegel'e Müdahalelerini Okumak

Year 2023, Issue: 17 - World of the Pain / Pain of the World, 272 - 295, 23.05.2023

Kaan A. Korkmaz

https://doi.org/10.47124/viraverita.1250370

Abstract

Althusser’in konjonktür okumaları ve konjonktüre ilişkin tanımlamaları felsefe pratiğini anlamak açısından merkezi bir önemdedir. Zira Althusser’in felsefi müdahaleleri bir konjonktür okumasına dayalı olarak geliştirilmiş müdahalelerdir. Dolayısıyla felsefe pratiğini tanımlamak için, felsefenin konjonktürle ilişkisini tanımlamak gerekmektedir. Bu bağlamda Althusser’in Hegel’e müdahalesini incelemek, felsefi müdahalelerin konjonktürle ilişkisini açıklamak için önemli bir örnek teşkil edebilecektir.
Althusser’in Hegel’le ilişkisi erken döneminden itibaren mevcutsa da 1960’larda geliştirdiği müdahaleler bugün bilinen anlamıyla Althusserci felsefenin kurucu temelleri olarak anılmaktadır. Dolayısıyla 1960’larda geliştirilen bu müdahaleler özel olarak önem teşkil etmektedir. Bu dönemde Fransız felsefesi açısından bir Spinoza Rönesansı’da yaşanmaktadır. Ancak Althusser bu döneme damgasını vuran Spinoza Rönesansı’yla farklarını da ortaya koymuş, Hegel’e müdahalelerde bulunurken Hegel’den bazı kavram ve kategorileri de kullanmayı sürdürmüştür. Dolayısıyla Althusser ve Hegel ilişkisi genel olarak tanımlandığı gibi basit bir karşıtlık ilişkisi değildir. Bunun sebebi ise felsefe pratiğinin konjonktürle ilişkisidir.
Felsefe pratiğinin konjonktürle ilişkisinin tanımlanması, felsefi müdahalelerin açıklanması ve buna dayanarak günümüz konjonktürüne ilişkin çıkarımlarda bulunulması için kritik önemdedir. Dolayısıyla tartışmamız, Althusser’in Hegelcilik çağında Hegel’e karşı geliştirdiği müdahaleleri inceleyerek, bir Spinoza çağında felsefe pratiğinin nasıl olabileceğine dair bir soru sormaktadır. Bu noktada sabit felsefi konumların var olmayacağı ve konjonktürel eğilimlerin felsefi müdahale için önemli olacağı öne sürülmektedir.

Keywords

Althusser, Felsefe, Hegel, Konjonktür, Marksizm

Supporting Institution

-

Project Number

-

Thanks

Metni okuyup değerli yorumlarıyla yol gösterdiği için Sayın Cengiz Çağla'ya, ufuk açıcı yorum ve tartışmaları sayesinde metni benle birlikte baştan başa kat eden Erdem Bulduruç'a teşekkürü borç bilirim. Son olarak, metnin her kelimesinde etkisi olan, muhteşem yorum ve sorularıyla metnin var olmasını sağlayan ve her anımda yanımda olan Hevi Gökdemir'e teşekkürü borç bilirim, kabul etmese de metnin var olmasında en büyük pay O'nundur.

Conjuncture and Philosophical Practice: Reading Althusser's Interventions to Hegel

Abstract

Althusser's readings and definitions of the conjuncture have a central role in understanding philosophy’s practice. Because Althusser's philosophical interventions are interventions developed based on a conjuncture reading. Therefore, to define the practice of philosophy, it is necessary to define the relationship between philosophy and conjuncture. In this context, investigating Althusser's intervention in Hegel can be an important example to explain the relationship between philosophical interventions and the conjuncture.
Although Althusser's relationship with Hegel has been present since his early period, the interventions he developed in the 1960s are known today as the founding foundations of Althusserian philosophy. Therefore, these interventions during the 1960s are of particular importance. In this era, a Spinoza Renaissance is experienced in terms of French philosophy. However, Althusser also showed his differences with the Spinoza Renaissance, which left its mark on this period and continued to use some concepts and categories from Hegel while interfering with Hegel. Therefore, the relation between Althusser and Hegel is not a simple oppositional relation as it is generally defined. The reason for this is the relationship between the practice of philosophy and the conjuncture.
This is critical to define the relationship between the practice of philosophy and the conjuncture, to explain the philosophical interventions, and to make inferences about today's conjuncture based on this. Therefore, our discussion investigated Althusser's interventions against Hegel in the Hegelian era, asking a question about how the practice of philosophy could be in the Spinoza era. At this point, it is argued that fixed philosophical positions will not exist and conjuncture tendencies will be important for philosophical intervention.

