Divan Edebiyatında Devlet-Millet İlişkisi: Nâbî Örneği

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 72 - 83, 20.06.2025

Ercan Korkmaz

Abstract

Bu çalışmada, 17. yüzyıl Divan edebiyatının önemli temsilcilerinden olan Nâbî'nin eserlerinde devlet-millet ilişkisinin nasıl ele alındığı farklı yönleri ile incelenmiştir. Hikemî şiirin Türk edebiyatındaki en önemli temsilcisi olan Nâbî, eserlerinde döneminin sosyal ve siyasî meselelerine geniş yer vermiş, devlet yönetimi, adalet, liyakat ve sosyal yardımlaşma gibi konularda önemli görüşler ortaya koymuştur. Çalışmada, Nâbî'nin Divan'ından, Hayriyye'sinden ve Farsça kasidelerinden seçilen beyitler üzerinden şairin devlet-millet ilişkisine dair düşünceleri analiz edilmiş, bu düşüncelerin Osmanlı devlet felsefesi ve siyaset geleneği içerisindeki yeri değerlendirilmiştir. Nâbî'nin şiirlerinde yöneticilerin halka karşı sorumlulukları, adaletin önemi, liyakat ilkesi, sosyal yardımlaşmanın gerekliliği, devlet kurumlarının işleyişine dair eleştiriler ve ideal devlet yönetimi gibi temalar öne çıkmaktadır. Şairin bu yaklaşımı, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun yaşadığı siyasî ve sosyal çalkantılar karşısında bir uyarı ve nasihat niteliği taşımaktadır. Çalışma, Nâbî'nin sadece hikemî üslubun temsilcisi olarak değil, aynı zamanda devlet-millet ilişkisini şiirlerinde işleyen bir düşünür olarak da değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Keywords

Nâbî , Divan Edebiyatı , Devlet-Millet İlişkisi , Hikemî Şiir , Osmanlı Siyaset Düşüncesi

State-Nation Relationship in Divan Literature: The Case of Nâbî

Abstract

In this study, how the state-nation relationship is handled in the works of Nâbî, one of the important representatives of 17th century Divan literature, is analyzed from different aspects. Nābī, who is the most important representative of the Hikemī poetry in Turkish literature, gave wide coverage to the social and political issues of his period in his works and put forward important views on issues such as state administration, justice, merit and social cooperation. This study analyzes the poet's thoughts on the state-nation relationship through selected couplets from Nābī's Divan, Hayriyya and Persian odes, and evaluates the place of these thoughts in the Ottoman philosophy of state and political tradition. In Nābī's poems, themes such as the responsibilities of rulers towards the people, the importance of justice, the principle of merit, the necessity of social cooperation, criticism of the functioning of state institutions, and ideal state administration come to the fore. This approach of the poet serves as a warning and advice in the face of the political and social turmoil that the Ottoman Empire experienced in the 17th century. The study reveals that Nābī should be evaluated not only as a representative of the wisdom style but also as a thinker who deals with the state-nation relationship in his poems.

Keywords

Nābī , Divan Literature , State-Nation Relationship , Wisdom Poetry , Ottoman Political Thought

References

• Ambros, E. G. (2011). Yûsuf nâbî. (Çev. R. Keleş). Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35, 248-250. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/31134
• Bilkan, A. F. (2020). Nâbî dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kaplan, M. (2019). Nâbî hayriyye. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Erişim: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-249185/nabi-hayriyye.html
• Koç Keskin, N. İ. (2022). Arzuhâli edebî bahçeye gizlemek: Nâbî'nin Gülşen-i Devlet'i üzerine. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 28, 316-352. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3169785
• Ördek, Ş. Ş. (2021). Nâbî'nin Farsça kasideleri ve Türkçe tercemesi. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 4(1), 409-441. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1656233
• Yakar, İ. H. (2014). Nabi’de dönem eleştirisi. Vefatının 300. Yıldönümünde Şair Nâbî Sempozyumu. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını: 439