Ekecikdağ Magmatik Birliği (Orta Anadolu) Granitoyidlerinin Petrojenezi: Mineral Kimyası Perspektifi

Year 2016, Volume: 37 Issue: 2, 0 - 0, 30.09.2016

Fatma Toksoy-köksal

https://doi.org/10.17824/yrb.23361

Cited By: 3

Abstract

Ekecikdağ Magmatik Birliği (EMB), Orta Anadolu Kristalen Kompleksi’ndeki çarpışma-çarpışma sonrası granitoyidlerdendir. Değişen
oranlarda amfibol, biyotit, muskovit, plajiyoklaz, alkali-feldispat, kuvars ana mineralleri ve apatit, zirkon, titanit, manyetit
aksesuar minerallerini içeren birlik granodiyorit, mikrogranit ve lökogranit bileşimli kayaçlardan oluşmaktadır. Ana granitik faz,
mafik mikrogranüler anklav, iri K-feldispat kristali, bol biyotit ve amfibol (% 45-55) içeren faneritik porfiritik dokulu granodiyorittir.
Koyu gri mikrogranüler mikrogranit ve orta-eşit tane dokulu, % 5-15 mafik mineral içeren pembemsi beyaz lökogranit, iki mikalı
(biyotit+muskovit) granitoyidlerdir.
Tüm-kayaç element verileri, granitoyidlerin kalk-alkalen, yüksek potasik, S- ve I-tipi karakterde olduklarını göstermektedir. Çoklu
element dağılım grafiklerinde negatif Ba, Nb, Sr, P, Eu, Ti anomalileri ve nadir toprak element (NTE) grafiklerinde hafif NTE
zenginleşmesi karakteristiktir. La, Eu ve Ce negatif anomali gösterirken, Th, U ve Pb pozitif anomali göstermektedir. Lökogranit
diğerlerine göre düşük hafif NTE ve yüksek ağır NTE değerleri göstermektedir. Granodiyoritle mikrogranitin NTE dağılımları, magma
kaynağında granatın / hornblendin birikmesini vermektedir.
Kayaçlardaki amfibol, biyotit, feldispat ve oksitlerin kimyasal bileşimleri petrolojik özellikler ve yerleşim koşullarının belirlenmesinde
kullanılmıştır. Granodiyoritte bulunan amfibol kalsik alt grubundan olup magnezyum-hornblend bileşimindedir. Üç kayaç
tipinde de bulunan biyotit Mg’ca zengin olup yüksek Fe3+/(Fe2++Fe3+) oranlarına sahiptir. Alkali-feldispat tüm kayaçlarda Or85-98
içeriğiyle dar komposizyon aralığı verirken, plajiyoklaz bileşimleri farklılık göstermektedir (granodiyorit: An15-49, mikrogranit: An17-62,
lökogranit: An1-17). Oligoklaz tüm kayaç tiplerinde tanımlanmıştır. Mineral kimyası verileri, granodiyorit ve lökogranitin kalk-alkalen,
mikrogranitin peralüminalı karakteri ve granodiyoritin hibridik kökenini ortaya koymaktadır. Ayrıca, kayaçların farklı kökenlere
sahip olup değişik oranlarda manto katkılı(?) meta-magmatik ve meta-sedimenter kabuksal kaynaklardan türediklerine işaret
etmektedir.
Jeotermometrik hesaplamalar magmatikten sub-solidusa geniş aralıkta sıcaklık (granodiyorit: 615-783°C, mikrogranit: 464-
565°C, lökogranit: 456-482°C) vermiştir. Düşük değerler, yavaş soğuma sırasında geç evrede yeniden dengelenmeye işaret
etmektedir. Jeobarometrik hesaplamalar, jeoloji ve mineral toplulukları yerleşim derinliğinin orta kabuksal seviyelere karşılık geldiğini
ortaya koymaktadır (granodiyorit: 3-4.5 kbar / 10-16 km, mikrogranit-lökogranit: 3.3-3.6 kbar / 11-12 km). Oksijen fugasitesi
yüksektir (HM-FMQ).

Keywords

Ekecikdağ, granitoyid, mineral kimyası, Orta Anadolu.