TÜRK – YUNAN İLİŞKİLERİ (1878 – 1952)

Year 2018, Volume: 2 Issue: 3, 33 - 73, 16.02.2018

Mehmet Kayıran Mustafa Yahya Metintaş

Abstract

Yunanların bağımsızlık hareketleri 2 Mahmut zamanında fiilen başlamış ise de, fikir hareketleri
sahasında bağımsızlıkçı faaliyetler Üçüncü Selim devrinden, 18 yüzyıl sonlarından itibaren
başlamıştır. Yunan bağımsızlık hareketinin doğuşu ve gelişiminde Rusya'nın önemli bir katkısı
olmuştur. Yunanlıların oturdukları bölgelere Çar 1. Petro’dan itibaren Rus propagandacıları yayılmış
ve Daha sonra bağımsızlık hareketleri olarak yeşerecek fikirlerin ilk tohumlarını atmışlardır.
Yunan isyanları boyunca gerek Rusya gerekse diğer batılı devletler bu İsyan hareketlerini her açıdan
desteklemişlerdir. Batılı siyasi ve fikri kışkırtmaların yanı sıra 18. yüzyılın sonlarına doğru Yunan şair
ve yazarları arasında Hristiyan ve Yunan Bizans İmparatorluğu'nu yeniden canlandırmak düşüncesi
önemli bir ilham kaynağı olmuştur. Bu çerçevede Yunanlılar “Megalo İdea” adıyla anılan ideolojiyi
yaratmışlardır.
İlk Yunan isyanı, Balkan topraklarında, 1821 yılından itibaren oldukça geniş bir alanda ortaya
çıkmıştır. İsyan sadece Yunanlılar tarafından gerçekleştirilmemiş Balkanlardaki diğer Slav ve
Hristiyan uluslar tarafından da desteklenmiştir. Osmanlılar ilk isyan girişimlerini bastırmışsa da gerek
Rusya’nın gerek diğer Batılı emperyalist ülkelerin isyan bölgelerini ve Yunan halkını Osmanlı Devleti
aleyhine sürekli kışkırtma ve isyanları destekleme politikaları sayesinde karışıklıklar son bulmamıştır.
Bu süreç 1830 baharında Mora Yarımadası'nda bir Yunan Devleti'nin resmen kurulması ile
sonuçlanmıştır.
Genç ve küçük Yunan Devleti Osmanlı Devleti aleyhine sürekli genişlemiş ve yeni topraklar elde
etmiştir. Osmanlı Devleti bünyesinde, Girit'te, Balkanlarda ve Anadolu’da aralıksız olarak yeni Rum -
Yunan isyanları ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti (Türkiye) aleyhine Yunan genişlemesi 1922
sonbaharına kadar devam etmiştir. Bu dönemde Yunan ilerleyişi, Ankara'nın batısında, Sakarya
Meydan muharebesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi orduları tarafından durdurulmuştur.
Bu çalışmamızda 1821 den itibaren gerçekleşen Yunan isyanlarını, özellikle Batılı emperyalist
devletlerin isyancılara hem isyan bölgelerinde hem de masa başında bizzat kendi ilke ve prensiplerini
çiğnemek pahasına verdikleri destek çerçevesinde genel bir çerçevede inceleyip, değerlendireceğiz.

Keywords

Yunan İsyanı, Balkanlar, Osmanlı Devleti.

TURKISH - GREEK RELATIONS (1878 - 1952)