Keywords

Althusser, Philosophy, Hegel, Conjuncture, Marxism

Project Number

-

References

• Althusser, L. (1972). Marx's relation to hegel. L. Althusser, Politics and History: Montesquieu, Rousseau, Hegel and Marx (B. Brewster, Çev., s. 161-187) içinde. NLB. (Özgün eser basım 1970).
• Althusser, L. (1984). Felsefe ve bilim adamlarının kendiliğinden felsefesi. (Ö. Sezgin, Çev.). Birey ve Toplum Yayınları. (Özgün eser basım 1974)
• Althusser, L. (1987). John Lewis'e cevap. (M. Ökmen, Çev.) V Yayınları. (Özgün eser basım 1973)
• Althusser, L. (2000). Özeleştiri ögeleri. (L. Targu, Çev.) Belge Yayınları. (Özgün eser basım 1974)
• Althusser, L. (2000a). Machiavelli and us. (F. Matheron, Dü., & G. Elliott, Çev.) Verso. (Özgün eser basım 1995)
• Althusser, L. (2002). Marx için. (I. Ergüden, Çev.) İthaki Yayınları. (Özgün eser basım 1965)
• Althusser, L. (2004). Lenin ve Felsefe. (B. Aksoy, E. Tulpar, & M. Belge, Çev.) İletişim Yayınları. (Özgün eser basım 1969).
• Althusser, L. (2006). Felsefi ve siyasi yazılar cilt 2. (Z. Z. İlkgelen, Çev.) İthaki Yayınları. (Özgün eser basım 1995).
• Althusser, L. (2009). Felsefi ve siyasi yazılar cilt 4. (A. Tümertekin, Çev.) İthaki Yayınları. (Özgün eser basım 1995).
• Althusser, L. (2010). Felsefi ve siyasi yazılar cilt 5. (A. Tümertekin, Çev.) İthaki Yayınları. (Özgün eser basım 1995).
• Althusser, L. (2012). Felsefi ve siyasi yazılar cilt 6. (Y. C. Uslu, Çev.) İthaki Yayınları. (Özgün eser basım 1995).
• Althusser, L. (2016). Filozof olmayanlar için felsefeye giriş. (İ. Birkan, Çev.) Can Yayınları. (Özgün eser basım 1967).
• Althusser, L. (2018). Felsefede marksist olmak. (İ. Birkan, Çev.) Can Yayınları. (Özgün eser basım 1975).
• Badiou, A. (2015). Fransız felsefesinin macerası. (P. B. Yalım, Çev.) Metis Yayınları. (Özgün eser basım 1960).
• Baker, U. (2005). Spinoza ve siyaset soruşturması 1. Siyahi. (H. Türk, Röportaj Yapan)
• Baker, U. (2013). Kullanışlı bir felsefe: Spinozacılık. S. Nadler, Spinoza: Bir yaşam (s. 15-27) içinde. İletişim Yayınları.
• Balibar, E. (1991). Althusser İçin Yazılar. (H. Tufan, Çev.) İletişim Yayınları. (Özgün eser basım 1991).
• Balibar, E. (2003). Marx'ın Felsefesi. (Ö. Laçiner, Çev.) Birikim Yayınları. (Özgün eser basım 1993).
• Canaslan, E. (2013). Giriş: Spinoza ve Marx. Bir karşılaşmanın izinde... E. Canaslan, & C. B. Akal (Ed.), Marx'tan Spinoza'ya Spinoza'dan Marx'a: Güncel Müdahaleler (s. 11-35) içinde. Dost Kitabevi Yayınları.
• Çankaya, G., & Nahum, A. (2015, 4 Haziran). Konaklama halinden yerleşikliğe: Türkiye’de Spinoza çevirileri üzerine. K24 Websitesi: https://t24.com.tr/k24/yazi/konaklama-halinden-yerlesiklige-turkiyede-spinoza-cevirileri-uzerine,215#_ftn1 adresinden alındı.
• Dal Maso, J. (2016, 28 Ekim). Althusser vs. Althusser. Left Voice Web Sitesi: https://www.leftvoice.org/althusser-vs-althusser/ adresinden alındı
• Delacampagne, C. (2010). 20. yüzyıl felsefe tarihi. (D. Çetinkasap, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Özgün eser basım 1995).
• Erdem, E. (2019). Althusser’s relation to Hegel: French Hegelianism, Marxism, and aleatory materialism. Rethinking Marxism, 31(3), 380-401.
• Goshgarian, G. M. (2015). A Marxist in philosophy. Diacritics, 43(2), 24-46. http://www.jstor.org/stable/24810257 adresinden alındı.
