Pliyosen Dorutay Havzası (Özalp-Van) Gölsel Çökellerinin Yapısal ve Sedimantolojik Özellikleri

Year 2015, Volume: 36 Issue: 1, 19 - 30, 23.12.2015

Serkan Üner Cansu Okuldaş Ahmet Yılmaz

https://doi.org/10.17824/yrb.51617

Cited By: 2

Abstract

Arap ve Avrasya Plakaları arasında gelişen çarpışma, Miyosen ve sonrasında Van Gölü ve çevresinde birçok dağ arası havzanın oluşumuna sebep olmuştur. Bu havzalardan birisi de Van’ın Özalp ilçesinde bulunan Pliyosen Dorutay Havzası’dır. Karbonifer yaşlı metamorfikler ve Kretase ofiyolitlerinden oluşan temel kayaçlar üzerinde uyumsuz olarak gözlenen Pliyo-Kuvaterner yaşlı gölsel çökeller, bu dönemde bölgede bulunan geniş yayılımlı bir gölün varlığını işaret etmektedir. Deniz seviyesinden 2060 m yükseklikte ve 150 km2 yayılıma sahip olan bu eski gölün sınırları, gölsel çökeller içerisindeki kıyı fasiyesleri yardımıyla belirlenmiştir. Gölsel çökellerin, çökelme alt ortamlarının ve ortam koşullarının anlaşılması için sedimanter fasiyes özellikleri incelenmiş ve bölgede 8 adet sedimanter fasiyes ile sığ göl ve gölsel kıyı ortamını temsil eden 2 adet fasiyes birlikteliği ayırt edilmiştir.
Dorutay Havzası tektonizmanın oldukça aktif olduğu bir bölgede yer almaktadır. Gerek havza kenarlarında, gerekse çökel dolgusunda gözlenen faylar, havzanın jeolojik evriminde önemli rol oynamaktadır. Özellikle bu çalışmada isimlendirilen Çırakköy Fayı, bölgenin kapalı havzadan açık havza koşullarına geçişinin ana sebebidir. Deprem kayıtları ve jeomorfolojik veriler, havzanın tektonik açıdan günümüzde de aktif olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Dorutay Havzası, Doğu Anadolu, fasiyes analizi, gölsel çökeller, Özalp-Van, yapısal jeoloji

Keywords

Dorutay Havzası, Doğu Anadolu, fasiyes analizi, gölsel çökeller, Özalp-Van, yapısal jeoloji