Abstract

The independence movements of the Greeks began to emerge in the time of Mahmut 2, beginning
from the period of the Third Selim, from the end of the 18th century, became an important
contribution of Russia in the birth and development of the Greek independence movement. The
Russian propagandists dispatched by Tsar 1. Petro laid their first seeds of ideas to be as independent
movements of independence.
Other countries needed during the Greek rebellions have also supported these rebellious movements in
their favor. Western political and intellectual incitement, as well as towards the end of the 18th
century, has been an important source of inspiration for reviving the Christian and Greek Byzantine
Empire among Greek poets and writers. In this framework, the Greeks created the ideology called
"Megalo Idea".
The first Greek revolt, the Balkan lands, has been a once-in-a-lifetime since 1821. The rebellion was
supported not only by other Slavic and Christian nations but by others in the Balkans. Although the
Ottomans repressed their first revolt attempts, the confusion did not end with the demands of Russia,
the rebellion region of other Western imperialist countries and the politics of continually provoking
and supporting the Greek people against the Ottoman State. This resulted in the formal formation of a
Greek State in the Mora Peninsula in the spring of 1830.
The Young and the Little Greek State has been continually enlarged against the Ottoman State and has
acquired new lands. Within the Ottoman State, new Greek - Greek revolts have unfolded in Crete, the
Balkans and Anatolia. Ottoman Empire (Turkey) against the Greek expansion was continued until
autumn 1922. Greek progress in this period, part of Ankara, was stopped by the Grand National
Assembly of Turkey army in the Battle of Sakarya.
We will examine and evaluate the Greek revolts that took place in the 1821s in this work, especially at
the expense of the Western imperialists at the expense of violating their own principles and principles,
both in the areas of anti-revolutionary affairs of the states and at the table.

Keywords

Greek Rebellion, Balkans, Ottoman State.

