Erken Çocukluk Dönemine Yönelik Resimli Öykü Kitaplarındaki Duygu İfadelerinin İncelenmesi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 55 - 67, 26.12.2025

Fatma Güngören Gökaslan , Aysel Köksal Akyol

https://doi.org/10.14744/yjer.2025.005

Abstract

Araştırma, erken çocukluk dönemine yönelik resimli öykü kitaplarındaki duygu ifadelerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, 2012-2020 yılları arasında yayımlanan erken çocukluk dönemine yönelik 91 resimli öykü kitabı örneklemi oluşturmaktadır. Bu araştırmanın verileri araştırmacı tarafından ilgili literatür taranarak ve beş uzman görüşü alınarak geliştirilen Resimli Öykü Kitapları İçerik Analiz Formu oluşturularak toplanmıştır. Veriler frekans dağılım çizelgeleri şeklinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda, incelenen resimli öykü kitaplarının on farklı duyguyu içerdiği ve duygu ifadelerinin hem resimde hem metinde olduğu; duygu ifadelerine en fazla ev ortamı ve dış ortamda, en az ise okul ortamında yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Resimli öykü kitaplarının çoğunda olumsuz duygular ile baş etme stratejilerine yer verildiği, karakterlerin duygusal ve fiziksel özelliklerine yer verme oranının düşük olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, çocukların gelişim düzeyine uygun duygu tanımlama ifadelerinin ve başkasının duygusunu anlamaya yönelik ifadelerin yok denecek kadar az, kendi duygularını ifade etmenin ise çoğunlukta olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

duygular , öykü , resimli kitap

Ethical Statement

Araştırma insan üzerine yapılan araştırma kapsamına girmediği için insan üzerine yapılan araştırmalar etik kurul raporu gerektirmemektedir. Araştırma kapsamında okul öncesi döneme yönelik çocuk kitapları incelenmiştir.

Supporting Institution

Yazarlar finansal destek beyan etmemişlerdir.

Project Number

Çalışma proje kapsamında yapılmamıştır.

Analyzing the Expressions of Emotion in Picture Story Books for Early Childhood

Abstract

The study was conducted to examine the expressions of emotion in picture storybooks for 3-6 years old. In the study, 91 picture storybooks for the 3-6 age group published between 2012 and 2020 constitute the sample. The data of this study were collected by creating the Picture Storybooks Content Analysis Form, which was developed by the researcher by reviewing the relevant literature and taking five expert opinions. The data were presented in the form of frequency distribution charts. As a result of the research, it was concluded that the picture storybooks analyzed included ten different emotions and that expressions of emotion were found both in the picture and in the text, and that expressions of emotion were mostly used in the home environment and outdoor environment, and least in the school environment. It was determined that most of the children's picture books included strategies for coping with challenging emotions, and the rate of including the emotional and physical characteristics of the characters was low. In addition, it was concluded that expressions of defining emotions appropriate to the developmental level of children and expressions to understand the emotions of others were almost non-existent, while expressing one’s own emotions was the majority.

Keywords

emitions , story , picture book

Ethical Statement

Since this research does not fall within the scope of studies conducted on humans, an ethics committee re-port for human research is not required. Within the scope of the study, children’s books aimed at the preschool period were examined.

Supporting Institution

The authors declared that this study has received no financial support.

Project Number

Çalışma proje kapsamında yapılmamıştır.

