AVRUPA KONSEYİ’NİN (77) 31 SAYILI TAVSİYE KARARI BAĞLAMINDA İYİ YÖNETİŞİM VE İDARE HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN YORUMU

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 41 - 74, 22.01.2025

Fatma Betül Sehravala

Öz

Modernleşme, sadece teknoloji, sanat gibi alanlarda değil, aynı zamanda yönetim anlayışlarında da boy veren bir akım oluşturmuştur. Bireyi, pasif konuma indirgeyen geleneksel yönetim anlayışı terk edilerek yönetim, çok aktörlü bir yapı arz etmeye başlamıştır. Geçmişteki uygulamaların aksine, katılımcılık esas olup toplumu oluşturan bireyler, yönetilen olma vasfından sıyrılarak yöneten kesime dahil olmuştur. Günümüzde iyi yönetimin parametreleri, açıklık, katılımcılık, hesap verebilirlik gibi usuli ilkelerden oluşmaktadır. Bu ilkelere ilaveten yine birer idari usul ilkesi olan iyi yönetişim ilkeleri, yönetimin iyileştirilmesi ve hukuk devletine uyum konusunda kilit rol üstlenmiş, devletleri harekete geçirmiştir.

Hem zaman hem de coğrafya bazında farklı görünümler sergileyen iyi yönetişim ilkeleri, çok sayıda ulusal ve uluslararası belgenin konusunu oluşturmuştur. Bu ilkeleri konu alan düzenlemelerden biri de Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 1977 tarih ve (77) 31 sayılı İdarenin İşlemleri Karşısında Bireyin Korunması Hakkında Tavsiye Kararı’dır. Bu kararda, dinlenilme/savunma hakkı, bilgiye erişim hakkı, hukuki yardım ve temsil hakkı, gerekçelerin açıklanması ve hukuk yollarının belirtilmesi şeklinde beş iyi yönetişim ilkesi bulunmaktadır. Bu ilkeler, akabinde başta Avrupa ülkeleri olmak üzere pek çok ülkede idari yönetim usulünün gün ışığına çıkmasına ve dolayısıyla daha demokratik ve hukuki idari rejimlerin oluşumuna vesile olmuştur. Bu dönüşümün somutlaşması amacıyla hem iyi yönetişimi konu alan genel idari usul kanunları hazırlanmalı hem de idari makamların zihniyetleri modernleştirilmelidir. Bu sayede, hukuk devleti idealine bir adım daha yaklaşılmış olunacaktır.

Anahtar Kelimeler

İyi yönetişim, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin (77) 31 Sayılı Tavsiye Kararı, idari usul, hukuk devleti, yönetim anlayışının modernizasyonu

GOOD GOVERNANCE IN THE CONTEXT OF RECOMMENDATİON 77 (31) OF THE COUNCIL OF EUROPE AND A COMMENT FROM ADMINISTRATIVE LAW PERSPECTIVE

Öz

Modernization has created a growing trend not only in fields such as technology and art, but also in administrative approaches. The traditional administrative approach, which places the individual to a passive position, has been abandoned and administration system has begun to have a multi-actor structure. Contrary to past practices, participation is essential and the individuals who make up the society have become part of the governing group, losing the place of being governed. Today, the parameters of good governance consist of procedural principles such as openness, participation and accountability. In addition to these principles, the principles of good governance, which are also administrative procedural principles, have played a key role in improving administration and compliance with the rule of law and have mobilized states.

Good governance principles, which have different appearances both over time and geography, have been the subject of many national and international documents. One of the regulations addressing these principles is the Recommendation of the Committee of Ministers of the Council of Europe dated 1977 and numbered (77) 31 on the Protection of the Individual against the Actions of the Administration. In this decision, there are five principles of good governance: the right to be heard/defence, the right to access information, the right to legal assistance and representation, the statement of the reasons and the indication of legal remedies. These principles subsequently led to the emergence of administrative procedures in many countries, especially European countries, and thus the formation of more democratic and legal administrative regimes. In order to materialize this transformation, general administrative procedural laws regarding good governance should be come into force and the mentality of administrative authorities should be modernized. In this way, we will be one step closer to the ideal of the rule of law.