References

• ABDULLAH PAŞA: 1328 Balkan Harbi’nde Şark Ordusu Kumandanı Abdullah Paşa’nın Hatıratı, İstanbul 1336.
• AKÇURA, Yusuf: Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devir (XVIII ve XIX.Asırlarda), 2. Baskı, Ankara, 1985.
• AKÇİN, Sina: “Paris Barış Konferansı’nın Yunanlılar’ı İzmir’e Çıkartma Kararı” Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Bildiriler: Tarih Boyunca Türk-Yunan İlişkileri (20Temmuz 1974’e kadar), (21-23 Mayıs 1986). Ankara, Gnkur. Basımevi, 1986, Ss. 174-188.
• ANTAR, Yücel:” Yunanistan’ın Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Geleneksel Politikasında Temel Yaklaşımlar” T.B. Türk Yunan İ., Üçüncü…, Ss.1-16
• AKYÜZ, Yahya: Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu, 1919-1922, Ankara, 1975.
• ALEXANDRİS, Alaxis: The Greek Minority of İstanbul and Greek Turhishrelations, 1918-1974, Athens, 1983.
• ALTUĞ, Yılmaz:” Lozan’da Sınırlar Sorunu” B.T.T.D., 34(Temmuz 1970) Ss. 36-37.
• ALTUĞ, Yılmaz “The Cyrprus Confict”, Foreign Policy, K Volume 5, Nos:1-2, Ankara, 1977, Ss.118-147.
• ARMAOĞLU, Fahir: Siyasi Tarih (1789-1860). Ankara, 1964.
• ARMAOĞLU, Fahir: Kıbrıs Meselesi, 1954-1969. Ankara, 1964.
• ARMAOĞLU, Fahir: 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), Ankara, 1984.
• ARMAOĞLU, Fahir: Kıbrıs Meselesinin Türk Yunan İlişkilerinde Yarattığı Krizler”, T.B., Türk-Yunan İ., üçüncü…; Ss.317-340.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal: Büyük Nutuk, III. cilt, İstanbul, 1980.
• ATATÜRK, Mustafa Kema: Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, III. cilt, Ankara, 1945-1959.
• ATATÜRK, Mustafa Kema: Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri, Ankara, 1964.
• ATATÜRK, Mustafa Kema: Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Tamim ve Telgrafları, c.V, Ankara, 1972.
• ATAY, Falih Rıfkı: Çankaya (1881-1938), İstanbul, 1969.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya: Tek Adam, Mustafa Kemal, III. cilt, Ankara, 1964-1971
• AYDEMİR, Şevket Süreyya: İkinci Adam, İsmet İnönü, II. Cilt, İstanbul, 1966-1967.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya: Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, III. Cilt, İstanbul, 1971-1972.
• BAŞTAV, Şerif: “Greeks Under The Ottoman Rule, (1453-1831)” Foreign Policy, Volume 5, Nos 1-2, Ankara, 1977, Ss.6-28.
• BAYAR, Celal: Ben de Yazdım, VIII cilt, İstanbul, 1966-1969.
• BAYUR, Yusuf Hikmet: Türk İnkılabı Tarihi, c.I, kısım 1 ve2, c. II, c.III, Ankara, 1959, 1967.
• BAYUR, Yusuf Hikmet: XX. Yüzyılda Türklüğün Tarihi ve Acun Siyasası Üzerine Etkileri,Ankara, 1974.
• BAYUR, Yusuf Hikmet: Türkiye Devleti’nin Dış Siyasası, Ankara, 1973.
• BAYTOK, Taner: İngiliz Kaynaklarında Türk Kurtuluş Savaşı, Ankara, 1970.
• BELEN Fahri: Türk Kurtuluş Savaşı, Askeri, Siyasi ve Sosyal Yönleriyle, Ankara, 1983.
• BIYIKLIOĞLU Tevfik: Trakya’da Millî Mücadele, II. Cilt, Ankara, 1955, 1956.
• BİLGE, A. Suat: “Kıbrıs Uyuşmazlığı” Olaylarla Türk Dış Politikası, Ankara, 1974, Ss. 347-467.
• BOURNE Kenneth: “İngiltere ve Girit İsyanı 1866-69”, Çev.: Y.T. KUBAT, D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, c.1, sayo,1, Ankara 1963, Ss.259-268.
• CEBESOY, Ali Fuat: Millî Mücadele Hatıraları, İstanbul, 1953.
• CEBESOY, Ali Fuat: Siyasi Hatıralar, II. Cilt, İstanbul, 1933.
• CEMİL, M. BİLSEL: Lozan, II. Cilt, İstanbul, 1933.
• ÇAYCI, Abdurrahman: Büyük Sahra’da Türk Fransız Rekabeti, (1858-1911), Erzurum, 1970.
