Yeni Büyükşehir Belediyesi Modeli: Türkiye’de Değişen/Değişmeyen Merkezileşme ve Adem-i Merkezileşme Politikaları

Yıl 2015, Sayı: 30, 70 - 92, 01.05.2015

Uğur Sadioğlu , İrfan Özacit Uğur Ömürgönülşen

Öz

Bu makalenin amacı Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlayarak günümüze kadar Türkiye’de büyükşehir belediye sisteminin gelişimini ele almak ve 6360 sayılı Kanunla son şeklini alan Yeni Büyükşehir Belediyesi Modeli’nin genel bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu amaca ulaşmak için ilgili literatür ve yasal düzenlemeler incelenmiştir. Makalenin amacı çerçevesinde, ilk olarak Osmanlı İmparatorluğu döneminde belediyecilik anlayışının gelişimi değerlendirilmiştir. Daha sonra Cumhuriyetin ilk dönemindeki belediye sistemi ve mevcut belediye sistemi analiz edilmiştir. Son olarak da 6360 sayılı Kanun ile uygulamaya geçen Yeni Büyükşehir Belediyesi Modeli YBBM gözden geçirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Belediye, Büyükşehir Belediyesi, Yeni Büyükşehir

Kaynakça

• ÇİÇEK, Yeter, “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Yerel Yönetimler”, KSÜ Sos- yal Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2014, ss. 53-64.
• GÜL, Hüseyin, KİRİŞ, Hakan, Mehmet, NEGİZ, Nilüfer, GÖKDAYI, İsmail, Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Yerel Siyaset, Detay Yayıncılık, Ankara, 2014.
• KELEŞ, Ruşen, Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul, 2011.
• KOÇAK, Süleyman, Yaman, & EKŞİ, Ali, “Katılımcılık ve Demokrasi Perspekti- finden Türkiye’de Yerel Yönetimler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 21, 2010, ss. 295-307.
• ÖMÜRGÖNÜLŞEN, Uğur, & SADİOĞLU, Uğur, Türkiye’de Yakın Dönemdeki Yönetsel Reform Çalışmalarının İl Belediyeleri Personel Yönetimi Üze- rindeki Etkileri, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2014.
• ORTAYLI, İlber, Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler (1840-1878), Cilt 142, Tür- kiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1974 .
• ŞAHİN, Veysel, Optimal Yerel Yönetim Büyüklüğü Çerçevesinde Kasaba Bele- diyeleri, Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, 2003.
• TORTOP, Nuri, Mahalli İdareler, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1991.
• TORTOP, Nuri, AYKAÇ, Burhan, YAYMAN, Hüseyin, & ÖZER, Akif, Mahalli İdareler, 2. bs., Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2008.
• TUZCUOĞLU, Ferruh, “Metropoliten Yönetim Nereye”, Yerel Yönetimler Üze- rine Güncel Yazılar - II, Ed.: ÖZGÜR, Hüseyin, & KÖSECİK Muhammet, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2007, ss. 48-63.
• YILDIRIM, Selahattin, Dünyada ve Türkiye’de Büyük Kent Yönetimi Üstüne, Çankaya Belediyesi, Ankara, 2014.
• ZENGİN, Ozan, Büyükşehir Belediyesi Sisteminin Dönüşümü: Son On Yılın De- ğerlendirilmesi, Ankara Barosu Dergisi, Cilt 72, Sayı 2, 2014, ss. 91-116.
• 07.1950 tarih ve 7564 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5682 sayılı Pasaport Kanunu.
• 02.1963 tarih ve 11342 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 197 sayılı Motorlu Kara Taşıtları Vergisi Kanunu.
• 08.1970 tarih ve 13576 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu.
• 05.1981 tarih ve 13354 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu.
• 12.1981 tarih ve 17538 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2561 sayılı Büyük Şehirlerin Yakın Çevresindeki Yerleşim Yerlerinin Anabelediyelere Bağ- lanmaları Hakkında Kanun.
• 11.1982 tarih ve 17863 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
• 01.1984 tarih ve 18285 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları Ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun.
• 07.1984 tarih ve 18453 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname- nin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun.
• 02.1985 tarih ve 18675 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3152 sayılı İçişleri Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun.
• 06.1986 tarih ve 19139 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3306 sayılı Adana İlinde Seyhan ve Yüreğir Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkında Kanun.
• 06.1987 tarih ve 19500 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3391 sayılı Bursa İli Merkezinde Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer Adıyla Üç İlçe Kurulması Hakkında Kanun.
• 06.1987 tarih ve 19500 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3398 sayılı Gazi- antep İli Merkezinde Şehitkâmil ve Şahinbey Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkında Kanun.
• 06.1987 tarih ve 19500 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3399 sayılı Kon- ya İli Merkezinde Karatay, Selçuklu ve Meram Adıyla Üç İlçe Kurulması Hakkında Kanun.
• 12.1987 tarih ve 20019 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3508 sayılı Kayseri İl Merkezinde Melikgazi ve Kocasinan Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkın- da Kanun.
• 09.1993 tarih ve 21693 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 504 sayılı Yedi İlde Büyükşehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararna- me.
• 03.2000 tarih ve 23985 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 593 sayılı Sakar- ya İlinde Büyük Şehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname.
• 07.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5216 Sayılı Büyük- şehir Belediyesi Kanunu.
• 03.2005 tarih ve 25745 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu.
• 06.2005 tarih ve 25842 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu.
• 07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5393 Sayılı Beledi- ye Kanunu.
• 03.2008 tarih ve 26824 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5747 sayılı Büyük- şehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun.
• 07.2008 tarih ve 26937 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun.
• 12.2012 tarih ve 28489 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Ka- nun.