• Gutting, G. (2013). French Hegelianism and anti-Hegelianism in the 1960s: Hyppolite, Foucault, and Deleuze. K. Ameriks (Ed.) içinde, The Impact of Idealism: The Legacy of Post-Kantian German Thought (s. 246-271). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9781139626675.011
• Hamza, A. (2021, 18 Ocak). The R-Files 3.0: Reading Althusser reading Hegel. The Philosophical Salon: https://thephilosophicalsalon.com/the-r-files-3-0/ adresinden alındı
• Lecourt, D. (2006). Bilim felsefesi. (I. Ergüden, Çev.) Dost Yayınları. (Özgün eser basım 2001).
• Lenin, V. İ. (1997). Seçme Eserler Cilt 11. (S. Kaya, & İ. Yarkın, Çev.). İnter Yayınları.
• Matheron, F. (1997). Introduction. L. Althusser, The Spectre of Hegel (G. Goshgarian, Çev., s. 1-14) içinde. Verso.
• Montag, W. (2013). Althusser and his contemporaries. Duke University Press.
• Montag, W. (2015). Althusser's Lenin. Diacritics, 43(2), 48-66. http://www.jstor.org/stable/24810258 adresinden alındı
• Montag, W. (2017, 1 Şubat). Althusser, Spinoza and revolution in philosophy: An interview with Warren Montag. (G. Souvlis, Röportaj Yapan) https://salvage.zone/althusser-spinoza-and-revolution-in-philosophy-an-interview-with-warren-montag/ adresinden alındı
• Morfino, V. (2021). Are there one or two aleatory materialisms? B. Bianchi, E. Donato-Filion, M. Miguel, & A. Yuva (Ed.), Materialism and Politics (s. 91-109) içinde. ICI Berlin Press.
• Morfino, V. (2022). Althusser's Spinozism: A philosophy for the future. Journal of Spinoza Studies, 1(1), 82-91. doi: 10.21827/jss.1.1.38522
• Peden, K. (2014). Spinoza contra phenomenology: French rationalism from Cavailles to Deleuze. Stanford: Stanford University Press.
• Pezzono, G. (2014). But in the end, why is Deleuze “Anti-Hegelian”? At the root of Hegel-Deleuze affair. Religija Ir Kultura [Religion and Culture](14), 89-110. doi: 10.15388/Relig.2014.14-15.10827
• Pippa, S. (2019). Althusser with Machiavelli: 'Thinking the deed to be accomplished' as a new materialist practice of philosophy. Stasis Journal, 8(2), 94-119. doi: 10.33280/2310-3817-2019-8-2-94-119
• Poster, M. (1974). Althusser and history without man. Political Theory, 2(4), 393-409. https://www.jstor.org/stable/190900?read-now=1#page_scan_tab_contents adresinden alındı
• Read, J. (2016, 25 Eylül). Reading the tendencies. Postmodern Culture: Journal of Interdisciplinary Thought on Contemporary Cultures: https://www.pomoculture.org/2016/09/25/reading-the-tendencies/ adresinden alındı
• Resch, R. P. (2014). Althusser ve yeni Marksist toplumsal kuram. (F. Şahin, Çev.) Pales Yayınları. (Özgün eser basım 1992).
• Saygın, T. (2018). Hegel-Marx ilişkisi bağlamında Althusser. Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 11(1), 115-134.
• Sotiris, P. (2020). A philosophy for communism: Rethinking Althusser. Brill.
• Thomas, P. (2013). Felsefi stratejiler: Althusser ve Spinoza. E. Canaslan, & C. B. Akal (Ed.), Marx'tan Spinoza'ya Spinoza'dan Marx'a Güncel Müdahaleler (E. Ayhan, Çev., s. 200-243) içinde. Dost Kitabevi Yayınları.
• Timur, T. (2005). Felsefi izlenimler. İmge Yayınları.
• Yalçın, M. A. (1979). Sosyalist kültür ansiklopedisi (Cilt 1). (A. Tokatlı, Ed.) May Yayınları.