Akademik Öz Yeterlik ile Akademik Kaygı Arasındaki İlişki: Spor Bilimleri Alanında Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 4 Issue: 2, 343 - 359, 23.10.2025

Emrah Seçer

https://doi.org/10.70007/yalovaspor.1757963

Abstract

Bu araştırmanın amacı, spor bilimleri öğrencilerinin akademik öz yeterlikleri ile akademik kaygıları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Nicel araştırma yöntemleri kapsamında ilişkisel tarama modeli kullanılarak yürütülen araştırmanın çalışma grubunu, g*power ile belirlenen sayıda spor bilimleri fakültelerinde öğrenim gören 360 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır (198 erkek, 162 kadın). Veriler Akademik Öz Yeterlik Ölçeği ve Akademik Kaygı ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Analiz sürecinde SPSS 25 programı aracılığıyla normallik analizleri, betimsel analizlerine ek olarak olarak bağımsız gruplar testi, ANOVA, pearson korelasyon analizi ve basit doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. Ölçeklerin faktör yapısını doğrulamak amacıyla ise AMOS 24 programı kullanılarak doğrulayıcı faktör analizi (DFA) gerçekleştirilmiştir. Araştırmada akademik kaygı ve bilişsel alt boyutunda kadınların erkeklerden anlamlı düzeyde yüksek ortalamalara sahip olduğu belirlenmiştir. Algılanan gelir durumun gelir düzeyi yüksek olanların akademik öz yeterliklerinin orta olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Akademik kaygı bilişsel alt boyutunda da gelir düzeyi hem düşük hem de orta olanların kaygılarının geliri yüksek olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. Akademik öz yeterlik ile akademik kaygı ve alt boyutlarının tamamında negatif yönlü istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu, akademik öz yeterliğin artması halinde akademik kaygının azalacağı, akademik öz yeterliğin akademik kaygıdaki varyansın %17.7’ sini açıkladığı tespit edilmiştir. Bu araştırmanın bulguları, spor bilimleri öğrencilerinde akademik öz-yeterliğin, akademik kaygıyı anlamlı düzeyde negatif yönde yordadığını göstermektedir. Öz yeterliğin geliştirilmesinin öğrencilerin kaygı düzeylerini azaltmada kritik bir rol oynayabileceğini ortaya koymaktadır.

Keywords

Akademik Öz Yeterlik , Akademik Kaygı , Spor Bilimleri Öğrencileri , Psikolojik Faktörler

The Relationship Between Academic Self-Efficacy and Academic Anxiety: An Examination in the Field of Sports Sciences

Abstract

The purpose of this study is to examine the relationship between sports science students' academic self-efficacy and academic anxiety. The study group for the research, which was conducted using a correlational survey model within the scope of quantitative research methods, consisted of 360 university students studying at sports science faculties, as determined by g*power (198 males and 162 females). Data were collected using the Academic Self-Efficacy Scale and the Academic Anxiety Scale. During the analysis process, normality analyses, descriptive statistics, independent samples t-tests, ANOVA, Pearson correlation analysis, and simple linear regression analysis were performed using the SPSS 25 program. Confirmatory factor analysis (CFA) was conducted using the AMOS 24 program to validate the factor structure of the scales. The study found that women had significantly higher average scores than men in academic anxiety and cognitive subdimensions. It was found that those with high perceived income levels had significantly higher academic self-efficacy than those with medium income levels. In the cognitive subdimension of academic anxiety, it was observed that those with both low and medium income levels had significantly higher anxiety levels than those with high income levels. Negative statistically significant relationships were found between academic self-efficacy and all dimensions of academic anxiety. It was determined that as academic self-efficacy increases, academic anxiety decreases, and academic self-efficacy explains 17.7% of the variance in academic anxiety. The findings of this study suggest that academic self-efficacy has a significant predictive value for academic anxiety in sports science students. It suggests that developing self-efficacy may play a critical role in reducing students' anxiety levels.

