Turkish Human Rights and Equality Institution’s Jurisdiction in The Context of Equality of Women and Men and Non-Discrimination

Yıl 2016, Sayı: 32, 21 - 40, 01.01.2016

Emine Cin Karagöz

Öz

Human rights arises from being human and as a necessity of dignity these rights defined as an inalinable rights. As it can be understood from this definition, putting alone to be a human is enough to have rights and freedoms. Since women’s rights are part of human rights and having parallellness with it; it can not be consider without human rights. However, during human rights development process, women rights was neglected in a long term period. And it has been a long time for women to get equal rights with men. In a state under the rule of law without regarding any criteria based on gender, nation, language, religion, political and social status; all citizens benefit from rights stated in the constitution. In this context, on the matter of benefit from rights and freedoms which are arose from constitution; any situation against to the women’s rights is also against to the human rights. In the state under rule of law adjudication decisions gets higher importance for protecting human rights and improving the regime. Notably, constitutional court, judicial review of the administrative procedure and judicial justice increases the public awareness on the protection and improvising of human rights. In addition to the judicial justice, national and international scale protection mechanisms provided for protecting human rights and improving the regime.In this context in order to protect human rights and to enable a life with dignity where human can benefit of rights and freedoms in Turkey during mid-1990s some institutionalisations realized. In this context, lately 6332 numbered Turkey Human Rights Institution Act abolished and in relation with premiership Turkey Human Rights and Equality Institution established. The aim of the institution is the protecting and developing human rights, inhibitioning discriminating when benefitting from rights and freedoms which secured with law, struggle with torture and abuse, securing being equally treated and in this context in order to enable international acts turn into national regulations, to imply those principles and standards establishing national preventing mechanism.In this study on the benefitting of the granted rights and freedoms we will examine specifically employment aspects of women and men equality, forbiding discrimination and equality of opportnity starting from this institution’s targets and go on

Anahtar Kelimeler

Non-discrimination, human rights, the equality of woman and man, equality principle

Kadın-Erkek Eşitliği ve Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu’nun Yetkileri

Öz

İnsan hakları, insanın insan olmaktan kaynaklanan ve insan onurunun gereği olarak sahip olduğu devredilemez ve vazgeçilemez haklar bütünüdür. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere tek başına insan olarak var olmak, kişilerin hak ve özgürlüklere sahip olması adına yeterli görülmektedir. Kadın hakları, insan haklarına bağlı ve onun gelişimiyle paralellik arz eden bir konu olduğundan insan haklarından bağımsız düşünülemez. Ancak insan haklarının gelişim sürecinde kadın hakları uzunca bir süre ihmal edilmiştir. Kadınların erkekler ile eşit haklara kavuşması uzun bir zaman zarfında gerçekleşmiştir. Hukuk devletinde yargı kararları, insan haklarının korunması ve rejiminin geliştirilmesi için büyük önem arz etmektedir. Anayasa Mahkemesi başta olmak üzere idari yargı ve adli yargının yargısal denetimi, toplumda insan haklarının korunması ve geliştirilmesi bilincini arttırmaktadır. Yargısal denetimin yanısıra insan haklarının korunması ve rejiminin geliştirilmesi için ulusal ve uluslararası boyutlarda koruyucu mekanizmalar da öngörülmektedir. Bu bağlamda ülkemizde 1990’lı yıllardan itibaren insan haklarını korumak ve insan onuruna yaraşır bir şekilde hak ve özgürlüklerden yararlanmanın sağlanması için çeşitli müesseseler oluşturulmuştur. Bu çerçevede son olarak 6332 sayılı Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanunu yürürlükten kaldırılarak Başbakanlıkla ilişkili Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu kurulmuştur. Kurum’un amacı, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, hukuken teminat altına alınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi, işkence ve kötü muamele ile mücadele, eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması ve tüm bu konulara ilişkin olarak uluslararası sözleşmelerin, ilkelerin ve standartların ülkede uygulanabilmesi için ulusal bir önleme mekanizması görevini yerine getirmektir. Kurum’un amacı bu şekilde belirlenmekle birlikte ülkemizde halen hak ve hürriyetlerden yararlanmada kadın-erkek eşitliği sağlanamamış, ayrımcılık yasağı tam olarak hayata geçirilememiştir. Özellikle istihdam alanında gerek kamusal alanda gerekse özel sektörde kadın erkek eşitliği ve fırsat eşitliği yeterince gerçekleştirilememektedir. Çalışmamızda, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu incelenerek hak ve hürriyetlerden yararlanmada kadınlar aleyhine gerçekleştirilen cinsiyet temelli ayrımcılığın ve eşitsizliğin önlenmesi bağlamındaki Kurum’un yetkileri üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık yasağı, insan hakları, kadın-erkek eşitliği, eşitlik ilkesi

