TOLSTOY IN TURKISH CINEMA: ADAPTATION AND INFLUENCE

Year 2025, Volume: 5 Issue: Ölümünün 115. Yılında L.N. Tolstoy: Sınırları Aşan Bir Yazarın Evrensel Mirası, 99 - 129, 31.10.2025

Tuna Kuzucan

Abstract

This article examines the influence of Leo Tolstoy’s literary legacy on Turkish cinema through both direct adaptations and subtler thematic resonances. It focuses on several case studies – including the classic melodrama Dudaktan Kalbe and acclaimed art films such as Uzak (Distant), Mayıs Sıkıntısı (Clouds of May), and Küf (Mold) – to explore how Tolstoyan motifs of moral struggle, philosophical inquiry, and realistic storytelling have been transposed into Turkish film narratives. Drawing on adaptation theory and theories of transnational literary influence, the article places Tolstoy’s impact in the broader context of Turkish literature and culture, where Russian novels have long held a place of honor. The core argument, based on comparative literary and film analysis, is that Turkish filmmakers have not simply imitated Tolstoy’s works. Instead, they have interpreted and reinvented Tolstoyan themes to reflect local realities. The discussion highlights moral and philosophical parallels: the tension between ethical duty and personal desire, the contrast between rural and urban life, and the search for spiritual meaning. It also notes stylistic parallels in narrative realism and understatement. The article concludes that Tolstoy’s humanist spirit finds new life in Turkish cinema, demonstrating the enduring power of cross-cultural literary influence. The article also suggests directions for further research. These include examining Russian literary adaptations in other non-Western cinemas and analyzing how literary translators and critics mediate such cross-cultural artistic dialogues.

Keywords

Tolstoy , Turkish Cinema , Cross-Cultural Adaptation , Realism in Cinema

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

TOLSTOY’UN TÜRK SİNEMASINDAKİ YANSIMALARI: UYARLAMA VE ETKİ

Abstract

Bu makale, Lev Tolstoy’un edebi mirasının Türk sineması üzerindeki etkisini hem doğrudan uyarlamalar hem de daha ince tematik yansımalar üzerinden incelemektedir. Çalışmada Dudaktan Kalbe adlı klasik melodramın yanı sıra Uzak, Mayıs Sıkıntısı ve Küf gibi sanat filmleri ele alınarak, Tolstoycu ahlaki çatışma, felsefi sorgulama ve gerçekçi anlatı unsurlarının Türk film anlatılarına nasıl aktarıldığı tartışılmaktadır. Uyarlama kuramı ve ulusötesi edebi etki yaklaşımlarına dayanarak, makale Tolstoy’un etkisini Rus romanlarının Türk edebiyatı ve kültüründeki tarihsel önemine bağlamaktadır. Temel sav, Türk sinemacıların Tolstoy’un eserlerini basitçe taklit etmediği; aksine, Tolstoycu temaları yerel gerçeklikleri yansıtacak biçimde yorumlayıp yeniden inşa ettikleridir. Çalışma, ahlaki ve felsefi paralelliklere dikkat çeker: etik görev ile kişisel arzu arasındaki gerilim, kırsal ve kentsel yaşamın karşıtlığı ve manevi anlam arayışı. Ayrıca, gerçekçi anlatım ve sade üslup gibi biçimsel benzerliklere işaret edilmektedir. Makale, Tolstoy’un hümanist ruhunun Türk sinemasında yeniden hayat bulduğunu ve edebiyatlar arası etkileşimin kalıcı gücünü ortaya koyduğunu savunmaktadır. Ayrıca ileride yapılacak araştırmalar için, Rus edebiyatı uyarlamalarının diğer Batı-dışı sinemalarda incelenmesi ve edebi çevirmenler ile eleştirmenlerin bu tür kültürlerarası sanatsal diyalogları nasıl aracılık ettiği önerilmektedir.