Keywords

Academic Self-Efficacy , Academic Anxiety , Sports Science Students , Psychological Factors

References

• Akbaş, N., Ağgön, E., & Seçer, E. (2022). Spor bilimlerinde öğrenim gören öğrencilerin pandemi sürecinde uzaktan eğitim ortamlarının kullanımına ilişkin tutumları ile akademik öz yeterlikleri arasındaki ilişki. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(4), 933-950. https://doi.org/10.38021asbid.1163410
• Alpertonga, H., Ünsar, A. S., & Akın, Y. K. (2016). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin kaygı ve stres düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(32), 71-83. https://doi.org/10.30976/susead.302136
• Aydın, A., & Tiryaki, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerini etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik bir çalışma (KTÜ örneği). Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(4), 715-722. https://doi.org/10.17475/kastorman.282559
• Aytaç, K. Y., Yetiş, Ü., & Öz, K. A. (2022). Spor lisesi öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öz yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 2), 953-965. https://doi.org/10.38021/asbid.1209485
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Macmillan.
• Bhati, K., Baral, R., & Meher, V. (2022). Academic self-efficacy and academic performance among undergraduate students in relation to gender and streams of education. Indonesian Journal of Contemporary Education, 4(2), 80-88.
• Bong, M., & Skaalvik, E. M. (2003). Academic self-concept and self-efficacy: How different are they really? Educational Psychology Review, 15(1), 1–40. https://doi.org/10.1023/A:1021302408382
• Bülbül, K., & Odacı, H. (2025). Akademik kaygı ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 477-499.
• Byrne, B. M. (2016). Structural equation modeling with AMOS. New York: Routledge. Chen, C., Zhu, Y., & Xiao, F. (2025). Research on the relationship between social support and academic self-efficacy among college students: A multivariate empirical analysis. Frontiers in Public Health, 13, 1507075. https://doi.org/10.3389/fpubh.2025.1507075
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2020). Araştırma yöntemleri desen ve analiz (Çev. Edt: Ahmet Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cohen, S., Manion, L., & Morrison, K. (2011). Research methods in education. Routledge.
• Deryahanoğlu, G., Demirdöken, Ç., Canaydın, A., & Yamaner, F. (2019). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerin akademik özyeterlik ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. The Journal, 12(66).
• Dursun, S., & Karagün, E. (2012). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi: Kocaeli Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu son sınıf öğrencileri üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 93-112.
• Eroğlu, O., Yıldırım, Y., & Şahan, H. (2017). Spor bilimleri fakültesindeki öğrencilerin akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Akdeniz Üniversitesi örneği. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 38-47.
• Eysenck, M. W., Derakshan, N., Santos, R., & Calvo, M. G. (2007). Anxiety and cognitive performance: Attentional control theory. Emotion, 7(2), 336–353. https://doi.org/10.1037/1528-3542.7.2.336
• Folkman, S. (2013). Stress: Appraisal and coping. In M. D. Gellman & J. R. Turner (Eds.), Encyclopedia of behavioral medicine (pp. 1913–1915). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-1005-9_215
• Guo, W., Wang, J., Li, N., & Wang, L. (2025). The impact of teacher emotional support on learning engagement among college students mediated by academic self-efficacy and academic resilience. Scientific Reports, 15(1), 3670. https://doi.org/10.1038/s41598-025-88187-x
• Gürbüz, S. (2021). Aracı ve düzenleyici etki analizleri. Seçkin Yayıncılık.
• Güven, E., & Altay, B. (2020). Hemşirelik birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinin aile içi şiddete yönelik tutumlarının ve akademik özyeterlik düzeylerinin incelenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 214-221. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited.
• Hembree, R. (1988). Correlates, causes, effects, and treatment of test anxiety. Review of Educational Research, 58(1), 47-77.
• Jerusalem, M., & Schwarzer, R. (1981). Fragebogen zur Erfassung von "Selbstwirksamkeit". In R. Schwarzer (Ed.), Skalen zur Befindlichkeit und Persönlichkeit (Forschungsbericht No. 5). Freie Universität Berlin, Institut für Psychologie.
• Jia, J., Ma, Y., Xu, S., Zheng, J., Ma, X., Zhang, Y., ... & Liu, L. (2023). Effect of academic self-efficacy on test anxiety of higher vocational college students: The chain mediating effect. Psychology Research and Behavior Management, 2417-2424.
• Kalınkara, Y., & Talan, T. (2025). Psychological balances in the digital world: Dynamic relationships among social media addiction, depression, anxiety, academic self-efficacy, general belongingness, and life satisfaction. The Journal of Genetic Psychology, 186(2), 85-113. https://doi.org/10.1080/00221325.2024.2400342
• Kandemir, S. N., & Eğmir, E. (2020). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile akademik özyeterlilikleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(4), 1775-1798.