Kaynakça

• AKYILMAZ, Bahtiyar, “İyi Yönetim ve Avrupa İyi Yönetim Yasası”, Gazi Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:7, S:1-2, (Haziran-Aralık 2003).
• AKYILMAZ, Bahtiyar, Murat Sezginer, Cemil Kaya, Türk İdare Hukuku, Anka- ra-İstanbul 2016.
• ALGAN, Bülent, Salim Işık, Ulusal İnsan Hakları Mekanizmaları Mevzuatı, An- kara 2016.
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, “Eşitlik İlkesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakül- tesi Prof. Dr. İlhan Akın’a Armağan, İstanbul 1999.
• ALPKAYA, Gökçen, “Uluslararası Hukukta Kadının Durumuna İlişkin Bazı Veri- ler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Gün- düz ÖKÇEN’e Armağan, C: 47, S: 1-2, Y: 1992.
• ALTIPARMAK, Kerem, Köprüden Önce Son Çıkış: Türkiye İnsan Hakları Ku- rumu Kanun Tasarısı’nın Eleştirel Değerlendirmesi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Merkezi, İnsan Hakları Çalışma Metinleri: XIII, Ankara 2010.
• ATAY, Ender Ethem, “Avrupa Birliği Üyesi Olmanın Vatandaşlara Tanımış Ol- duğu Belli Başlı Haklar”, Prof. Dr. İhsan Tarakçıoğlu’na Armağan, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: II, S: 1-2, Haziran-Aralık 1998.
• BAŞTERZİ, Fatma, “Eşitlik Kurumu, Bir Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Mode- li”, TİSK Akademi, C:2, S: 3, 2007/1.
• CİN, Emine, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Danıştay Kararları Işı- ğında Kamu Hizmetlerine Girmede Cinsiyet Ayrımı”, İstanbul Üniversite- si Hukuk Fakültesi Mecmuası, C: LXIX, S: 1-2, 2011.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, Ankara 2016.
• ERDOĞAN, Mustafa, Anayasal Demokrasi, Ankara 1997.
• EREN, Hayrettin, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Ankara 2016.
• ERKAL, Atilla, İdare Hukukunda Mobbing, Ankara 2015.
• GÖREN, Zafer, Türk-Alman-İsviçre Hukukuna Göre Farklı Cinslerin Eşit Hak- lara Sahip Olması (Genel Eşitlik İlkesinin Bir Uygulanma Biçimi), İzmir 1998.
• GÜLMEZ, Mesut, İnsan Hakları ve Avrupa Birliği Hukukunda Ayrımcılığın Kal- dırılması ve Türkiye, Belediye İş Sendikası Ankara 2009.
• GÜLMEZ, Mesut, “İnsan Haklarında Ayrımcılık Yasaklı Eşitlik İlkesi: Aykırı Dü- şünceler”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2010/2.
• GÜRSEL KUTLU, Meltem, “Kamu Görevine Girişte Kadın-Erkek Eşitliği İlkesi Konusunda Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakülte- si Dergisi, C: 4, S: 2, Y: 2002.
• İBA, Şeref, “Eşitlik ve Pozitif Ayrımcılık Kavramları Yönünden Dokuzuncu Ana- yasa Değişikliği”, Amme İdaresi Dergisi, C: 39, S: 1, Mart 2006.
• İNCEOĞLU, Sibel, “Türk Anayasa Mahkemesi ve İnsan Hakları Avrupa Mahke- mesi Kararlarında Eşitlik ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum Der- gisi, Y: 2006/4.
• KABOĞLU, İbrahim, Özgürlükler Hukuku, Ankara 2002.
• KABOĞLU, İbrahim, “Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunları”, Türkiye İnsan Hak- ları Kurumu Kuruluş Bildirgesi Etkinlikler ve Belgeler, Ankara 2000.
• KARAGÖZ CİN, Emine, “İdare Hukukunda Karine ve Varsayım”, Gazi Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2016.
• KESKİN, Züleyha, Kamu Hizmetinde Eşitlik İlkesi, İstanbul 2015.
• KORKUT, Levent, Ayrımcılık Karşıtı Hukuk, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Ankara 2009.
• ODYAKMAZ, Zehra, “Eşitlik Kurumları ve Türkiye’de Durum”, Selçuk Üniver- sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 16, S: 1, Y: 2008.
• ODYAKMAZ, Zehra, “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) Açısından Türk Kadınının Durumu”, İşveren, Ni- san-Mayıs 2005, S. 7-8, C. 43.
• ODYAKMAZ, Zehra, Bayram Keskin, Yusuf Deniz, “6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme-I”, Uyuş- mazlık Mahkemesi Dergisi, 7. Sayı.
• ODYAKMAZ, Zehra, Serkan Çınarlı, İdari Uyuşmazlıklarda Yargı Öncesi Çö- züm Usullerinin Uygulanabilirliği, Ankara 2013.
• ÖZDOĞAN, Güler, “İstihdama Katılım”, Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Kadı- nın İnsan Hakları Çalıştayı, 06.03.2014, Ankara.
• SARIER, Burcu, Kadın-Erkek Eşitliği Bağlamında Bağımsız Bir Kamu Denetim Kurumu, Ombud (sman), Ankara 2010.
• TANRIVER, Süha, “Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Çözüm Yolla- rı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S: 64, Ankara 2006.
• TEZCAN, Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem, Oğuz Sancakdar, Rifat Murat Önok, İnsan Hakları El Kitabı, Kasım 2016.
• TUNÇ, Hasan, Ender Ethem Atay, “Kamu Hukukunda Eşitlik İlkesi”, Türk Hukuk Dünyası, Mayıs 2000.
• UZ, Abdullah, “Anayasal Bir Hak Olarak Kamu Hizmetine Girme Hakkı ve Li- yakat İlkesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 2, S: 1, Y: 2011.
• YAŞAR, Hasan Nuri, İdare Hukuku Genel Esaslar, İstanbul 2016.
• YENİSEY DOĞAN, Kübra, “İş Kanununda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2006/4.
• YUVALI, Ertuğrul, “4857 Sayılı İş Kanunu’nun ve İlgili Mevzuatın Kadın İşçiler İle İlgili Hükümlerine Genel Bir Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2013 (106).