References

• Altınlı, İ.E., 1966. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun jeolojisi. MTA Dergisi, 67, 1-24.
• Arni, P., 1939. Van vilayetinin jeolojisi hakkında rapor. MTA Genel Müdürlüğü, Rapor No: 883, Ankara (yayımlanmamış).
• Castelle, B., Bonneton, P., Sénéchal, N., Dupuis, H., Butel, R. ve Michel, D., 2006. Dyna- mics of wave-induced currents over an alongshore non-uniform multiple- barred sandy beach on the Aquitanian Coast, France. Continental Shelf Rese- arch, 26, 113–131.
• Degens, E. T., Wong, H. K., Kempe, S. ve Kurt- man, F., 1984. A geological study of Lake Van, eastern Turkey. Geologische Rundschau, 73-2, 701–734.
• Dewey, J.F., Hempton, M.R., Kidd, W.S.F., Şaroğlu, F. ve Şengör, A.M.C., 1986. Shortening of continental lithosphere: the neotectonics of Eastern Anatolia – a young collision zone, Geological Soci- ety of London, Special Publication, 19, 3–36.
• Emre, O., Duman, T.Y., Olgun, Ş., Özalp, S. ve Elmacı, H., 2012. 1:250000 ölçekli Tür- kiye Diri Fay Haritası Serisi, Başkale (NJ38-6) Paftası, Seri No:55, Maden
• Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, An- kara-Türkiye.
• Galloway, W. E., 1976. Sediments and stratig- raphic framework of the Copper River fan delta. Alaska. Journal of Sedimen- tary Petrology, 46 (3): 721-737.
• Kıraner, F., 1959. Van Gölü bölgesinin jeolojik etüdü. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 7 (1), 30-57.
• Koçyiğit, A., Yılmaz, A., Adamia, S. ve Kuloshvili, S., 2001. Neotectonic of East Anatolian Plateau (Turkey) and Lesser Caucasus: implication for transition from thrusting to strike-slip faulting. Geodinamica Acta, 14, 177-195.
• Koçyiğit, A., 2013. New field and seismic data about the intraplate strike-slip defor- mation in Van region, East Anatolian plateau, E. Turkey, Journal of Asian Earth Sciences, 62, 586-605.
• KOERI (Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute), 2014. Ulusal Dep- rem İzleme Merkezi, http://udim.koeri. boun.edu.tr, 30 Aralık 2014.
• Massari, F. ve Parea, G.C., 1988. Prograditional gravel beach sequences in a moderate to high energy, microtidal marine envi- ronment, Sedimentology, 35, 881-913.
• Miall, A.D., 1978. Litofacies types and vertical profile models in braided river deposits, a summery. In: Miall, A.D. (ed) Fluvial Sedimentology. Canadian Society Pet- roleum Geologists Memoir 5, 597-604.
• Özkaymak, C., Sözbilir, H., Bozkurt, E., Dirik, K.,
• Topal, T., Alan, H. ve Çağlan, D. 2011.
• Ekim 2011 Tabanlı-Van Depreminin
• Sismik Jeomorfolojisi ve Doğu Anado
• lu’daki Aktif Tektonik Yapılarla İlişkisi.
• Jeoloji Jeoloji Muhendisliği Dergisi 35 (2), 175–199.
• Postma, G., 1984. Slumps and their deposits in fan delta front and slope, Geology, 12, 27-30.
• Postma, G., 1990. Depositional architecture and facies of river and fan deltas: a synthe- sis. In: Coarse-Grained Deltas. (Editors: Colella, A., Prior, D.B.,) Special Publica- tion of International Association of Se- dimentology,13-27.
• Reineck, H. E. ve Singh, I. B., 1973. Depositi- onal sedimentary environments. Sprin- ger-Verlag, Berlin, 439.
• Saydamer, M., 1976. İran sınırı boyunca yapılan jeolojik çalışmanın nihai raporu. MTA Genel Müdürlüğü, Rapor No: 5622, An- kara, (yayımlanmamış).
• Stockhecke, M., Kwiecien, O., Vigliotti, L., An- selmetti, F.S., Beer, J., Çağatay, M.N., Channell, J.E.T., Kipfer, R., Lachner, J., Litt, T., Pickarski, N. ve Sturm, M., 2014. Chronostratigraphy of the 600,000 year old continental record of Lake Van (Tur- key). Quaternary Science Reviews 104, 8-17.
• Sümengen, M., 2008. 1/100.000 ölçekli Tür- kiye Jeoloji Haritaları serisi, No. 64, Başkale-K51 Paftası. MTA Jeoloji Etüt- leri Dairesi, Ankara.
• Şaroğlu F. ve Güner Y., 1979. The active Tutak fault, its characteristics and relations to the Çaldıran fault, Yeryuvarı ve İnsan 4, 11–14.
• Şaroğlu, F. ve Yılmaz, Y., 1986. Doğu Anadolu’da neotektonik dönemdeki jeolojik evrim ve havza modelleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 107, 73-94.
• Şenel, M., 1987. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeo- loji Haritaları serisi, Başkale-H38 Pafta- sı. MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Şengör, A.M.C. ve Kidd, W.S.F., 1979. The post- collisional tectonics of the Turkish-Irani- an Plateau and a comparison with Tibet,
• Tectonophysics, 55, 361– 376.
• Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y, 1981. Tethyan evo- lution of Turkey: a plate tectonic appro- ach. Tectonophysics, 75, 181-241.