References

• Abacı, S. (2005). Resimli çocuk kitapları ve görsel algı. In M. Sevinç (Ed.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar (pp. 268–271). Morpa Kültür Yayınları.
• Alexander, K. J., & Miller, P. J. (2001). Young children’s emotional attachment to stories. Social Development, 10(3), 374–398.
• Alper, T. (2012). Resimli kitaplardaki karakterlerin duygu durumlarının incelenmesi [Unpublished master’s thesis]. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atış-Akyol, N., & Sunduvac, H. (2023). Resimli çocuk kitaplarında sosyal problem çözme becerilerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 12(3), 630–637.
• Baron-Cohen, S. (2016). Does the autistic child have a “theory of mind”? Cognition, 21(1), 37–46.
• Bassa, Z. (2013). Çocuk kitaplarında resimleme. In M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı. Eğiten Kitap.
• Başaran, M., Çelik, N., & Aytar, A. G. (2021). Resimli çocuk kitaplarının olumsuz ögeler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 1247–1272.
• Bergman Deitcher, D., Aram, D., Khalaily-Shahadi, M., & Dwairy, M. (2020). Promoting preschoolers’ mental-emotional conceptualization and social understanding: A shared book-reading study. Early Education and Development, 32(4), 501–515.
• Beşir, H., & Ceylan, Ş. (2022). Erken çocukluk dönemine yönelik uykuyla ilgili resimli çocuk kitaplarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 6(3), 642–667.
• Biçer, E., Başaran, M., & Aytar, A. G. (2021). Resimli çocuk kitaplarının bilimsel süreç becerilerine göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 19–36.
• Billing, A. G., & Moos, R. H. (1981). The role of coping responses and social resources in attenuating the stress of life events. Journal of Behavioral Medicine, 4(2), 157–189.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri (27th ed.). Pegem Akademi.
• Ceylan, Ş., & Kılınç, N. (2021). A review of children’s picture books: Feelings of anger and sadness. Yıldız Journal of Educational Research, 6(2), 106–121.
• Chalmers, K., Frydenberg, E., & Deans, J. (2011). An exploration into the coping strategies of preschoolers: Implications for professional practice. Children Australia, 36(3), 120–127. https://doi.org/10.1375/jcas.36.3.120
• Dağlıoğlu, H. E., & Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 23(3), 510–534.
• Dilidüzgün, S. (2000). Çocuk kitaplarında yazınsal nitelik. In S. Sever (Ed.), 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu: Sorunlar ve çözüm yolları (pp. 253–267). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve TÖMER Dil Eğitim Merkezi Yayını.
• Ding, R., He, W., & Wang, Q. (2021). A comparative analysis of emotion-related cultural norms in popular American and Chinese storybooks. Journal of Cross-Cultural Psychology, 52(2), 209–226.
• Dockett, S., Perry, B., & Whitton, D. (2006). Picture storybooks and starting school. Early Child Development and Care, 176(8), 835–848.
• Düzyol Türk, E., Korkmaz, Ö., Ün, Ş. I., Gülüm, Z., & Yıldırım, R. G. (2023). 4–6 yaş resimli öykü kitaplarının içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 3121–3137.
• Ewans, J. (2013). Bu benim: Oyun, konuşma ve hikâyeler yoluyla gelişen okuryazarlık ve benlik algısı. In B. Kümmerling-Meibauer (Ed.), Erken okuryazarlık: 0–3 yaş arası çocuk kitapları. Koç Üniversitesi Yayınları. Farkas, C., Gerber, D., Mata, C., & Santelices, M. P. (2020). Are children from different countries exposed to diverse emotions in storybooks? Comparative study between Chile and the United States. Social Development, 29(4), 1134–1154.
• Flavell, J. H. (2000). Development of children’s knowledge about the mental world. International Journal of Behavioral Development, 24(1), 15–23.
• Garner, P. W., & Parker, T. S. (2018). Young children’s picture-books as a forum for the socialization of emotion. Journal of Early Childhood Research, 16(3), 291–304. https://doi.org/10.1177/1476718X18775760
• Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2), 83–88.
• Gönen, M., Aydos, E. H., Şentürk, Ç., Karaca, G., Kahraman, N. C., & Tuna, P. (2013). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve fiziki özelliklerinin incelenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 95–108.
• Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H., Kehci, A., Ulutaş, Z., & Kahve, Ö. (2016). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4), 724–735.
• Gönen, M., Uludağ, G., Fındık Tanrıbuyurdu, E., & Tüfekçi, E. (2014). 0–3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 126–139.
• Gönen, M., Uysal Bayrak, H., Çelik, N. N., Gökdoğan, H., & Tütüncü, Ö. (2017). Resimli çocuk kitaplarındaki korku ve kaygı figürlerinin resimleme ve içerik açısından incelenmesi. International Journal pf Eurasia Social Sciences, 28, 867–882.
