Arap Milliyetçiliğinin Ortaya Çıkışı ve İlk Dönemleri

Year 2019, Volume: 11 Issue: 22, 55 - 71, 22.07.2019

Özlem Toker Gökçe

Abstract

Arap milliyetçiliğinin ilk olarak ortaya çıkışı 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Arap milliyetçiliğini ortaya çıkaran nedenler arasında; Amerikan ve Fransız Protestan misyonerlerinin bölgedeki faaliyetlerinin yanında İslami modernleşmeyi savunan Müslüman entelektüellerin faaliyetleri ve Jön Türklerin Türk milliyetçiliği politikaları sayılabilmektedir.Bu dönemde Arap milliyetçiliği hareketi ilk olarak batı ile etkileşim içinde olan Hıristiyan Araplar arasında yaygınlaşmaya başlamış, Müslüman Araplar arasında Milliyetçilik düşüncesinin yaygınlaşması ise Osmanlı Devleti ile İslam aracılığıyla kurulan dini bağ nedeni ile daha uzun sürmüştür. 1908’de İkinci Meşrutiyetin İlanı’ndan sonra İslam Birliğine önem vermeye başlayan II. Abdülhamit rejimine son verilmesinin ardından İttihak ve Terakki Partisi’nin laik ve milliyetçi bir ideoloji benimsemesiyle Arap milliyetçiliği Müslüman Araplar arasında güç kazanarak siyasallaşmaya başlamıştır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında Araplara verilen bağımsız bir Arap devleti kurulması sözünün Şerif Hüseyin-McMahon yazışmaları tutulmaması ve bölgede kurulan İngiliz ve Fransız manda rejimlerinin Araplar arasında yarattığı hayal kırıklığı Arap milliyetçiliği hareketinin yeni arayışlar içine girerek radikalleşmesine ve şekil değiştirerek batılı güçlere karşı bağımsızlık mücadelesine dönüşmesine neden olmuştur. Bu çalışmada Arap milliyetçiliğinin ortaya çıkışından İkinci Dünya Savaşı’na kadar olan süreçte, o dönemde yaşanan olayların da etkisiyle Arap milliyetçiliğinin geçirdiği değişim ve gelişmeler incelenmektedir

Keywords

Arap Milliyetçiliği, Osmanlı İmparatorluğu, Milliyetçilik, Suriye

The Emergence And Early Periods Of Arap Nationalism

Abstract

The emergence of Arabnationalism dates back to the 19th century. Among there a sonsfor Arab nationalism are the activities of American and French Protestant missionaries in the region, theactivities of Muslimin tellectuals defending Islamic modernization, and the Turkish nationalist policies of the Young Turks. During this period, theArab nationalism movement began to spreada mong the Christian Arabs who first in teracted with the West. The expansion of the idea of nationalism among Muslim Arabs took longer due to the religious connection established by the Ottoman Empire and Islam. After the declaration of these cond constitutional monarchy in 1908, following the end of II. Abdülhamit's regime that began to attachim portance to the Islamic Union, Arab nationalism became politicized by Muslim Arabs by adopting a secular and nationalist ideology by the Committee of Unionand Progress. After the First World War, the failuret opromise to the Arabs to establish an independent Arab state with the correspondence of Sharif Hussein-Mac Mahonand the disillusionment between the French and British manda teregimes that were established in theregionled to the Arab nationalism movement becoming radicalized by new questsand turning into a struggle for in dependence against Western powers. In this study, the change sand developments in the period between the emergence of Arab nationalismand the events of the period until the Second World War are examined

