LEGAL CHARACTERISTICS AND JUDICIAL REVIEW OF DAMAGE ASSESSMENT ACTS OF THE ADMINISTRATION WITHIN THE FRAMEWORK OF LAW NO. 7269

Year 2024, Volume: 6 Issue: 1, 49 - 79, 23.01.2024

Onur Kaplan

Abstract

The phenomenon of disaster, which occurs due to natural or human causes, is generally characterized as a concept that threatens the safety of life and property by attributing a negative meaning. In this respect, disaster phenomenon is generally evaluated together with the concept of risk and some measures should be taken in order to eliminate this risk in the most accurate and timely manner. Although it is possible to take these measures individually, the intervention of administrative authorities is an important necessity in order to approach and solve the problem on a large scale and in a planned manner. In addition to the measures to be taken, the issue of what to do after the disaster occurs is also an important stage. Since the occurrence of disasters such as earthquakes cannot be prevented, it is necessary to focus on reducing and eliminating the negative effects in case of possible damage. In this regard, compensation for damages occurring after a disaster will be explained in terms of damage assessment, entitlement and assistance within the framework of Law No. 7269. For this reason, in addition to the prevention of disaster risk, administrative authorities have an active role in post-disaster activities. In this study, the scope of the activities of the administrative authorities to mitigate the damage caused by the disaster phenomenon, the legal nature and judicial review of the damage assessment procedures carried out within this framework will be examined.

Keywords

Disaster, Risk, Damage, Building, Administration

7269 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE İDARENİN AFET SONRASI HASAR TESPİT İŞLEMLERİNİN ÖZELLİKLERİ VE YARGISAL DENETİMİ

Abstract

Tabii veya beşeri sebeplere bağlı olarak meydana gelen afet olgusu, genellikle olumsuz anlam yüklenmek suretiyle can ve mal güvenliğini tehdit eden bir kavram olarak nitelendirilmektedir. Bu doğrultuda afet olgusu, çoğu halde risk kavramıyla bir arada değerlendirilmekte ve bu riskin en doğru biçimde ve zamanında bertaraf edilmesi için birtakım önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu önlemlerin tekil olarak kişi nezdinde alınması mümkün olsa da geniş ölçekte planlı bir biçimde soruna yaklaşmak ve çözüm getirmek için idari makamların müdahalesi, önemli bir gerekliliği ifade etmektedir. Bunun yanında, alınacak önlemlere ek olarak afet olgusu meydana geldikten sonra ne yapılması gerektiği hususu da önemli bir aşamadır. Zira deprem gibi afet olgularının meydana gelmesi önlenemediğinden; olası zararın meydana gelmesi durumunda bunun azaltılmasına ve giderimine yoğunlaşılması gerekmektedir. Bu doğrultuda, afet olgusu meydana geldikten sonra ortaya çıkan zararların giderimi, 7269 sayılı Kanun çerçevesinde hasar tespiti, hak sahipliği ve yardımların yapılması hususlarıyla açıklanacaktır. Bu nedenledir ki, afet riskinin önlenmesi yanında afet sonrasında yapılacak çalışmalar bakımından idari makamların aktif rol üstlenmesi söz konusudur. Çalışmada, idari makamların afet olgusundan ileri gelen zarar halini azaltmaya dair faaliyetlerinin kapsamı ile bu çerçevede yapılan hasar tespit işlemlerinin hukuki niteliği ve yargısal denetimi konuları irdelenecektir.