Anahtar Kelimeler

Good governance, Resolution (77) 31, administrative procedure, rule of law, modernization of administrative approach

Kaynakça

• Anđelković, Jovana: Good governance in public administration, BizInfo (Blace) Journal of Economics, Management and Informatics, Cilt: 14, Sayı: 2, 2023, s.111-116.
• Akıllıoğlu, Tekin: Yönetimde Açıklık, Gizlilik ve Bilgi Edinme Hakkı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 46, Sayı: 3, 1991, s.1-12, (Yönetimde Açıklık).
• Akıllıoğlu, Tekin: Yönetsel İşlemlerde Gerekçe İlkesi, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, 1982, s.7-19, (Gerekçe İlkesi).
• Akıncı, Müslüm: Günışığında Yönetimin İsveç Anlayışı ve Uygulaması, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, 2008, s.223-237.
• Akyılmaz, Bahtiyar: İyi Yönetim ve Avrupa İyi Yönetim Yasası, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 2003, s.0-0, (İyi Yönetim).
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil: Türk İdare Hukuku, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 8. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
• Akyılmaz, Bahtiyar: Yeni Bir İdari Usul Kanunu Örneği: İspanya Kamu İdarelerinin Hukuki Rejimi ve Genel İdari Usul Hakkında Kanun, Banger, Gürol/Özkan, Gürsel (Editör), İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, T.C. Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998, s.35-54, (İdari Usul).
• Altan, Yakup/ Tülüceoğlu, Süleyman: Türk Kamu Yönetiminde İyi Yönetişim Algısı: Isparta Örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 26, 2016, s.302-322.
• Ateş, Hamza/ Buyruk, Gökçe Ceren: Bir İyi Yönetişim İlkesi Olarak Katılımcılık ve Türk Kamu Yönetiminde Katılımcılığın Konumu, Ombudsman Akademik Dergisi, Sayı: 1, 2018, 81-98.
• Avrupa Konseyi: İdare ve Siz El Kitabı- Bireyler ve İdari Makamlar Arasındaki İlişkilerle İlgili İdare Hukuku İlkeleri, Avrupa Konseyi Yayınları, 2020.
• Avrupa Konseyi: İdari Yargıda Adli Yardım, Avrupa Konseyi Yayınları, https://rm.coe.int/2-idari-yargida-adli-yardim/1680ab4638, (15.11.2024).
• Avrupa Konseyi: Ücretsiz Yardım Almak İçin Nereye Başvurmalıyım?, Avrupa Konseyi Yayınları, https://rm.coe.int/hf-12-coe-fla-flyer-tur/1680a6a9b1, (15.11.2024).
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi: İdarenin İşlemleri Karşısında Bireyin Korunması Hakkında 77(31) Sayılı Karar, ((77) 31), 1977.
• Aydınlı, Halil İbrahim/Memiş, Levent: 1990’lardan Günümüze Türkiye’de Yönetişim (Governance): Literatüre Dayalı Bir İnceleme, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 29, 2015, s.116-143.
• Bahçavan, Gülay: Yönetişim ve Türkiye Uygulaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2006.
• Boz, Selman Sacit/Yurdaer, Cihat/Eraslan, Yunus: İdare Hukuku Boyutuyla İyi Yönetişim İlkesi: İyi İdare, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 3, 2019, s.497-532.
• Can, Osman: “Dolaylı Etki” ve “İyi Yönetişim” Kuramları Üzerinden Anayasa Mahkemesi İçtihatlarına İlişkin Bazı Gözlemler, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 35, Sayı: 1, 2018, s.23-44.
• Commission of the European Communities: European Governance: A White Paper (428), 2001.
• Commission of the European Communities: Partnership Agreement between the members of the African, Carribean and Pacific Group of Satates of the one part, and the European Community and its Member States, of the other part, signed in Cotonou on 23 June (L 317/3), 2000.
• Community of Democracies: Warsaw Declaration: A roadmap to democracy, 2005.
• Cope, Olivier/Leishman, Frank/Starie, Peter: Globalization, new public management and the enabling State: Futures of police management, International Journal of Public Sector Management, Cilt: 10, Sayı 6, 1997, s.444-460.
