Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet Gerçeğine Farklı Bir Bakış: Değişmek Zorunda Olan Kadınlar

Year 2022, Volume: 2 Issue: 1, 9 - 24, 18.06.2022

Melek Kaymaz Mert

https://doi.org/10.29228/yazitdergisi.2

Abstract

Toplumsal cinsiyet kavramı bireye doğuştan getirdiği cinsiyeti üzerinden toplumun yüklediği roller ve kimliklerdir. Bu roller bireye toplum tarafından dayatılır ve sosyal yaşam içerisinde bireylerin bu çerçevede davranması beklenir. Dolayısıyla toplumsal cinsiyet rolleri bireylere öğretilmiş olur. Bu bağlamda aileler, okullar ve kitle iletişim araçları önemli rol oynar. Kitle iletişim araçları çağımızda oldukça yaygın ve etkin oldukları için toplumsal cinsiyet rollerinin ve beklentilerinin bireylere aktarımı konusunda da oldukça etkin bir role sahip olduğu bir gerçektir. Kitle iletişim araçlarından biri olan sinema da kadınların temsili konusunda problemler söz konusudur. Türkiye’de toplumsal cinsiyet kavramı hakkındaki bilincin ve farkındalığın yeterince yüksek olmadığı, kadınların ve yönetmenlerin kadın sorunları çok fazla değinmediği dönemlerde kadınlar toplumsal yaşamda ve sinemada arka plana itilmiştir. Türk sinemasında özellikle 1968 ile 1980 yılları arasında çekilen filmlerde kadınların temsil edilme biçimi toplumsal cinsiyet temelli olmuştur ve bu temsiliyet, daha çok, kadınların değerini, onların statüleri, doğdukları yerler, giyim, kuşamları ve uğramak zorunda oldukları değişimler üzerinden tanımlamıştır. Bu bağlamda, Türk sinemasında 1968 ile 80 arası çekilmiş hemen hemen bütün filmlerde kadınların kabul görmek için değişmek zorunda oldukları yaklaşımı görülmektedir. Bu çalışmada bu anlayışla çekilmiş filmlere örnek olarak Feride, Kezban Paris’te, Dağdan İnme ve Güllü filmlerinin toplumsal cinsiyet temelinde incelenmesine yer verilmiştir.

Keywords

toplumsal cinsiyet, kitle iletişim, kadınlar, temsil, Türk sineması

A Different Perspective on Gender Reality in Turkish Cinema: Women who are forced to Change

Abstract

The concept of gender is the roles and identities that the society imposes on the individual through his innate gender. These roles are imposed on the individual by the society and individuals are expected to behave in this framework in social life. Therefore, gender roles are taught to individuals. In this context, families, schools and mass media play an important role. It is a fact that mass media have a very active role in transferring gender roles and expectations to individuals, as they are quite common and effective in our age. There are some problems with the representation of women in cinema, which is one of the mass media. In Turkey, women were pushed into the back in social life and cinema in times when the awareness and awareness of the concept of gender was not high enough and women and directors did not mention women's issues too much. The way women are represented in Turkish cinema, especially in some films shot between 1968 and 1980, has been gender-based, and this representation has mostly defined the value of women through their status, place of birth, clothing, and the changes they have to undergo. In this context, the approach that women have to change in order to be accepted is seen in almost all films shot between 1968 and 1980 in Turkish cinema. In this study, as an example, the films Feride, Kezban Paris'te, Dağdan İnme and Güllü which were made in 1970 and later, were examined on the basis of gender.

Keywords

gender, mass media, women, representation, Turkish cinema

References

• Butler, Judith (1999). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. London: Routledge Publishing.
• Dökmen, Zehra (2009). Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dönmez Colin, Gönül (2010). "Women in Turkish Cinema: Their Presence and Absence as Images and as Image‐Makers". Third Text, 24(1): 91-105.
• Elmacı, Tuğba (2011). “Yeni Türk Sinemasında Kadının Temsil Sorunu Bağlamında Gitmek Filminde Değişen Kadın İmgesi”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 33(1): 185-202.
• Evren, Burçak (1990). Türk Sinemasında Yeni Konumlar. İstanbul: Broy Yayınları.
• Genç, Aynura (2019). “Yılanı Öldürseler Filminin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Çözümlenmesi”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(3): 351-361.
• Girgin Tohumcu, Z. Gonca (2013). “Türk Sinemasında Erkek Kadınlar: Şoför Nebahat”. Porte Akademik: Journal of Music & Dance Studies, 6: 98-107.
• Kasap, Fevzi and others (2018). “Analysis of the Mustang Movie The Basis of Gender Roles in Society and Representation of the Woman in Turkish Cinema”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 8(1): 627-63.
• Macdonald, Alan (1991). Films in Close-Up. England: Frameworks.
• Özen, Yasemin (2017). Yeşim Ustaoğlu Sinemasında Toplumsal Cinsiyet ve Kadın. Doktora Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgüç, Agâh (1985). Başlangıcından Bugüne Türk Sineması. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Saraç, Simge (2013). Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları. Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları.
• Schramm, Wilbur L. (1964). Mass Media and National Development: The Role of Information in the Developing Countries. Redwood City, California: Stanford University Press.
• Smelik, Anneke (1998). And the Mirror Cracked: Feminist Cinema and Film Theory. London: Palgrave Macmillan.
• URL-1: https://www.tsa.org.tr/tr/film/filmgoster/1961/feride (Erişim: 09.01.2022).
• URL-2: https://www.sinematurk.com/film/4576-kezban (Erişim: 09.01.2022).
• URL-3: https://www.beyazperde.com/filmler/film-212222/ (Erişim: 11.02.2022).
• URL-4: http://www.sinematurk.com/film/1255-gullu/ (Erişim: 13.02.2022).
• Yerlikaya, Burcu (2020). “1980 Sonrası Türk Sineması’nda Kadın Temsilleri ve Cinsiyetçi Söylencenin Reddi: Mine Nasıl Kurtulur?”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(3): 1286-1303.