• ÇAYCI, Abdurrahman: “The Anatolian Adventure of Greece, (1918-1923)”, Foreign Policy, Volume 5, No, 1-2, Ankara, 1977, Ss.58-101
• ÇAYCI, Abdurrahman : Atatürk ve Türkiye’nin Çağdaşlaşması Problemi” Atatürk Döneminin Sosyo Ekonomik Sorunları Semineri, Seminere Sunulan Tebliğler, (30 Haziran-1 Temmuz 1981 Kayseri), Ankara, 1982, Ss. 1-11.
• ÇAYCI, Abdurrahman: “Atatürk “Küçük Türk-İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1980, ss. 205-228.
• ÇELİK, Edip: 100 Soruda Türkiye’nin Dış Politika Tarihi, İstanbul, 1969.
• DALLOT Louis: Siyasi Tarih, Çev. Oktay AKEAL, İstanbul, 1966.
• DANİŞMEND, İsmail Hami: Osmanlı Tarih Kronolojisi, c. IV, İstanbul, 1972.
• DAVISON, Roderic H.: Turkish Dıplomacy From Muundros to Lausanne, Prenceton, 1953.
• DE NOVA, J.A: American Interests in the Middle East, Mineapolis, 1963.
• DELMAS, Claude: Avrupa Uygarlık Tarihi, İstanbul, 1973.
• DRIAULT, E. LIERITIER, M.: Histoire Diplomatixue de La Greece, denuis 1821’a nos jours, Paris, 1925-26, V. Cilt.
• DOĞAN İzzettin : “Atatürk’ün Dış Politikası ve Uluslararası İlişkiler Anlayışı”, Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk, İstanbul, 1983, S.s113-205
• DOĞAN İzzettin : “Kıbrıs Sorununun Milletlerarası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, İstanbul, H.F.M., 1975, Ss.3-4.
• DOUMAS, C.L: “History and Cyprus Problem “Social Sciences, (Wunifield), 43(3), June 1968, 146-152.
• ERENDİL, Muzaffer: “Yunanlıların Kökeni ve Yunan Milletiyle (Greklerle) ilgili kavram ve Deyimler”, T.B. Türk Yunan İ. Üçüncü…, Ss.102-111.
• ERCAN, Yavuz: “Türk-Yunan İlişkilerinde Rum Patrikhanesinin Rolü” T. B. Türk-Yunan İ. Üçüncü… Ss.195-205
• ERİM, Nihat: Uluslararası Hukuku ve siyasi Tarih Metinleri, Osmanlı İmparatorluğu Antlaşmaları c.I. Ankara, 1953.
• ERKİN, Feridun Cemal: Dışişlerinde 34 Yıl, Anılar-Yorumlar, c.I., Ankara, 1980.
• ERKİN, Feridun Cemal: Uluslararası Politika Stratejileri, İstanbul, 1984.
• ERKİN, Feridun Cemal: Türk-Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Ankara, 1968.
• ESMER, Ahmet Şükrü: Siyasi Tarih, (1919-1938), Ankara, 1953.
• ESMER, Ahmet Şükrü: “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası” Olaylarla Türk Dış Politikası, Ankara, 1974, Ss.147-200.
• EVANS, Laurence: Türkiye’nin Paylaşılması (1914-1924), Çev. Tevfik, ALANAY, İstanbul, 1972
• FEROZ Ahmet: İttihat ve Terakki, (1908-1914), Çev. Nuren Ülken, İstanbul, 1971.
• FEYZİOĞLU, Turhan: Atatürk’ün Dış Politikası’nın Özellikleri İlke ve Amaçları, Atatürk Türkiyesi’nde Dış Politika Sempozyumu (1923-1983), (Boğaziçi Üni. A. İ. Ve İ.T.Ens., 24 October, 1983), İstanbul, 1984, Ss. 1-13.
• FOREIGN POLICY ENSTITUTE, Foreign Police, Volume 5, Nos 1-2, Ankara In February, 1977.
• GAXOTT, Pierce: Fransız İhtilali Tarihi, 2. Baskı, Çev. Semih TİRYAKİOĞLU, İstanbul, 1969.
• GAZİOĞLU- A: İngiliz İdaresinde Kıbrıs, (1878-1960), İstanbul, 1960.
• G. NORADUNGHIEN EFENDİ: Recuell d’Actes Internetionanx de L’Empire Ottoman, (1878-1902), c. IV, Paris, 1903.
• GÖKBİLGİN, M. Tayyib: Millî Mücadele Başlarken, II. Cilt, Ankara, 1965.
• Grew, Joseph C.: Turbulent Ara. C. I., Londra, 1853.
• GÖNLÜBOL, Mehmet – SAR Cem ve diğerleri: Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1923) Genişletilmiş Üçüncü baskı, Ankara, 1974.
• GÖNLÜBOL, Mehmet – SAR Cem: Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938), İstanbul,1963.
