Borsa Temelli Finansal Kalkınmanın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği
Year 2025,
Volume: 23 Issue: 3, 144 - 160, 15.10.2025
Durmuş Çağrı Yıldırım
,
İbrahim Güran Yumuşak
,
Dilan Gürçek
Abstract
Bu çalışma, Türkiye özelinde borsa temelli finansal gelişmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisini incelemektedir. Finansal gelişme, ekonomik kalkınmanın temel bir bileşeni olarak kabul edilmekte ve finansal piyasalar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin anlaşılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Çalışma, Ocak 1999'dan Ocak 2023'e kadar olan üç aylık verileri kullanmakta ve Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli (ARDL) eşbütünleşme metodolojisini uygulamaktadır. Bulgular, finansal gelişmenin, tüketim ve net ihracatla birlikte ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ancak, yatırımın büyüme oranı üzerinde anlamlı bir etkisi yoktur ve kamu harcamalarının ise olumsuz bir etkisi vardır.
References
-
Acaravcı, A., İ. Öztürk, and S. A. Kakilli (2007), “Finance-Growth Nexus: Evidence from Türkiye”, International Research Journal of Finance and Economics, 11, 3040.
-
Afşar, A. (2013). Finansal Sistem ve İşleyişi. M. Afşar, (Ed), Finansal Ekonomi içinde (2-25). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
-
Akgiray, V. (1998). Finansal Yeniliklerin ve Risk Yönetiminin Ekonomik Kalkınmaya Katkıları. İMKB Dergisi, 2 (5), 1-14.
-
Akyüz, Y., & Boratav, K. (2003). The making of The Turkish financial crisis. World development, 31(9), 1549-1566.
Altıntaş, H. & Ayrıçay, Y. (2010). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sınır Testi Yaklaşımıyla Analizi: 1987–2007. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 71-98.
-
Altunç, Ö. F. (2008), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Ampirik Bir Analizi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2): 113-127.
-
Aslan, Ö. & Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 4, 25-38.
-
Aslan, Ö. & İ. Küçükaksoy (2006) “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 4, ss. 12-28.
-
Atamtürk, B. (2004), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik BüyümeninNedensellik Yönü Üzerine Bir İnceleme (1975-2003)”, İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Konferansları, 46, 100-104.
-
Atay, E. (2020). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1961-2015). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 3(2), 305-326.
-
Aydın, M. K. Altıntaş, N. & Ak, M. Z. (2014). Finansal Gelişme'nin Büyüme'ye Etkisi: Türkiye Özelinde Nedensellik Analizi. Maliye Dergisi, Sayı 167, 149-162.
-
Bencivenga, V.R. & Smith, B.D., (1991). “Financial intermediation and endogenous growth”, The Review of Economic Studies, 58, s.195-209.
-
Bozoklu, Ş. & Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2), 161-187.
-
Çeştepe, H. & Yıldırım, E. (2016). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Sayı 16, 12-26.
-
Eğilmez, M. (2020), Türkiye Ekonomisi, (1. Baskı), Remzi Kitapevi, İstanbul.
-
Eyüboğlu, K. & Akan, K. (2020). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: RALSEG Eşbütünleşme Testi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 974- 988. doi: 10.32709/akusosbil.627788
-
Güngör, B. & Yılmaz, Ö. (2008). Finansal Piyasalardaki Gelişmelerin İktisadi Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye İçin Bir VAR Modeli. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (1), 173-193.
-
İlter, Ş. & Doğan Burtan, B. (2018). Ticari ve Finansal Dışa Açıklık Oranı İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (15), 89-115
-
İnançlı, S. Altıntaş, N. & İnal, V. (2016). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: D-8 Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 14, 36-40.
-
Kar, M. & Pentecost, E. J. (2000). Direction Of Causality Between Financial Development And Economic Growth İn Türkiye: Further Evidence’, Economic Research Paper, Department of Economics, Loughborough University, no:27, 3-20
-
Keskin, N. & B. Karşıyakalı (2010), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Finans Politik & ekonomik Yorumlar, 47(548), 76.
-
King, R. G., & Levine, R. (1993). Finance and Growth: Schumpeter might be right. The Quarterly journal of economics, 108(3), 717-737.
-
Kurt, Ü. (2019). Türkiye Ekonomisinde Finansal Gelişme, Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişki. Elektronic Turkish Studies, 14(2).
-
Lucas, Robert E. (1988). “On the mechanics of economic development”, Journal of Monetary Economics, c.22. ss.3-42.
-
McKinnon, R. I. (1973). Money and Capital in Economic Development. Brookings Institution Press.