Keywords

Arab Nationalism, Ottoman Empire, Nationalism, Syria

References

• ABUKHALIL, A. (1999). George Habas- hand the Movement of Arab Natio- nalists. Journal of Palestine Studies, c. 28, no. 4,Yaz 1999, s. 91.
• ANTONİUS, G. (1939). The Arab Awake- ning, The Story of the Arab National- Movement. Lippincott Company. Phi- ladelphia.
• BİLGENOĞLU,A. (2007). Osmanlı Devle- tinde Arap Milliyetçi Cemiyetleri. Ye- niden Anadolu ve Rumeli Hukuk Yayınları. Antalya.
• BİLGENOĞLU, A. (2010). Ortadoğu’da Bir Öncü: Modernitenin Mısır’a İlk Ta- şıyıcısı Rifa’a Rafi el-Tahtavî (1801- 1873). History Studies, Ortadoğu Özel Sayısı/Middle East Special Issue 2010, s. 27-46.
• BİLGENOĞLU, A. (2016). İslâm Düşünce- sinde Bir Yenilenme ve Diriliş Arayı- şı Olarak İslâm Modernizmi ve Veh- habilik. Yeni Türkiye Ortadoğu Özel Sayısı IV,sayı 85,s.675-91.
• DAVİŞA, A (2004). Arap Milliyetçiliği: Za- ferden Umutsuzluğa. çev. Lütfi Yalçın.
• DAWN, C. (1962). The Rise of Arabism in Syria. The Middle East Journal, cilt. 16, no. 2, Bahar.
• DAWN, C. (1973). The Origins of Arab Nati- onalism. Urbana: University of Illi- nois Press.
• DAWN,C. (1998) .Osmanlıcılıktan Arapçılı- ğa. Çeviren: Bahattin Aydın, Taşkın Temiz. İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• DURİ, A. (1987). The Historical Formation of the Arab Nation. İngilizceye çev. Lawrence I Conrad. New York: Croom Helm Ltd.
• FROMKİN,D. (1994). Barışa Son Veren Ba- rış. Çev.Mehmet Harmancı. İstanbul: Sabah Kitapları. Üçüncü Baskı.
• GÜLER, Z. (2004). Süveyş’in Batısında Arap Milliyetçiliği. İstanbul.
• HOLT, P. M. (1969). Egyptand the Fertile Crescent: 1516-1922. New York: Cor- nell University Press.
• HOURANI, A. (1981). The Emergence of the Modern Middle East.
• HOURANI, A. (1962). Arabic Thought in the Liberal Oxford University Press. Londra
• HUREWITZ, J. C. (1956). Diplomacy in the- Near East and Middle East: A Docu- mentary Record: c .l.
• ISSAWI, C. (1981). The Arab World’s Legacy. New York: The Darwin Press. Inc.
• KAYALI, H. (1998). Jön Türkler ve Araplar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• KAYALI, H. (2003). Jön Türkler ve Araplar. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• KURŞUN, Z. (1992). Yol Ayrımında Türk- Arap İlişkileri. İstanbul: İrfan Yay .
• KÜRKÇÜOĞLU, Ö. (1978). Türk -İngiliz İlişkileri (1919-1926). Ankara: AÜ SBF Yay.
• LAPIDUS, I. (1996). Modernizme Geçiş Süre- cinde İslam Dünyası. Çeviren: İ. Safa Üstün, İstanbul: MÜ ilahiyat Fakül- tesi Vakfı Yay.
• MALEK, A. (1983). Contemporary Arab Poli- tical Thought. Londra: Zed Books Ltd.
• MANSFIELD, P. (1973). The Middle East. Dördüncü Baskı. Oxford: Oxford University Press.
• OKUTAN, Ç. (2001). Arap Milliyetçiliği. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fa- kültesi Dergisi, 56(2), s. 158-172.
• OWEN, R. (1992). State, Powerand Politics in the Making of the Modern Middle East. Londra; Routledge.
• ÖZALKAN, S. (2018). Tarihsel perspektif- ten Arap Milliyetçiliği. İnsamer. no: 56, Ocak, s. 1-7.
• SHARABI, H. (1966). Nationalism and Revo- lution in the Arab World. NewYork: Van Nostrand Reinhold Company.
• SYLVIA, H. (1964). Arab Nationalism: An Anthology. Los Angeles.
• ŞEKİB-ARSLAN, E. (1991). Çöküşümüz ve Sebepleri, Değişim Sürecinde İslam. İs- tanbul.
• TAUBER, E. (1993). The Emergence of the Arab Movements. Londra: Frank Cass Publishers.
• TAYLOR, A. (1982). The Arab Balance of Power. NewYork: Syracuse Univer- sity Press.
• TİBİ, B. (1998). Arap Milliyetçiliği. Çeviren: Taşkın Temiz, İstanbul: Yöneliş Yay.
• WENSINCK. (1976). İslam Ansiklopedisi. İstanbul.
• ZEINE, N. (1976). The Emergence of Arab Nationalism. İkinci Baskı. New York: Caravan Books.