• GÖNLÜBOL Mehmet: Uluslararası Politika: İlkeler-Kavramlar Kurumlar, Ankara, 1978.
• GÖNLÜBOL, Mehmet – ÜLMAN, Haluk: “Türk Dış Politikasının Yirmi Yılı, 1947-1965”, S.B.F. Dergisi, c. XXI, (1966), No, 1, Ss.143-182.
• GÜRUN, Kamuran: Ermeni Dosyası, Ankara, 1983
• GÜRUN, Kamuran: “Türk – Yunan İlişkileri ve Lozan Antlaşması” Atatürk Türkiyesi’nde Dış Politika Sempozyum (1923-1983), Bildiriler, (Boğaziçi Üniversitesi 24 October 1983), İstanbul, 1984, Ss.15-43
• HALİL, Ali: Atatürkçü Dış Politika ve NATO ve Türkiye, İstanbul, 1968.
• HATİPOĞLU, Murat: “Eleftirios Venizelos’un 1910 Yılında İktidara Gelmesiyle Megali İdea’nın Kazandığı Yeni Boyutlar”, T. B. Türk- Yunan İ., Üçüncü… Ss.456-468.
• HATİPOĞLU, Murat: “1918-1922 Yılları Arasında Yunanistan’da Değişmeler “, Türk Kültürü, Yıl XXI, (Kasım 1983), Sayı, 247, Ss.765-777.
• HATİPOĞLU, Murat:: Millî Mücadele’de Türk-Yunan İlişkileri, Hacettepe Üniversitesi, Yayınlanmamış, Yüksek Lisans Tezi. (1986).
• HENDERSON, Sir Neville: Water Under The Bridges, Londra, 1945.
• HOFFMAN, George W.: The Balkans in Transition, New York, 1963.
• İNALCIK, HALİL: Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültür ve Teşkilat” Türk Dünyası El Kitabı, Ankara, 1976, Ss. 947-990.
• JAESCHKE, Cotthard: Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, II. cilt, Ankara, 1970-1973.
• JAESCHKE, Cotthard: Türk Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, Ankara, 1971.
• JELAVİCH, Barbara, Balkan Tarihi – 18 – 19. Yüzyıllar, Küre Yayınları, İstanbul, 2006.
• JELAVİCH, Barbara: Balkan Tarihi – 20 Yüzyıl, Küre Yayınları, İstanbul, 2006
• KARABEKİR, Kazım: İstiklal Harbimiz, İstanbul, 1966.
• KARACAN, Ali Naci: Lozan, 2. Baskı, İstanbul, 1971.
• KARAL, Enver Ziya: Osmanlı Tarihi, c. V. VI, VII, VIII,1970-1983.
• KARAL, Enver Ziya: Atatürk’ten Düşünceler, İstanbul, 1986.
• KİTRİKİS, Dimitri: Yunan Propagandası, 2. Baskı İstanbul 1974
• ________________: “20. Asırda Karşılaştırmalı Türk-Yunan Tarihi Özeti”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, cilt 2, Çev. Abdurrahman DEDE, Sayı 8, İstanbul 1980.
• KANSU, Mazhar Müfit: Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, II. Cilt, 2.Baskı, Ankara, 1986.
• KONROSS, Lord: Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Çev., Ayhan Tezel, İstanbul, 1967.
• KOCABAŞ, Süleyman: Türk-Yunan Mücadelesi, Ankara, 1984.
• KOCATÜRK, Utkan: Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi, 1918-1938, Ankara, 1973
• KÖPRÜLÜ, Fuat: Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara, 1984.
• KURAN, Ercüment: “Foreign Policy of Greece (1830-1866)” Foreign Policy, Volume, 5, No, 1-2, Ankara, 1977, Ss. 29-37
• KURAT, Akdes Nimet: Türkiye ve Rusya, (1798-1919), Ankara, 1970.
• KURAT, Luluğ Tekin: Osmanlı İmparatorluğu’nun Paylaşılması, 2.Baskı Ankara,1986.
• _________________:” Türk Topraklarının Paylaşılması Hazırlıkları, SEVR, B. T. T. D, 58, S.7-19; 59, Ss.23-28.
• _________________: “Yunanistan’ın Küçük Asya Macerası”, T. B. Türk-Yunan İ., Üçüncü…,Ss.407-427.
• _________________: “1878 Kıbrıs Konvasiyonu ve Enosis Kıvılcımları D. T. C. F. Tarih Araştırmaları Dergisi, C.III, Sayı 4-5, Ankara 1965, Ss.157-163.
• KUTAY, Cemal: Etniki Eterya’dan Günümüze Ege’nin Türk Kalma Savaşı, İstanbul, 1980.
• KÜRKÇÜER, Orhan Melih: Siyasal Tarih, (1789-1960), 5. Baskı, Ankara, 1972.