Mutlu, E. (2016) “Türkiye Ekonomisinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Dinamikleri”, Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, S.B.E. Ankara
-
Nazlıoğlu, Ş., Ege, İ. & Bayrakdaroğlu, A. (2009). Financial Development and Economic Growth: Cointegration and Causality Analysis for Türkiye. Banking and Finance Letters, 1(2), 59-66.
-
Onur, S. (2005), “Finansal Liberalizasyon ve GSMH Büyüme Arasındaki İlişki”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 138.
Özaktaş Davarcıoğlu, F. (2016). Finansal Piyasa Gelişmesimi Büyümeyi Tetikler, Büyümemi Finans Piyasalarını Geliştirir? Türkiye Üzerine Bir Deneme. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 75-88.
-
Özatay, F., & Sak, G. (2003). The 2000-2001 financial crisis in Türkiye. Brookings trade from, 2003(1), 121-160.
-
Özcan, B. & Arı, A. (2011). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği. Business and Economics Research Journal, 2 (1), 121-142.
-
Özgür, A., & Korap, L. (2006). Financial development and economic growth relationship in Türkiye: Evidence from Johansen cointegration and Granger causality tests. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 1–20.
-
Özince, E. (2008) “Finansal Sektör-Uluslararası Gelişmeler ve Türkiye Deneyimi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 40, ss. 26.
-
Öztürk, N. Barışık, S. & Darıcı, H. K. (2010). Gelişmekte Olan Piyasalarda Finansal Derinleşme ve Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analiz. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 12, 95-119.
-
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
-
Phillips, P. CB. & Hansen, B. E. (1990), “Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with I (1) Processes”, The Review of Economic Studies, 57, 99-125.
-
Schumpeter, J. A. (1911/1936). The Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. Cambridge, MA: Harvard University Press.
-
Shan, J., Morris, A. (2002). Does Financial Development ‘Lead’ Economic Growth?. International Review of Applied Economics, 16(2), 153-168.
-
Shaw E. S. (1973). Financial Deepening in Economic Development. Oxford University Press.
Soytaş, U. & Küçükkaya, E. (2011), “Economic Growth and Financial Development in Türkiye: New Evidence”, Applied Economics Letters, 18(6), 595-600.
-
Tuncay, Ö., & Oruç, D. (2021). Gelişmekte Olan Ekomonomilerde Finansal gelişmişlik ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 10(3). 32, s.879-891.
-
Yüce, G. Akıncı, M. & Yılmaz, Ö. (2013). Finansal Kalkınma ile İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Çok Ülkeli Bir Zaman Serisi Analizi. Marmara Üniversitesi Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4 (8), 111-144.
The Impact of Stock Market-Based Financial Development on Economic Growth: Evidence from Turkey
Year 2025,
Volume: 23 Issue: 3, 144 - 160, 15.10.2025
Durmuş Çağrı Yıldırım
,
İbrahim Güran Yumuşak
,
Dilan Gürçek
Abstract
This study investigates the impact of stock market-based financial development on economic growth in the case of Türkiye. Financial development is considered a fundamental component of economic progress, playing a crucial role in understanding the relationship between financial markets and economic expansion. The study utilizes quarterly data from January 1999 to January 2023 and applies the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) cointegration methodology. The findings suggest that financial development, alongside consumption and net exports, has a positive influence on economic growth. However, investment has no significant effect on the growth rate, whereas government expenditure has a negative impact.
References
-
Acaravcı, A., İ. Öztürk, and S. A. Kakilli (2007), “Finance-Growth Nexus: Evidence from Türkiye”, International Research Journal of Finance and Economics, 11, 3040.
-
Afşar, A. (2013). Finansal Sistem ve İşleyişi. M. Afşar, (Ed), Finansal Ekonomi içinde (2-25). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
-
Akgiray, V. (1998). Finansal Yeniliklerin ve Risk Yönetiminin Ekonomik Kalkınmaya Katkıları. İMKB Dergisi, 2 (5), 1-14.
-
Akyüz, Y., & Boratav, K. (2003). The making of The Turkish financial crisis. World development, 31(9), 1549-1566.
Altıntaş, H. & Ayrıçay, Y. (2010). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sınır Testi Yaklaşımıyla Analizi: 1987–2007. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 71-98.
-
Altunç, Ö. F. (2008), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Ampirik Bir Analizi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2): 113-127.
-
Aslan, Ö. & Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 4, 25-38.
-
Aslan, Ö. & İ. Küçükaksoy (2006) “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 4, ss. 12-28.
-
Atamtürk, B. (2004), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik BüyümeninNedensellik Yönü Üzerine Bir İnceleme (1975-2003)”, İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Konferansları, 46, 100-104.
-
Atay, E. (2020). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1961-2015). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 3(2), 305-326.
-
Aydın, M. K. Altıntaş, N. & Ak, M. Z. (2014). Finansal Gelişme'nin Büyüme'ye Etkisi: Türkiye Özelinde Nedensellik Analizi. Maliye Dergisi, Sayı 167, 149-162.
