Roman ve Propaganda: Moralızade Vassaf Kadri’nin Ölüm Habercileri Romanında İdeolojik İnşa

Year 2024, , 285 - 295, 20.12.2024

Fatma Balaban

https://doi.org/10.59902/yazit.1583059

Abstract

Sanatçı, yaşadığı dönemin ve toplumun aynası olarak tanımlanır. Moralızade Vassaf Kadri, II. Abdülhamid’in ruhsal bunalımı çerçevesinde içinde yaşadığı toplumun sıkıntılarını, savaşın getirdiği olumsuz yönleri ve savaş sonrası yaşanılan acıları romanında konu olarak işlemiştir. Sultan Abdülhamid'in saltanatının son günlerine kadar getirdiği; 93 Harbi, Balkan Harbi ve harbin hemen sonrasında (1914) kaleme aldığı romanı Ölüm Habercileri Kızıl Sultan, daha ziyade Abdülhamid'in güvensizliği, kişilik bunalımı üzerinden kaleme alınmıştır. Ölüm Habercileri başlığı ile II. Abdülhamid'i tahttan indirmeye çalışanları kasteden eserde, ittihatçılığa göndermeler yapılır. Abdülhamid'in komiteyi öğrenme çabaları ve Ölüm Habercileri Komitesi’nin Abdülhamid'i tahttan indirme mücadelesi arasında sıkışan, başta Balkan ahalisi olmak üzere Osmanlı yurdunun fakir ve ezilmiş halkının içler acısı hâli eserin odak noktasıdır. Bu çalışma, Meşrutiyet sonrası ortaya çıkan, geçmişin sorgulanması ve yargılanması yöneliminin bir başka örneği olan, Moralızade Vassaf Kadri’nin Ölüm Habercileri Kızıl Sultan adlı eserinde, yazarın tarafının belirlenmesi ve bu bağlamda, keskin hatlarla tanımlanan kişilerin ideolojik inşa çerçevesinde incelenmesi üzerinedir. Eserin tarihi ve ideolojik bakışı içerisinde dönemin yöneticilerinin tutumları ve bunun halk nezdindeki karşılığı metin analizi yöntemi ile okunmaya çalışılmıştır. Eserin Abdülhamid karşıtlığı ideolojisinin propagandası doğrultusunda kurgulandığı görülür. Bu yönüyle ideolojik bir inşa aracı olarak kaleme alındığı anlaşılmaktadır.

Keywords

Moralızade Vassaf Kadri, tarihî roman, iktidar, ideoloji, tip

Novel and Propaganda: Ideological Construction in Moralizade Vassaf Kadri's Death Messengers Novel

Abstract

The artist is defined as the mirror of the period and society in which he lives. Moralızade Vassaf Kadri, within the framework of the mental crisis of Abdulhamid II, dealt with the troubles of the society he lived in, the negative aspects of the war and the suffering experienced after the war as the subject of his novel. His novel Death Messengers Red Sultan, which he brought to the last days of Sultan Abdülhamid II's reign; the 93 War, the Balkan War and the novel he wrote immediately after the war (1914), was mostly written through Abdülhamid II's insecurity and personality crisis. In the work, which refers to those who tried to dethrone Abdülhamid II with the title Death Messengers, references are made totihadism. The focus of the work is the deplorable situation of the poor and oppressed people of the Ottoman homeland, especially the Balkan people, who are caught between Abdülhamid's efforts to learn about the committee and the struggle of the Death Messengers Committee to dethrone Abdülhamid. This study focuses on the determination of the author's side in Moralızade Vassaf Kadri's Death Messengers Red Sultan, which is another example of the tendency to question and judge the past that emerged after the Constitutional Monarchy, and in this context, the analysis of the sharply defined people within the framework of ideological construction. Within the historical and ideological perspective of the work, the attitudes of the rulers of the period and its response in the eyes of the public have been tried to be read with the text analysis method. It is seen that the work is constructed in line with the propaganda of the anti- Abdülhamid ideology. In this respect, it is understood that it was written as an ideological construction tool.

Keywords

Moralızade Vassaf Kadri, historical novel, power, ideology, type

References

• Balaban, Tuğrul (2023). “Antropogonik Bir Miras: Öteki Kaygısının Tanımlayıcı Adlarda Görünümü”. Sinan Ateş Armağanı. Ed. Kırali Mürtezaoğlu vd. İstanbul: Kutlu Yayınevi, 129-140.
• Clark, Toby (2004). Sanat ve Propaganda (Kitle Kültürü Çağında Politik İmge). Çev. Esin Hoşsucu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gündüz, Osman (1997). Meşrutiyet Romanında Yapı ve Tema I. İstanbul: MEB Yayınları.
• Gür, Murat (2019). Türk Romanında Erkeklik ve Milliyetçilik. İstanbul: Kesit Yayınları.
• İrtem, Süleyman Kâni (2003). Sultan Murad ve Ali Suavi Olayı. İstanbul: Temel Yayınları.
• Moralızade Vassaf Kadri (1914). Ölüm Habercileri. İstanbul: Cemiyet Kütüphanesi, Reşadiye Matbaası.
• Pospelov, Gennady Nikolayeviç (1995). Edebiyat Bilimi. Çev. Yılmaz Onay. İstanbul: Evrensel Kültür Kitaplığı.
• Şengül, Abdullah (2007). Edebiyatta Ötekilik Meselesi ve Türk Edebiyatında Öteki. Karadeniz Araştırmaları, 15: 97-116.
• Şengül, Abdullah (2012). “Meşrutiyet Edebiyatında ‘Ulus-İnşa’ Süreci”. Şerif Aktaş’a Armağan. Ed. Komisyon. İstanbul: Kurgan Edebiyat Yayınları, 390-412.
• Yeşilyurt, Şamil (2021). “Sanatın Gölgesinde Propaganda: Asım’ın Nesli Romanı”. Düşünce Dünyasında Türkiz Dergisi, 58: 215-232.