Küşmîhenî ve Hadis Cüzü

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 109 - 123, 15.01.2016

Ahmet Koç

Öz

Ebû Abdurrahman Muhammed b. Muhammed b. Abdurrahman b. Ebû Bekir Muhammed b. Ebû Tevbe el-Küşmîhenî ‘ye (ö. 578/1182) ait “Hz. Peygamber’in ismi olan Muhammed ile teberrük etmek için senedi Muhammed isimli râvilerden oluşan Muhammed b. İsmâil el- Buhârî’nin Sahih’inden seçilmiş hadisler” adlı cüz, hicrî VI. asırda kaleme alınmış bir eser olup, Buhârî’nin Sahîh’indeki senedi Muhammed isimli râvilerden oluşan hadisleri bir araya getirmektedir. Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan cüz iki bölümden oluşmakta olup, ilk bölümünde Sahîh-i Buhârî’den seçilmiş 100 hadis, “bu bâbdan” denilerek başlayan ikinci bölümünde ise 12 hadis yer almaktadır. Cüzdeki hadislerin tabiîn tabakasına kadar olan râvîleri Muhammed isimli râvîlerden oluşmaktadır. Bu cüz, özellikle hadis âlimlerinin çok farklı açılardan hadis metinlerini biraraya getirdiklerini ve hadisleri daha sonraki nesillere aktarma konusundaki gösterdikleri üstün gayretleri ortaya koy- maktadır.  Ayrıca  senedle  hadîs  rivayetinin  tamamlanmasından yaklaşık bir asır sonra hadislerin senedli bir şekilde rivayet edilmesi de cüzü önemli ve değerli kılan bir diğer husustur. Çalışmamız giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte konu, metot ve kaynaklar hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölümde hadis edebiyatı içinde cüzler anlatılmıştır. İkinci bölümde, üzerin- de çalışma yaptığımız hadis cüzünün müellifi Küşmîhenî’nin hayatı ve ilmî kişiliği, üçüncü bölümde ise “Küşmîhenî” künyesiyle meşhur olmuş diğer muhaddisler tanıtılmıştır. Son bölümde ise incelediğimiz hadis cüzünün tanıtımı yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

cüz, küşmiheni, hadis

Kaynakça

• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü, İFAV Yayınları, İstanbul 2011.
• Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit b. Ahmed b. Mehdî el-Hatîb. Târîh-u Bağdâd, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 2002.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. es-Sünenü’l-Kübrâ, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu’s-Sahîh, Dâ-ru Davgi’n-Necât, Beyrut 2001.
• Cirit, Hasan. Hadise Giriş, Rağbet Yayınları, İstanbul 2013.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1985.
• Firûzâbâdî, Mecduddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Yakup. el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2005.
• Eren, Mehmet. Hadis İlminde Rical Bilgisi ve Kaynakları, İSAM Yayınları, İstanbul 2012.
• Hindî, Alaüddîn Ali el-Müttakî. Kenzu’l-Ummâl, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1981.
• Itr, Nureddin. Menhecu’n-Nakd, Dâru’l-Fikr, Şam 1997.
• İbn-i Nukta, Muhammed b. Abdulğanî b. Ebû Bekir b. Şüccâ’. et-Takyîd li marifeti’r-ruvâti mine’s-sünen ve’l-mesânîd, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
• Kettânî, Muhammed b. Ca’fer b. İdris. Hadis Literatürü, Trc: Yusuf Özbek, İz Yayıncılık, İstanbul 1994.
• Koçkuzu, A. Osman. Hadis İlimleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 1983.
• Münâvî, Muhammed Abdurraûf. Feyzu’l-kadîr, el-Mektebetü’l-Ticâriyyeti’l- Kübrâ, Mısır 1937.
• Salih, Subhî. Hadîs İlimleri, Trc: Prof. Dr. M.Yaşar Kandemir, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1997.
• Salihî, Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed. Şezeratu’z-Zeheb, Dâru İbn-i Kesîr, Beyrut 1986.
• Sem‘ânî, Abdulkerim b.Muhammed b.Mansûr. el-Müntehâb min Mu’cemi’şŞuyûhi’s- Sem’ânî, Dâr-u Âlim’l-Kütüb, Riyâd 1996.
• Sezgin, Fuad. Buhârî’nin Kaynakları, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1956.
• Tarihu’t-türas, Trc: Mahmûd Fehmî Hicâzî Fehmî Ebu’l-Fadl, Vizâretü’t Ta’limi’l-‘Âlî, Riyâd 1991.
• Sıddıkî, Zübeyr. Hadis Edebiyatı Tarihi, Trc: Yusuf Ziya Kavakçı, İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2004
• Süyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir Celâlüddin. el-Camiu’s-sağîr, Feyzu’l-kadîr ile beraber basım. el-Mektebetü’l-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, Mısır 1937.
• Taberâni, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemu’l-Kebîr, Mektebetü İbn-i Teymiyye, Kâhire 1994.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-Câmiu’l-Kebîr, Şeriketü Mektebetü ve Matba’atu Mustafa el-Babî el-Halebî, Mısır 1975.
• Zehebî, Abdulhay b. Ahmed b. Muhammed. Mîzanu’l-İtidâl, Dâru’l-Marife, Beyrut 1963.
• Siyer-u A’lami’n-Nübelâ, Dâru’l-Hadîs, Kâhire 2006.
• Tezkiretu’l-Huffâz, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.