Keywords

Afet, Risk, Hasar, Yapı, İdare

References

• Afyoncu, Erhan/Mete, Zekai: 1766 İstanbul Depremi ve Toplum Yaşantısına Tesirleri, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri Bildiriler Kitabı, “Globus” Dünya Basımevi, İstanbul, 2001, (ss.85-92).
• Akbulut, M. Tolga/Aytuğ, Ayfer: Deprem Hasar Görebilirlik Riskinin Gözleme Dayalı Belirlenmesine Yönelik Öneri Değerlendirme Yaklaşımı, YTÜ Mimarlık Fakültesi e-Dergi, C:1, S:1, 2005, (http://jag.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON-51423-ARTICLE-AKBULUT.pdf), ET.01.08.2023.
• Akyel, Recai: Türk Kamu Yönetiminde Afet Yönetimi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:14, S:1, 2015, (ss.15-29).
• Ardoğan, Leman/Sönmez, Gülsüm: Deprem Sonrası Hasar Tespit Çalışmaları ve Yeni Yaşam Van Örneği, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2022, (ss.213-228).
• Ateş, Tahir/Karataş, Lale: 6 Şubat 2023 Depreminden Sonra Hasar Tespit Çalışmalarında İzlenen Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler (Ed. Öztürk, Musa/Kırca, Mustafa), Özgür Yayıncılık, 2023, (ss.143-152).
• Aven, Terje/Renn, Ortwin/Rosa, Eugene A.: On the ontological status of the concept of risk, Safety Science, Vol.49, 2011, (ss.1074-1079).
• Ayanoğlu, Taner: Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Eylemin Tanımlanması, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• Azimli Çilingir, Gülcan/Örçen Güler, İlke: Afet Politikalarında Risk Unsuru ve Afet Mevzuatında Risk Yönetimi, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, C:3, S:1, 2020, (ss.152-165).
• Azimli Çilingir, Gülcan: Türkiye’de Afet Yönetimi ve İdarenin Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• Balamir, Murat: Afet Politikası, Risk ve Planlama, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2007, (ss.31-44).
• Bouchon, Sara/Dimauro, Carmelo: Multi-risk analysis: A new paradigm for territorial resilience, Law and the Management of Disasters: The Challenge of Resilience (Ed. Herwig, Alexia/Simoncini, Marta), Routledge, New York, 2017, (ss.23-41).
• Bucaktepe, Adil: Depremden Dolayı İdarenin Sorumluluğu, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:17-18, S:26-29, 2013, (ss.93-122).
• Bussjager, Peter: Administrative Law in the Multi-Level System: Legal Problems of Cross-Border Disaster Management Using the Example of Tyrol, Zeitschrift für Öffentliches Recht (ZÖR): Journal of Public Law, Vol.75, No.2, 2020, (ss.423-445).
• Calogeropoulos, André: Le contrôle de la légalité externe des actes administratifs unilatéraux, LGDJ, Paris, 1983.
• Craig, Robin K./Ruhl, J.B.: Designing Administrative Law for Adaptative Management, Vanderbilt Law Review, Vol.67, No.1, 2014, (ss.1-88).
• Çatal, H. Hüseyin: Deprem Sonrası Düzenlenen Hasar Tespit Formlarının Kıyaslanması, SETSCI Conference Proceedings, C:4, S:1, 2019, (ss.276-281).
• Çınar, A. Kemal/Akgün, Yenal/Maral, Hüseyin: Afet Sonrası Acil Toplanma ve Geçici Barınma Alanlarının Planlanmasındaki Faktörlerin İncelenmesi: İzmir-Karşıyaka Örneği, Planlama Dergisi, C:28, S:2, 2018, (ss.179-200).
• Demir, B. Murat/Ercan, Sami/Aktan, Mustafa/Öztaşkın, Harun: Türkiye’de Acil Yıkım Yönetim Sistemi: Temel Yaklaşımlar, Elazığ Deprem Deneyimi ve Öneriler, Afet ve Risk Dergisi, C:3, S:2, 2020, (ss.143-158).
• Demirbaş, Nurbanu/Şahin, Hümeyra/Durucan, Cengizhan: Betonarme Yapılarda Deprem Sonrası Yapısal Hasarların Tahmini İçin Kullanılan Hızlı Değerlendirme Yöntemlerinin Etkinliklerinin Belirlenmesi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, C:33, S:2, 2021, (ss.125-134).
• Demogue, René: Les notions fondamentales du droit privé, essai critique, La Memoire du droit, reed. 2011.
• Douglas, Roger: Administrative Law and Response to Emergencies, The Australian Journal of Emergency Management, Vol.14, No.3, Winter 1999, (ss.1-10).
• Erkan, E. Ayşe: Afet Yönetiminde Risk Azaltma ve Türkiye’de Yaşanan Sorunlar, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara, 2010.
• Farber, Daniel: Navigating the Intersection of Environmental Law and Disaster Law, Brigham Young University Law Review, No.6, 2011, (ss.1783-1820).
