Şah İsmail Hatayî (Divan, Dehnâme, Nasihatnâme ve Anadolu Hatayîleri)

Year 2023, , 165 - 173, 23.06.2023

Mustafa Sever

https://doi.org/10.59902/yazit.1286925

Abstract

İbrahim Aslanoğlu’nun, pek çok araştırmacının (önsözde belirtildiği gibi S. N. Ergun, Azerbaycanlı araştırmacılar, Batılı Türkologlar) varlığından haberli olduğu, ancak içeriği hakkında bilgi sahibi olmadığı Taşkent Nüshası’nı temel alarak hazırladığı Şah İsmail Hatayî (Divân, Dehnâme, Nasihatnâme ve Anadolu Hatayîleri) adlı eser, Türk edebiyatı açısından çok önemli bir eserdir. Çünkü Taşkent nüshası, Şah İsmail’in ve oğlu Şah Tahmasb’ın hattatı olan ve Hatayî’yi yakından tanıyan Nişaburlu Mahmut tarafından kaleme alınmıştır. Bu yönüyle de elde bulunan kaynakların en sağlamı olduğu söylenebilir. Pek çok kütüphanede bulunan cönklerdeki, mecmualardaki, vd. eserlerdeki Şah İsmail Hatayî mahlaslı şiirler, -Aslanoğlu’nun tespitiyle- yanlış olarak Bektaşî edebiyatının ürünlerine benzer, koşma tarzında nefesler söyleyen bir şair tipinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Oysa, başta Taşkent nüshası olmak üzere İstanbul dışındaki kütüphanelerde bulunan yazma eserlerde Hatayî’nin hece ölçüsüyle şiiri bulunmamaktadır. Aslanoğlu’nun daha önce Pir Sultan Abdallar konusundaki titizliğine, yanlışları ve yanılgıları giderme yönündeki çabalarına, bu eserinde de tanık olunmaktadır. Çalışmamızda, adı geçen eserin önemi, İbrahim Aslanoğlu’nun eserini meydana getirirken gösterdiği çabaları ve hassasiyeti değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Aslanoğlu, Hatayî, Şah İsmail, Taşkent, Türk edebiyatı

Supporting Institution

-

Project Number

-

Thanks

-

Şah İsmail Hatayî (Divan, Dehnâme, Nasihatnâme and Anatolian Hatayîs)

Abstract

Shah İsmail Hatayî (Divân, Dehnâme, Nasihatnâme and Anatolian Hatayis) prepared by İbrahim Aslanoğlu based on the Tashkent Copy, of which many researchers (as stated in the preface, S.N. Ergun, Azerbaijani researchers, Western Turcologists) were aware of but did not know about its content. is a very important work in terms of Turkish literature. Because the Tashkent copy was written by Mahmud of Nishabur, who was the calligrapher of Shah Ismail and his son Shah Tahmasb and knew Hatayi closely. In this respect, it can be said that it is the most robust of the resources available. In many libraries, cönks, journals, et al. The poems with the pseudonym Shah Ismail Hatayi in the works have wrongly led to the emergence of a poet type who sings breaths in the style of running, similar to the products of Bektashi literature, as determined by Aslanoğlu. However, in the manuscripts found in libraries outside of Istanbul, especially the Tashkent copy, Hatayi's syllabic poem is not found. Aslanoğlu's meticulousness about Pir Sultan Abdals and his efforts to correct mistakes and misconceptions are witnessed in this work. In our study, the importance of the mentioned work, the efforts and sensitivity of İbrahim Aslanoğlu while creating his work will be tried to be evaluated.

Keywords

Aslanoğlu, Hatayi, Shah Ismail, Tashkent, Turkish literature

Project Number

-

References

• Aslanoğlu, İbrahim (1992). Şah İsmail Hatayî (Divan, Dehnâme, Nasihatnâme ve Anadolu Hatayîleri). İstanbul: Der Yayınları.
• Koz, Sabri (2004). “Belli Mahlaslar Üzerinden Şiir Söyleme Geleneği ve Türkiyede Yazılan Alevî-Bektaşî Cönklerindeki Hatâî Mahlaslı Şiirler”. Birinci Uluslararası Şah İsmail Hatai Sempozyumu (Ankara, 9-10-11 Ekim 2003). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 184-217.
• Küçükkalfa, Ahmet (2018). “Hatâyiler: Etimoloji, Tarih, Kültür”. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 17: 211-250.
• Macit, Muhsin (2017). Hatâyî Dîvânı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.