Keywords

Tolstoy , Türk sineması , Kültürlerarası Uyarlama , Sinemada Realizm

References

• Ajam Media Collective. (2014, December 22). From Russia with light: The inspirations & imaginations of Nuri Bilge Ceylan. Retrieved from https://ajammc.com/2014/12/22/inspirations-nuri-bilge-ceylan/
• Akad, L. Ö. (Director). (1965). Dudaktan Kalbe [Film]. Istanbul, Türkiye: Erman Film.
• Arslan, H. (2024). Traces of the influence of Russian literary translations on Turkish literature of the 1900s. In M. Maguire & C. McAteer (Eds.), Translating Russian literature in the global context (pp. 499-508). Cambridge, England: Open Book Publishers.
• Aydın, A. (Director). (2012). Küf (Mold) [Film]. Beleza Film and Motiva Film.
• Berk Albachten, Ö. (2004). The position of translated Western literature within the Turkish literary polysystem. RILUNE, 1, 95-103.
• Casanova, P. (2004). The world republic of letters (M. B. DeBevoise, Trans.). Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Ceylan, N. B. (Director). (1999). Mayıs Sıkıntısı (Clouds of May) [Film]. NBC Film.
• Ceylan, N. B. (Director). (2002). Uzak (Distant) [Film]. NBC Film.
• Daily Sabah. (2013, March 4). Mold should have been an Oscar contender. Daily Sabah: Arts & Culture. Retrieved from https://www.dailysabah.com/arts-culture/2013/03/04/mold-should-have-been-an-oscar-contender
• Damrosch, D. (2003). What is world literature? Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Dönmez Colin, G. (2014). The Routledge dictionary of Turkish cinema. London, England: Routledge.
• Erakalın, Ü. (Director). (1965). Dudaktan Kalbe [Film]. Istanbul, Türkiye: Erman Film.
• Festival de Cannes. (2003). Awards: Retrospective 2003. Festival de Cannes Archives.
• Garrett, D. (2015). Sophisticated people, simple place, stress: Nuri Bilge Ceylan’s film Winter Sleep, inspired by Chekhov. Offscreen. Retrieved from http://offscreen.com
• Genç, K. (2014, August 14). Winter Sleep of emotions. The Believer. Retrieved from https://www.believermag.com
• Grunes, D. (2007, April 13). Clouds of May (Nuri Bilge Ceylan, 1999) [Blog post]. Retrieved from https://grunes.wordpress.com/2007/04/13/clouds-of-may-nuri-bilge-ceylan-1999/
• Güntekin, R. N. (1933). Tolstoy: Hayatı ve eserleri. Istanbul, Türkiye: Kanaat Kütüphanesi.
• Güntekin, R. N. (1962). Lev Tolstoy, sanatı ve biz. Istanbul, Türkiye: Varlık Yayınları.
• Güntekin, R. N. (2000). Dudaktan kalbe. Istanbul, Türkiye: İnkılâp Kitabevi.
• Hutcheon, L. (2006). A theory of adaptation. London, England: Routledge.
• Leitch, T. (2007). Film adaptation and its discontents: From Gone with the Wind to The Passion of the Christ. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
• Maguire, M., & McAteer, C. (Eds.). (2024). Translating Russian literature in the global context. Cambridge, England: Open Book Publishers.
• NBC Films. (n.d.). Autobiographical trajectories of cinema (Uzak, Koza, Kasaba, Mayıs Sıkıntısı) [Production notes]. NBC Films.
• Pamuk, O. (2005). İstanbul: Hatıralar ve şehir. Istanbul, Türkiye: Yapı Kredi Yayınları.
• Pamuk, O. (2008). Other colors: Essays and a story. New York, NY: Vintage.
• Stam, R., & Raengo, A. (Eds.). (2005). Literature and film: A guide to the theory and practice of film adaptation. Malden, MA: Blackwell.
• Şifman, A. İ. (2021). Lev Nikolayeviç Tolstoy ve Türkiye: Türk edebiyatına etkisi [Leo Nikolayevich Tolstoy and Türkiye: His influence on Turkish literature] (İ. Üstünyer, Trans.). Karadeniz Araştırmaları, 18(69), 219-235.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2008). The politics and poetics of translation in Türkiye, 1923-1960. Amsterdam, Netherlands: Rodopi.
• Tarkovsky, A. (Director). (1979). Stalker [Film]. Moscow, Russia: Mosfilm.
• Tarkovsky, A. (1989). Sculpting in time: Reflections on the cinema (K. Hunter Blair, Trans.). Austin, TX: University of Texas Press.
• The Guardian. (2014, November 18). Nuri Bilge Ceylan: "I do not need answers in cinema." The Guardian.
• Tolstoy, L. (1997). What is art? and essays on art (A. Maude, Trans.). Oxford, England: Oxford University Press.
• Tolstoy, L. (2004a). Anna Karenina (R. Pevear & L. Volokhonsky, Trans.). New York, NY: Viking Penguin.
• Tolstoy, L. (2004b). The death of Ivan Ilyich (L. Maude & A. Maude, Trans.). London, England: Penguin.
• Tolstoy, L. (2007). War and peace (R. Pevear & L. Volokhonsky, Trans.). New York, NY: Vintage.
• Tolstoy, L. (2009). Resurrection (L. Maude, Trans.). Mineola, NY: Dover Publications.
• Unifrance. (2003). Cannes 2003: Award winners. Unifrance Archives.
• Wright, J. (Director). (2012). Anna Karenina [Film]. London, England: Working Title Films.
• Yalçınkaya, Ş. (2018). Lev Nikolayeviç Tolstoy ve Türkiye: Türk edebiyatına etkisi. Karadeniz Araştırmaları, 18(69), 219-235.
• Zeitgeist Films. (2007). Climates: U.S. press kit. Zeitgeist Films.