• Karataş, K., Arpaci, I., & Süer, S. (2025). Predicting academic self-efficacy based on self-directed learning and future time perspective. Psychological Reports, 128(4), 2885-2905. https://doi.org/10.1177/00332941231191721
• Korkmazer, F. (2020). Üniversite öğrencilerinin akademik motivasyon algılarının incelenmesi üzerine bir alan çalışması. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 502-515.
• Kurbanoğlu, N. İ., Demirtaş, Z., & Batur, A. (2023). The role of student-teacher relation on science self-efficacy and science anxiety in face-to-face and distance education. SAGE Open, 13(3), 21582440231194408. https://doi.org/10.1177/21582440231194408
• Küçüker, K. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin akademik başarılarının yordanmasında akademik motivasyon, öz yeterlik ve mükemmeliyetçiliğin etkisinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi].
• Lei, W., Zhang, H., Deng, W., Wang, H., Shao, F., & Hu, W. (2021). Academic self-efficacy and test anxiety in high school students: A conditional process model of academic buoyancy and peer support. School Psychology International, 42(6), 616-637. https://doi.org/10.1177/01430343211039265
• Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students' everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46(1), 53–83. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2007.01.002
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenlerinde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
• Özdirek, S., & Cicerali, E. E. (2021). Üniversite öğrencilerinde uzaktan eğitime yönelik tutumlar ile akademik öz-yeterlik arasındaki ilişkiler. Troyacademy, 6(3), 836-863. https://doi.org/10.31454/troyacademy.972045
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543–578. https://doi.org/10.3102/00346543066004543
• Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315–341. https://doi.org/10.1007/s10648-006-9029-9
• Pintrich, P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33–40.
• Richard, F. D., Bond, C. F., & Stokes-Zoota, J. J. (2003). One hundred years of social psychology quantitatively described. Review of General Psychology, 7(4), 331–363. https://doi.org/10.1037/1089-2680.7.4.331
• Sarason, I. G. (1984). Stress, anxiety, and cognitive interference: Reactions to tests. Journal of Personality and Social Psychology, 46(4), 929–938. https://doi.org/10.1037/0022-3514.46.4.929
• Sarı, İ., Yenigün, Ö., Altıncı, E. E., & Öztürk, A. (2011). Temel psikolojik ihtiyaçların tatmininin genel öz yeterlik ve sürekli kaygı üzerine etkisi (Sakarya Üniversitesi Spor Yöneticiliği Bölümü örneği). Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(4), 149-156. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000212
• Satılmış, N. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin akademik öz-yeterlik ve mesleki kaygılarının incelenmesi. Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 4(2), 52-59. https://doi.org/10.56639/jsar.1208608
• Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26(3–4), 207–231. https://doi.org/10.1080/00461520.1991.9653133
• Schunk, D. H., & DiBenedetto, M. K. (2020). Motivation and social-emotional learning: Theory, research, and practice. Contemporary Educational Psychology, 60, 101830. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2019.101830
• Soyer, F., & İnaler, E. (2024). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Üstbilişsel Farkındalık Düzeyleri İle Akademik Özyeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Balıkesir Üniversitesi Örneği). Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(2), 287-299. https://doi.org/10.61962/bsd.1419769
• Spielberger, C. D., & Vagg, P. R. (Eds.). (1995). Test anxiety: Theory, assessment, and treatment. Taylor & Francis.
• Suresh, K. P., & Chandrashekara, S. (2012). Sample size estimation and power analysis for clinical research studies. Journal of Human Reproductive Sciences, 5(1), 7. https://doi.org/10.4103/0974-1208.97779
• Tian, Y., & Wang, H. (2025). The impact of artistic sports on academic self-efficacy. Frontiers in Psychology, 15, 1458460.
• Ünlü, H., & Erbaş, M. K. (2018). Beden eğitimi öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ve mesleki kaygıları. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 15-25.
• Von der Embse, N., Jester, D., Roy, D., & Post, J. (2018). Test anxiety effects, predictors, and correlates: A 30-year meta-analytic review. Journal of Affective Disorders, 227, 483-493. https://doi.org/10.1016/j.jad.2017.11.048
• Yıldız, E., & Seferoğlu, S. S. (2020). Uzaktan eğitim öğrencilerinin çevrim içi teknolojilere yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 33-46. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.514904
• Yılmaz, M., Gürçay, D., & Ekici, G. (2007). Akademik özyeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 253-259.
• Zeidner, M. (1998). Test anxiety: The state of the art. Kluwer Academic Publishers.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 82–91. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1016