• Council of Europe Committee of Ministers: Recommendation Rec(2005)8 of the Committee of Ministers to member states on the principles of good governance in sport ((2005)8), 2005.
• Council of Europe Committee of Ministers: Resolution (77) 31 on the Protection of the Individual in Relation to the Acts of Administrative Authorities ((77) 31), 1977.
• Council of Europe Parliamentary Assembly: Development co-operation policies (1060), 1995.
• Council of Europe Parliamentary Assembly: State of human rights and democracy in Europe (1791(2007)), 2007.
• Cuculoska, Irena: The Right to Good Administration of the EU: Definition, Scope and Content, Iustinianus Primus Law Review, Cilt: 5, Sayı: 2, 2014, s.1-22.
• Çağlayan, Ramazan: İdare Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• Çal, Sedat: İdari Usul Kanunu (ve Bilgi Edinme Hakkı) Gereksinimi Üzerine, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2, 2012, s.151-168.
• Çebi Buğdaycı, Melike Özge: İdari Usul ve Dinlenilme Hakkı, Yıldırım Bayazıt Hukuk Dergisi, Sayı: 1, 2016, s.25-46, (Dinlenilme Hakkı).
• Çebi Buğdaycı, Melike Özge: İdari Usul Hukukunda “Temsil Hakkı”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Sayı: 2, 2022, s.397-434, (Temsil Hakkı).
• Dursun, Hasan: İdari Usul ve Şekil İlkeleri İle Genel İdari Usul Kanunu Ön Tasarısına Eleştirel Bir Yaklaşım, Türk İdare Dergisi, Sayı: 454, 2007, s.99-128.
• European Commission for Democracy through Law (Venice Commission): Draft Report on the Notions of “Good Governance” and Good Administration (470/2008), 2009.
• European Communities: Charter of Fundamental Rights of the European Union (364/1), 2000.
• European Union-The European Ombudsman: Annual Report (1995), 1996.
• Evren, Çınar Can: İdari Usul Hukuku İlkelerinin Yönetim Hukukumuz Açısından Değeri, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 91, 2010, s.110-145.
• Göçgün, Faruk: Çok Sayıda Kişiyi Etkileyen İdari İşlemlerde İdari Usule Katılım, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, 2023, s.297-324.
• Gözler, Kemal: İdare Hukuku Cilt I, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003, (İdare I).
• Gözler, Kemal: İdare Hukuku Cilt II, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003, (İdare II).
• Gözler, Kemal: İdare Hukuku Dersleri, Güncelleştirilmiş 10. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2010, (İdare Hukuku).
• Gözübüyük, A. Şeref: Yönetsel Yargı, 35. bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• Günday, Metin: İdare Hukuku, 11. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2017.
• Gündoğan, Ertuğrul: Yönetişim: Kavram, Kuram ve Boyutları, Çukurçayır, M. Akif/Eroğlu, H. Tuğba/ Ekşi Uğuz, Hülya (Editör), Yönetişim: Kuram, Boyutlar ve Uygulama, Çizgi Kitabevi, İzmir, 2010.
• Gündüz, Ebru/Yazıcıoğlu, İsmail: Bilgi Edinme Hakkı Çerçevesinde Kişisel Verilerin Korunması, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 38, Sayı: 1, 2021, s.171-204.
• Güran, Sait: Hak Arama Özgürlüğünün İki Boyutu, Anayasa Yargısı Dergisi, Sayı: 9, 1993, s.23-41.
• IMF: Good Governance: The IMF's Role, 1997.
• Izgar, Hüseyin: Modern Toplumun Yönetim Biçimi İyi Yönetişim Üzerine Bir İncelenme, Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, 2015, s.24-38.
• İzci, Ferit/Sarıtürk, Mehmet: Değişen Kamu Yönetimi Anlayışı: İyi Yönetişim ve Temel Bileşeni Olarak Hesap Verebilirlik, International Journal of Academic Value Studies, Sayı: 13, 2017, s.178-198.
• Kaboğlu, İbrahim Ö.: Özgürlükler Hukuku, 5. Baskı, Afa Yayınları, İstanbul, 1993.
• Kahraman, Mehmet/Balkan, Ali: Kamu Denetçiliği Kurumu Kararlarında Denetim Ölçütü Olarak Kullanılan İyi Yönetim İlkeleri, Ombudsman Akademik, Sayı: 12, 2020, 71-101.