• Grady, J. S., Her, M., Moreno, G., Perez, C., & Yelinek, J. (2019). Emotions in storybooks: A comparison of storybooks that represent ethnic and racial groups in the United States. Psychology of Popular Media Culture, 8(3), 207–218.
• Güleç, H., & Gönen, M. (1997). 1974–1993 yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 11(1), 42–53.
• Günyüz, M. (2009). Tematik kitaplar. Frankfurt Kitap Fuarı.
• Hansen, C., & Zambo, D. (2007). Loving and Learning with Wemberly and David: Fostering Emotional Development in Early Childhood Education. Early Childhood Education Journal, 34(4), 273–278.
• Harper, L. J. (2016). Preschool through primary grades: Using picture books to promote social-emotional literacy. YC Young Children, 71(3), 80–86.
• Hassamancıoğlu, U., & Ceylan, Ş. (2023). Sexual development: Reproduction in children's books. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 56(2), 189–241.
• Hourcade, J. B., Bederson, B. B., Druin, A., Rose, A., Farber, A., & Takayama, Y. (2003). The International Children’s Digital Library: Viewing digital books online. Interacting with Computers, 15(2), 151–167.
• Işıtan, S. (2005). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi [Unpublished master’s thesis]. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kandır, A. (2001). Çocuk gelişiminde okul öncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 151. Retrieved April 28, 2020, from http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/kandir.htm Lake, E. V. (2001). Linking literacy and moral education in the primary classroom. The Reading Teacher, 55(2), 125–129.
• Mardi, H. Ö. (2006). Çocuk kitapları resimlemede karakter yaratma [Unpublished master’s thesis]. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
• Michaud, M., Roy-Charland, A., Richard, J., Nazair, A., & Perron, M. (2021). The role of vocabulary skills in a storybook-based intervention to stimulate emotion comprehension in preschoolers. The Journal of Genetic Psychology, 182(6), 471–487.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage Publications.
• Öztürk, M., & Giren, S. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocuklar için hazırlanan hikâye kitaplarındaki korku ve şiddet öğelerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2095–2108.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation (3rd ed.). Sage Publications.
• Piaget, J. (1929). The child’s conception of the world. Redwood Press Limited. Retrieved May 4, 2023, from https://www.rexresearch1.com/PiagetChildPsychologyLibrary/ChildsConceptionWorldPiaget.pdf
• Roth, S., & Cohen, L. J. (1986). Approach, avoidance, and coping with stress. American Psychologist, 41(7), 813–819.
• Rycik, M. T. (2006). 9/11 to the Iraq war: Using books to help children understand troubled times. Childhood Education, 82(3), 145–152.
• Santrock, J. W. (2011). Life-span development (13th ed.). McGraw-Hill.
• Schapira, R., & Aram, D. (2019). Shared book reading at home and preschoolers’ socio-emotional competence. Early Education and Development, 31(6), 819–837. https://doi.org/10.1080/10409289.2019.1692624
• Schneider, W., Schuman-Hengsteler, R., & Sodian, B. (2005). Introduction and overview. In W. Schneider, R. Schumann-Hengsteler, & B. Sodian (Eds.), Young children’s cognitive development: Interrelationships among executive functioning, working memory, verbal ability, and theory of mind (pp. 1–8). Lawrence Erlbaum Associates.
• Tsai, J. L., Louie, J. Y., Chen, E. E., & Uchida, Y. (2007). Learning what feelings to desire: Socialization of ideal affect through children’s storybooks. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(1), 17–30.
• Ural, S. (2013). Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı. In M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı. Eğiten Kitap.
• Uzmen, S., & Mağden, D. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(15), 193–212.
• Uzmen, F. S. (2001). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi [Unpublished doctoral dissertation]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzmen, S. (1994). Okul öncesi dönem çocuğunda korkular. In Ş. Bilir (Ed.), Okul öncesi eğitimcileri için el kitabı. Ya-pa Yayınları.
• Ülker-Erdem, A., Aydos, E. H., & Çoban, A. (2017). Resimli çocuk kitaplarında yer alan olumsuz duygular ve karakterlerin kullandığı baş etme stratejileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 914–931.
• Wellman, H. M., Cross, D., & Watson, J. (2001). Meta-analysis of theory of mind development: The truth about false belief. Child Development, 72(3), 655–684.
• Yeşiltepe, A., Taşkesen, S., & Gül, Y. (2021). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarının resimsel özellikler bakımından incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması. JASS Studies – The Journal of Academic Social Science Studies, 14(87), 51–74.