• Genç, F. Neval: Türkiye’de Kentleşme ve Doğal Afet Riskleri ile İlişkisi, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2007, (ss.349-358).
• Gül, Hüseyin: İl Ölçeğinde Kamusal Güvenlik ve Mülki İdare, Afetler ve Güvenlik Yönetimi (Ed. Toprak Karaman, Zerrin/Sancakdar, Oğuz), Palme Kitabevi, İzmir, 2019, (ss.47-75).
• Güler, E. Canan: 3194 Sayılı İmar Kanunu, Belediye ve Mücavir Alan Sınırları Dışında Kalan Yerler Hakkındaki Mevzuatın Değerlendirilmesi, 2. Türkiye Şehircilik Kongresi Kitabı: Türkiye’de İmar Hareketlerinde Yeni Dönem, TMMOB Yayınları, Ankara, 1986, (ss.138-150).
• Güler, Efkan: Afet Yönetimi: Cumhuriyet Dönemi Afet Yönetimi Mevzuatı ve Uygulaması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2012.
• Gündüz, Zeki/Dağdeviren, Uğur/Sünbül, A. Bengü/Demirkol, Selami/Kara, Osman: 17 Ağustos Marmara ve 12 Kasım 1999 Düzce Depremleri Sonucu Hasar Tesbit Çalışmalarının Hukuki Boyutu, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2007, (ss.83-92).
• Güneş, İsmail: Afetler ve Afet Ekonomisi: Teorik Bir İnceleme, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar (XXII), (Ed. Berkün, Sanem), Eğitim Yayıncılık, Ankara, 2023, (ss.149-167).
• İskender, Begüm/Trabzon, Levent/İskender, Hikmet: Karar Alma Mekanizmalarının Afet Yönetimin Kapsamında İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2022, (ss.41-50).
• Kahraman, Sümeyye/Polat, Erkan/Korkmazyürek, Burak: Afet Yönetim Döngüsündeki Ana Terimler, Avrasya Terim Dergisi, C:9, S:3, 2021, (ss.7-14).
• Kandaloğlu, Nihat: Kentsel Dönüşüm, 2. Baskı, Ege Reklam Basım, İstanbul, 2016.
• Kaplan, Gürsel: İdari Yargılama Hukuku, 8. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2022.
• Kaplan, Onur: İdare Hukuku Yönünden Afet Riski Altındaki Alanların Kentsel Dönüşüm Süreci, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Karahanoğulları, Onur: İdarenin Hukukla Kavranması, Yasallık ve İdari İşlemler, 5. Baskı, Turhan Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Kavramaz, Nihat: Yıkılacak Derecede Tehlikeli Yapıların Tabi Olduğu İdari İşlemin Hukuki Rejimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2019.
• Kaya, Cemil: Kiracıların Subjektif Dava Ehliyeti Konusunda Danıştay Kararlarının Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C:69, S:1-2, 2011, (ss.335-348).
• Klafki, Anika: Risiko und Recht, Mohr Siebeck, Tübingen, 2017.
• Korkmaz Sadak, Tuğçe: İdarenin Sorumluluğuna Etkisi Bakımından Mücbir Sebep Olarak Deprem, Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler (Ed. Öztürk, Musa/Kırca, Mustafa), Özgür Yayıncılık, 2023, (ss.153-165).
• Kozanoğlu, Gonca: Türk İdare Hukukunda Doğal Afetler Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu, Adalet Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Kutlu, Meltem: Deprem ve İdarenin Sorumluluğu, Amme İdaresi Dergisi, C:32, S:4, 1999, (ss.15-27).
• Laçiner, Vedat/Yavuz, Ömer: Van Depremi Örneğinde Afetler Sonrası Yapılan Yardımlar ve Hukuki Çerçevesi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:5, S:9, 2013, (ss.114-135). November, Valerie/Leanza, Yvan: Risk, Disaster and Crisis Reduction, Springer, Cham, 2015.
• Odyakmaz, Zehra/Çınarlı, Serkan/Avcıoğlu Aksoy, Ezgi: İdare Hukukunda Yargı Öncesi Uyuşmazlık Çözüm Usulleri, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Okay Tekinsoy, Özge: İdare Hukukunda Kamu Düzeni Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Önen, Yavuz: Kentsel Mekan, Çevre, Çoğulculuk ve İnsan Haklarına Genel Bir Yaklaşım, İnsan-Çevre-Kent (Ed. Bayramoğlu Yıldırım, Ferzan), İstanbul Wald Akademisi, İstanbul, 1996, (ss.27-36).
• Örücü, Esin: Taşınmaz Mülkiyetine Bir Kamu Hukuku Yaklaşımı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1976.
• Özay, İl Han: Günışığında Yönetim, Tıpkı 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2017.
• Özeren, Ahmet/Dündar, Erol/Dikbaş, Orhan/Akyüz, Uzdem: Belirli Konularda Bütün Emsalleriyle Danıştay Kararları, Başnur Matbaası, Ankara, 1969.
• Özkan, Oğuz: İdari Yargı Uygulamasında Doğal Afetler, Deprem ve Hukuk, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 1999, (ss.123-172).
• Öztürk, K. Burak: Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2015.