• KÜRKÇÜOĞLU, Ömer: Türk-İngiliz İlişkileri, (1919-1926), Ankara, 1978.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat: “Yunan İsyanı Sırasında Anadolu ve Adalar Rumlarının Tutumları ve Sonuçları” T.B. Türk-Yunan İ., Üçüncü…, Ss.133-157.
• LESTIEN, Georges – CERE ROGER: İki Dünya Savaşı: 1914-1918, 1939-1945, Çev. Nihal ÖNAL İstanbul, 1966.
• LEWIS, Bernard: Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev., Metin KIRATLI, Ankara, 1970.
• _______________: “Recent Development in Turkey”, International Affairs, (London), Vol XXVIII, (Kuly 1951), Ss.322-233.
• Mc NEILL, William: Dünya Tarihi, Çev. Alaaddin ŞENEL, İstanbul, 1985.
• MEHMET SALAHİ: Girit Meselesi, (1866-1889), Hazırlayan, Münir AKTEPE, İstanbul, 1967.
• MAUROİS, Andre: 1939 Harbinin Menşeleri, Çev. M.T., İstanbul, 1940.
• MERAY, Seha L.- OLCAY, Osman: Osmanlı İmparatorluğunun Çöküş Belgeleri, (Mondros Bırakışması, Sever Antlaşması ile İlgili Bilgiler), Ankara 1977.
• MERAY, Saha L.: Lozan Barış Konferansı, Belgeler, II. Takım, VIII cilt, Ankara, 1972.
• ______________: Uzay ve Milletlerarası Hukuku, Ankara, 1964.
• ______________: Lozan’ın Bir Öncüsü Prof. Ahmet Selahattin Bey, 1878-1920, Ankara, 1976.
• EERE-HUDGE, E.R: Turkish Foreign Policy, 1918-1948, Ambilly- Annemusse, 1950.
• ORAL, Cevit: Akdeniz Meselesi, (Cumhuriyet Matbaası), İstanbul, 1945.
• ORHONLU, Cengiz: “The Greek Kingdom the Ottoman State, (1866-1885), Foreign Policy, Volume 5 Nos 1-2, Ankara, 1977, Ss. 38-57.
• ________________: “Yunan İşgalinin Meydana Getirdiği Göç ve Yunanlıların Yaptıkları “Tehcir ’in Sonuçları Hakkında Bazı Düşünceler” Belleten, c. XXXVIII, (Ankara, Ekim 1973), Sayı 148, Ss.485-495.
• ÖKGÜN, A. Gündüz: Türkiye’nin Taraf Olduğu Milletlerarası Antlaşmalar Rehberi, 1920-1961, Ankara, 1962.
• ÖNDEŞ, Osman: 2. Dünya Savaşı, 1939-1945, İstanbul, 1974.
• ÖZALP, Kazım: Millî Mücadele, (1919-1922), II. Cilt, Ankara, 1971.
• ÖZKAN, Cemal: “Türkiye’nin Komşusu Yunanistan ile İlişkilerin Dünü Bugünü”, Güncel Konular, (17 Ağustos 1986) Sayı, 7, Gnkur. Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayını, Ankara, 1986.
• ÖZKAYA, Yücel: “1821 Yunan (Eflak-Buğdan) isyanları ve Avrupalıların İsyan karşısındaki Tutumları,” T.B. Türk-Yunan İ., Üçüncü…, Ss.114-130.
• PSOMIADES, H.S.: The Eastern Question The Last Phase A Study in Greeck -Turkish Diplomacy, Selanik, 1968.
• RENOUVIN, P.: Histoire des relations internotionales, T.V-VI, Le XIX e Siecle, Paris, 1955.
• SAKA, Mehmet: Ege Denizi Adalarında Türk Hakları, 2.Baskı, İstanbul, 1974.
• SALIŞIK, Selahattin: Tarih Boyunca Türk-Yunan İlişkileri ve Etniki Eterya, İstanbul, 1968.
• SANDER, Oral: Balkan Gelişmeleri ve Türkiye, (1945?1965), Ankara, 1969.
• _____________: Siyasi Tarih, Ankara, 1987.
• _____________: “Türk Dış Politikasında Sürekliliğin Nedenleri”, S.B.F. Dergisi, c.XXXVII, (Eylül- Aralık 1982). No34, Ss.102-117.
• _____________: Türk-Amerikan İlişkileri, 1847-1964, Ankara, 1979.
• SARICA, Murat: Siyasal Tarih, 2.baskı, İstanbul, 1983.
• SARICA, Murat – TEZİÇ, Erdoğan – ESKİYURT-: Kıbrıs Sorunu, Ankara, 1975.
• SELEK, Sabahattin: Anadolu İhtilali, 6.baskı, İstanbul, 1976.
• SEIGHNOBOS, Charles: Avrupa Milletlerinin Mukayeseli Tarihi, Çev., Semih Tiryakioğlu, İstanbul, 1960.
• SHAW, Standford: Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, c. II: (1280-1808), İstanbul, 1982.
• SHAW, Standford J.- SHAW, Ezel Kural: Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, c. II: 1808-1975, İstanbul, 1983.