• Kaplan, Onur: Good Governance, Rights and State: Quo Vadis Administrative Law?, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 3, 2022, s.622-635.
• Koç, Emin: Türk Hukuku’nda Devlet İşlemlerine Karşı Başvuru Yollarını Gösterme Yükümlülüğü, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 145, 2019, s.301-347.
• Küçük, Adnan: Hukukun Hâkim Kılınmasının Bir Gereği Olarak İdarî Şeffaflık ve Bilgi Edinme Hürriyeti, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 86, 2017, s.69-95.
• Livioara, Gina: Good governance in the EU, Acta Universitatis Danubius, Cilt: 5, Sayı: 1, 2009, s.176-184.
• Odyakmaz, Zehra: Bilgi Edinme Hakkı Kanunu İşliyor mu?, Yücel, Erkan (Editör), Yetmişbirinci Kuruluş Yılı Armağanı 1, Türk Hukuk Kurumu Yayınları, Ankara, 2005, s.235-300.
• Odyakmaz, Zehra/Güzel, Oğuzhan: İyi İdare Hakkı, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 2017, s.13-37.
• Odyakmaz, Zehra/Kaymak, Ümit/Güzel, Oğuzhan: Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Işığında T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) ve Kararları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• Odyakmaz, Zehra/Keskin, Bayram: Yeni Anayasa Çalışmalarında İdare Hukuku Açısından Gözönünde Bulundurulması Gereken Hususlar, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 5, 2015, s.617-665.
• OECD: Modernising Government The Way Forward, 2005.
• Oğurlu, Yücel: İdari Usul Kanunu Neden Acil ve Zorunludur?, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: IX, Sayı: 1-2, 2005, s.73-88.
• Özay, İl Han: Günışığında Yönetim, 2’nci Baskı’dan 3’üncü Tıpkı Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2017, (Günışığı).
• Özay, İl Han: İdari Usul ve Bilgilenme Hakkı Üzerine Düşünceler, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 2008, s.135-138, (Bilgilenme Hakkı).
• Özkan, Gürsel: İdari Usul Kanununda Düzenlenmesi Gereken Genel İdari Usul İlkeleri, Banger, Gürol/Özkan, Gürsel (Editör), İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, T.C. Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998, s.55-78.
• Sancakdar, Oğuz ve diğerleri: İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 6. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
• Tan, Turgut: Dönüşüm Geçiren İdare Hukukunun Uygulama Alanı da Daralıyor mu?, Öden, A. Merih/Gönenç, Levent/Esen, Selin/Kontacı, Ersoy/Polat, Deniz/Doğanoğlu, Ali Erdem (Editör), Prof. Dr. Erdal Onar’a Armağan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 2013, 121-142.
• T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık): İyi Yönetim İlkeleri Rehberi, Ankara, 2019, (İyi Yönetim).
• T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık): 2019 Yıllık Raporu, Ankara, 2020, (Rapor).
• United Nations: Monterrey Consensus of the International Conference on Financing for Development (2002), 2003.
• United Nations Development Programme (UNDP): Human Development Report 1994, Oxford University Press, 1994.
• United Nations General Assembly: Brussels Declaration (191/12), 2001.
• United Nations General Assembly: United Nations Millennium Declaration, (A/55/L.2), 2000.
• World Bank: Sub-Saharan Africa: From Crisis to Sustainable Growth Report (8209), 1989.
• Yıldırım, Arzu: İyi Yönetişim ve Türkiye Performansı, Journal of Academic Value Studies, Cilt: 5, Sayı: 5, 2019, s.818-835, (Türkiye Performansı).
• Yıldırım, Ramazan: İdare Hukuku Açısından Bilgi Edinme Hak ve Özgürlüğü, Banger, Gürol/Özkan, Gürsel (Editör), İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, T.C. Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998, s.227-238, (Bilgi Edinme).
• Yıldırım, Turan ve diğerleri: İdare Hukuku, 4. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.