• Puget, Henry/Maleville, Georges: La revision des decisions administratives sur recours des administres, Institut International des Sciences Administratives, Bruxelles, 1953.
• Sancakdar, Oğuz: Afet Mevzuatı ve Afet Hukukuna Giriş, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Toprak Karaman/Altay, Asuman), İlkem Yayınları, İzmir, 2016, (ss.37-73).
• Sancakdar, Oğuz/Başar, Cemal/Yağcı, Pınar: Kültürel Mirasın Afetlerde Korunmasının Hukuki ve Güvenlik Boyutu, Afetler ve Güvenlik Yönetimi (Ed. Toprak Karaman, Zerrin/Sancakdar, Oğuz), Palme Yayınevi, İzmir, 2019, (ss.179-202).
• Sancakdar, Oğuz: İmar Hukuku Genel Esaslar, www.sorubankasi.net Yayınları, İzmir, 2021.
• Şahin, Cenk: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’a Yönelik Bazı Eleştiriler, Kentsel Dönüşüm Hukuku (Ed. Yasin, Melikşah/Şahin, Cenk), İstanbul Üniversitesi S. S. Onar İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, İstanbul, 2013, (ss.49-70).
• Şengün, Hayriye: Marmara Depremi’nde Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Çalışmaları ve Hukuksal Sorunlar, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2007, (ss.57-82).
• Tan, Turgut: İdari İşlemin Geri Alınması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1970.
• Tercan, Binali: Afet Sonrası Yeniden Yapılaşmada Yerseçim Süreci, Planlama Dergisi, S:2001/4, 2001, (ss.43-49).
• Tercan, Binali: Türkiye’de Afet Politikaları ve Kentsel Dönüşüm, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, C:3, S:5, 2018, (ss.102-120).
• Tezcan, Durmuş/Erdem, M. Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, R. Murat: İnsan Hakları El Kitabı, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• TMMOB: Van Depremi Hasar Tespit Raporu, 2012, (https://www.samsunmimar.org/dosyalar/13273225253048.pdf), ET.01.08.2023.
• TMMOB: Kahramanmaraş Depremi Güncel Durum Tespiti-2, Mühendis ve Makina, Şubat 2023, (ss.18-24).
• TMMOB Mimarlar Odası: 6 Şubat 2023 Depremleri Tespit ve Değerlendirme Raporu, (https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/mo06022023depremtespit.pdf), ET.01.08.2023.
• Toprak Karaman, Zerrin: Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye’de Örgütlenme, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Toprak Karaman/Altay, Asuman), İlkem Yayınları, İzmir, 2016, (ss.1-36).
• Uzer, Evren/Zeren Gülersoy, Nuran: Kentsel Kültür Mirası İçin Risk Analizi, Büyükada Örneği, İTÜ Dergisi/a, C:10, S:1, 2011, (ss.15-26).
• Uzunçıbuk, Levent: Doğal Afetlerin Kentsel ve Bölgesel Planlamada Yeri, Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, S:101, 2009, (ss.18-27).
• Üstün, Gül: Kentsel Dönüşüm Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Yasin, Melikşah: İmar Hukukunda İdarenin Yıkma Yetkisinin Kullanımının Usul ve Esasları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• Yavaş, Ö. Murat/Şahin, Demet: Türkiye’de Çığ Afeti Zararlarını Azaltma Çalışmaları, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, 2007, (ss.395-404).
• Yavuzdoğan, Seçkin: İdari İşlem Kavramı, İdare Hukuku-I (Ed. Akıncı, Müslüm/Avcı, Mustafa), Lisans Yayıncılık, İstanbul, 2013, (ss.231-240).
• Yayla, Yıldızhan: Kentsel Gelişme, Doğal Risklerin Önlenmesi ve Hukuk Türkiye Raporu, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan), C:1, S:1, 2002, (ss.47-57).
• Yazıcı, Nesimi: Ocak 1898 Balıkesir Depremi Oluşu ve Sonrası, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri Bildiriler Kitabı, “Globus” Dünya Basımevi, İstanbul, 2001, (ss.151-196).
• Yazılıtaş, Ahmet: Türk Afet Yönetim Sisteminde Risk Odaklı Yönetimin Önemi, Türk İdare Dergisi, S:481, 2015, (ss.559-577).
• Yıldırım, Turan: İdari Usul Yasası Kapsamında İdareye Başvuru, İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998, (ss.247-253).
• Yıldırım, Turan: Madde 11-Üst Makamlara Başvurma, Açıklamalı-Notlu İdari Yargılama Usulü Kanunu (Yıldırım, Turan/Fiş Üstün, Gül), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020, (ss.233-248).
• Yongalık, Aynur: Zorunlu Deprem Sigortası, BATİDER, C:21, S:2, 2001, (ss.151-174).
• Yüksel, İsa: Betonarme Binaların Deprem Sonrası Acil Hasar Değerlendirmeleri, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, C:24, S:1-2, 2008, (ss.260-276).