• SEITH, Micheal, LLevelllyn: Anadolu Üzerindeki Göz, İstanbul, 1978
• SONYEL, Salahi R.: “Lozan ‘da Türk Diplomasisi, Eylül 1922-Ağustos 1923” Belleten, 149, (1974), Ss.41-117. ________________: Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politikası, II. cilt, Ankara, 1973-1986.
• ________________: “Büyük Devletlerin Osmanlı İmparatorluğu’nu Parçalama Çabalarında Hıristiyan Azınlıkların Rolü, Belleten, c. L, (Nisan 1986), Sayı 195, Ss.647-665.
• SOYAK, Hasan Rıza: Atatürk’ten Hatıralar, II. Cilt, İstanbul, 1973
• SOYSAL, İsmail: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, 1920-1965, 2. Baskı, Ankara, 1983.
• _____________: Fransız İhtilali ve Türk-Fransız Diplomasi Münasebetleri, 1789-1802, Anlara, 1964.
• SÜLEYMAN TEVFİK- ABDULLAH ZÜHDİ: Devlet-i Aliyye-i Osmaniye ve Yunan Muharebesi (1314), İstanbul, 1315.
• SÜRGEVİL, Sabri: 1897 Osmanlı Yunan Savaşı ve İzmir, Ss.296-316
• ŞAHİN, K. Süreyya: Fener Patrikhanesi ve Türkiye, İstanbul, 1980.
• ŞENEL, Alaaddin: Siyasal Düşünceler Tarihi, Çağlar Boyunca Siyasal Düşüncenin Değişimi, Ankara, 1982.
• ŞİMŞİR Bilal N.: Ege Sorunu, Belgeler, c.I.,1912-1913, Anakra,1976.
• _____________: İngiliz Belgeleriyle Sakarya’dan İzmir’e (1921-1922), İstanbul, 1972.
• _____________: İngiliz Belgeleriyle Atatürk,1919-1938, c. I, Nisan 1920, Ankara 1973; c.II, Nisan- Aralık 1920, Ankara, 1975.
• _____________: “The Fight Over the Aegen Islands”, Foreign Policy, Volume 5, Nos, 1,2, Ss.148-219.
• TANSEL, SELAHATTİN: Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, IV cilt, Ankara, 1973-1974.
• TENGİRŞENK, Yusuf Kemal: Vatan Hizmetinde, Ankara, 1983.
• Taner: Kurtuluş ve Yükseliş Döneminde Osmanlı Toplumsal Düzeni, Ankara, 1979.
• ____________: Türk Devrimi, Tarihi Anlamı ve Felsefi Temeli, Ankara, 1968.
• ____________: Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara, 1971.
• TOYNBEE, Arnold J.: The Western Question in Greece and an Turkey, Londra, 1923.
• TUKİN, Cemal: Osmanlı İmparatorluğu Devrinde Boğazlar Meselesi, İstanbul, 1947.
• ____________: “Girit”, İslam Ansiklopedisi, c. IV, (İstanbul, 1948), Ss. 791-804.
• TUNAYA, Tarık Zafer: Türkiye’de Siyasi Partiler, II. Cilt, İstanbul, 1984-1986.
• TUNCER, Hüner, “Doğu Sorunu” ve Büyük Güçler (1853 – 1878), Ümit Yayıncılık, Ankara, 2003.
• ______________, Osmanlı’nın Rumeli’yi Kaybı (1878 – 1914), Kaynak Yayınları, İstanbul, 2010
• TURAN, İlter: NATO İttifak’ının Stratejik ve Siyasi Sorunları, İstanbul, 1971.
• TURAN Şerafettin: “Rodos ve 12 Ada’nın Türk Hakimiyetinden Çıkışı”, Atatürk Konferansları II 1964-1968., Ankara, 1970, Ss.45-87.
• ____________: “Geçmişten Günümüze Ege Adaları Sorunu”, T.B. Türk-Yunan İ., Üçüncü…,Ss.35-53.
• TÜRKGELDİ Ali: Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Ankara, 1948.
• ____________: Görüp İşittiklerim, Ankara, 1951.
• ____________: Mesail-i Mühümmi-i Siyasiye, Yayına Hazırlayan, Bekir Sıtkı Baykal, III. cilt, Ankara, 1962-1966.
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı: Cumhuriyet’in İlk On Yılı Ve Balkan Paktı (1923-1934), Türkiye Dış Politikasında 50.Yıl Serisi, Ankara, 1974.
• T.C. Gnkur. Harp Tarihi Daire Başkanlığı: 1897 Osmanlı-Yunan Harbi, Ankara, 1965.
• ______________: İstiklal Harbi c. IV: İstiklal Harbinde Ayaklanmalar, Ankara 1974.
• ______________: Balkan Harbi Tarihi, C. VIII, Osmanlı Deniz Harekâtı (1912-1913) İstanbul,1965.