-
Bencivenga, V.R. & Smith, B.D., (1991). “Financial intermediation and endogenous growth”, The Review of Economic Studies, 58, s.195-209.
-
Bozoklu, Ş. & Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2), 161-187.
-
Çeştepe, H. & Yıldırım, E. (2016). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Sayı 16, 12-26.
-
Eğilmez, M. (2020), Türkiye Ekonomisi, (1. Baskı), Remzi Kitapevi, İstanbul.
-
Eyüboğlu, K. & Akan, K. (2020). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: RALSEG Eşbütünleşme Testi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 974- 988. doi: 10.32709/akusosbil.627788
-
Güngör, B. & Yılmaz, Ö. (2008). Finansal Piyasalardaki Gelişmelerin İktisadi Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye İçin Bir VAR Modeli. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (1), 173-193.
-
İlter, Ş. & Doğan Burtan, B. (2018). Ticari ve Finansal Dışa Açıklık Oranı İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (15), 89-115
-
İnançlı, S. Altıntaş, N. & İnal, V. (2016). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: D-8 Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 14, 36-40.
-
Kar, M. & Pentecost, E. J. (2000). Direction Of Causality Between Financial Development And Economic Growth İn Türkiye: Further Evidence’, Economic Research Paper, Department of Economics, Loughborough University, no:27, 3-20
-
Keskin, N. & B. Karşıyakalı (2010), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Finans Politik & ekonomik Yorumlar, 47(548), 76.
-
King, R. G., & Levine, R. (1993). Finance and Growth: Schumpeter might be right. The Quarterly journal of economics, 108(3), 717-737.
-
Kurt, Ü. (2019). Türkiye Ekonomisinde Finansal Gelişme, Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişki. Elektronic Turkish Studies, 14(2).
-
Lucas, Robert E. (1988). “On the mechanics of economic development”, Journal of Monetary Economics, c.22. ss.3-42.
-
McKinnon, R. I. (1973). Money and Capital in Economic Development. Brookings Institution Press.
Mutlu, E. (2016) “Türkiye Ekonomisinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Dinamikleri”, Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, S.B.E. Ankara
-
Nazlıoğlu, Ş., Ege, İ. & Bayrakdaroğlu, A. (2009). Financial Development and Economic Growth: Cointegration and Causality Analysis for Türkiye. Banking and Finance Letters, 1(2), 59-66.
-
Onur, S. (2005), “Finansal Liberalizasyon ve GSMH Büyüme Arasındaki İlişki”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 138.
Özaktaş Davarcıoğlu, F. (2016). Finansal Piyasa Gelişmesimi Büyümeyi Tetikler, Büyümemi Finans Piyasalarını Geliştirir? Türkiye Üzerine Bir Deneme. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 75-88.
-
Özatay, F., & Sak, G. (2003). The 2000-2001 financial crisis in Türkiye. Brookings trade from, 2003(1), 121-160.
-
Özcan, B. & Arı, A. (2011). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği. Business and Economics Research Journal, 2 (1), 121-142.
-
Özgür, A., & Korap, L. (2006). Financial development and economic growth relationship in Türkiye: Evidence from Johansen cointegration and Granger causality tests. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 1–20.
-
Özince, E. (2008) “Finansal Sektör-Uluslararası Gelişmeler ve Türkiye Deneyimi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 40, ss. 26.
-
Öztürk, N. Barışık, S. & Darıcı, H. K. (2010). Gelişmekte Olan Piyasalarda Finansal Derinleşme ve Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analiz. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 12, 95-119.
-
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
-
Phillips, P. CB. & Hansen, B. E. (1990), “Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with I (1) Processes”, The Review of Economic Studies, 57, 99-125.
-
Schumpeter, J. A. (1911/1936). The Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. Cambridge, MA: Harvard University Press.
-
Shan, J., Morris, A. (2002). Does Financial Development ‘Lead’ Economic Growth?. International Review of Applied Economics, 16(2), 153-168.
-
Shaw E. S. (1973). Financial Deepening in Economic Development. Oxford University Press.
Soytaş, U. & Küçükkaya, E. (2011), “Economic Growth and Financial Development in Türkiye: New Evidence”, Applied Economics Letters, 18(6), 595-600.
-
Tuncay, Ö., & Oruç, D. (2021). Gelişmekte Olan Ekomonomilerde Finansal gelişmişlik ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 10(3). 32, s.879-891.
-
Yüce, G. Akıncı, M. & Yılmaz, Ö. (2013). Finansal Kalkınma ile İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Çok Ülkeli Bir Zaman Serisi Analizi. Marmara Üniversitesi Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4 (8), 111-144.