Aydınlatma ve Işığın İnsan Yaşam ve Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 3, 95 - 102, 08.08.2023

Selahattin Küçük

Öz

İnsanlar suni/yapay ışık kaynaklarının kullanıma girdiği
19. yüzyılın sonlarına kadar tüm yaşamını güneş’in hareketlerine
göre düzenlemiş ve gün içine yaymıştır. Kapalı
ortamlarda yaşamını, çalışmalarını, üretimini ise güneş
ışığını olabildiğince iç mekânlara taşıyarak gerçekleştirmiştir.
Ancak günümüzde insanlar şehirleşmenin ve teknolojinin
getirdiği şartlar sonucu güneş ışığının giremediği
kapalı alanlarda, bazen tüm gece boyunca zamanlarını
geçirmek zorundadırlar. Işığın ulaşamadığı kapalı alanlar
ile gece boyunca ihtiyaç nedeniyle gerekli olan suni/yapay
ışık kaynakları tarih boyunca zamanla gelişerek özellikle
20. yüzyılda çok önemli bir seviyeye gelmiştir. Hayatımızın
vazgeçilmez kaynağı gün ışığının, mevsimlere, gün
içinde konumuna göre renk sıcaklığı ve şiddeti sürekli
değişirken, yapay ışık kayakları ile sağlanan aydınlatma
devrede olduğu sürece sabittir. Var oluşundan itibaren gün
ışığına göre biyolojik, psikolojik ve fizyolojik yapısı oluşan
insanların, suni ışık kaynaklarının yarattığı sorunlardan
korunması, daha sağlıklı, daha verimli ve konforlu yaşamını,
çalışmasını sürdürebilmesi için suni aydınlatmanın
gün ışığına uyumlu hale getirilmesi, gece ise sirkadiyen
ritminin bozulmaması, kullanılan teknolojik ürünlerden
etkilenmemesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekir.
Bu çalışmada suni/yapay ışık kaynakları ile teknolojik
ürünlerden çıkan ışığın insanların biyolojik saatini etkiyerek
sirkediyen ritiminin bozulması ve sonrasında kişinin
biyolojik, psikolojik ve fizyolojik sorunlarla karşılaşmaması
için yapılması gerekenler hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

sirkadiyan ritim, biyolojik ritim, gangliyon hücreleri, kortizol hormonu, melatonin hormonu

The Effects of Lighting and Light on The Human Life and Health

Öz

Until the end of the 19th century, when artificial light
sources came into use, people organized their whole life
according to sunlight and spread it throughout the day.
Human beings carry out their life, work, and production
in indoor environments by bringing sunlight indoors as
much as possible. However, today, people have to spend
most of their time in closed areas without sunlight. Indoor
areas where light cannot reach and artificial light
sources, necessary during the night due to need, have
developed over time and reached a very important level,
especially in the 20th century. However, daylight’s color,
temperature, and intensity—an indispensable source of
our lives—changes constantly according to the seasons
and their position during the day. The lighting provided
by artificial light is constant—as long as it is active. It is important
to protect people whose biological, psychological,
and physiological structure has been formed according to
daylight—since their existence from the problems created
by artificial light sources. Harmonizing artificial lighting
with daylight becomes important to maintain a healthier,
more productive, and more comfortable life. As for the
night, necessary precautions should be taken to prevent
the circadian rhythm from being disrupted and not be affected
by the technological products used.
In this study, information will be given about what should
be done to prevent the circadian rhythm by affecting the
biological clock of the light emanating from artificial light
sources and technological products and to prevent the
person from encountering biological, psychological, and
physiological problems.

Anahtar Kelimeler

circadian rhythm, biological rhythm, ganglion cells, cortisol hormone, melatonin hormone

Kaynakça

• 1. Giray, E. (2009). Dinamik Aydınlatma ve Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul
• 2. Aktaş, İ. (2012). Dinamik aydınlatmanın insan sağlığı üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul
• 3. Understanding Color Temperature: Erişim adresi : https://www.us.lumistrips. com/lumistrips-blog/color-temperature-explained/ . Erişim tarihi: 25.04.2023
• 4. David M. Berson, Strange vision: ganglion cells as circadian photoreceptors, Trend in Neurosciences. 2003. Vol.26 No.6
• 5. Aydoğdu, S. İnsan Odaklı Aydınlatma. VI. Elektrik Tesisat Ulusal Kongre ve Sergisi. 16 -19 Ekim 2019, İzmir
• 6. Şahin, D. (2012) Aydınlatma Tasarımının Kullanıcı Üzerindeki Fizyolojik ve Psikolojik Etkileri Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• 7. Smolders, K. C. H. J. (2013). Daytime light exposure : effects and preferences, PhD Thesis. Eindhoven University of Technolgy. Eindhoven. Hollanda
• 8 Dinçarslan, H. Sirkadiyen Ritim (CRH) Vücut Saati. Erişim adresi: https:// saglikliolalim.com/sirkadyenritim/#Resimlerdeki_Circadian_Rhythm. Erişim tarihi: 22.04.2023
• 9. Özge, M. (2019). İnsan Odaklı Aydınlatmanın Farklı Ortamlar İçin İncelenmesi, İnsan Üzerindeki Fizyolojik Ve Psikolojik Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Marmara Üniversitesi. İstanbul.
• 10. Mavi Işık Filtresi Nedir? Mavi Işığın Zararları. Erişim adresi : https:// teknoloji.org/mavi-isik-filtresi-nedir-mavi-isigin-zararlari/ . Erişim tarihi: 27.04.2023
• 11. Rea, M.S., Figuerio, M.G., Bierman. A.& Hamner, R. Modelling the spectral sensetivity of the human circadien system Lighting Research& Technlogy . 2012. Vulume 44, Isuue 4, pp. 386 - 396
• 12. Circadien Lighting. Erişim adresi : https://chromaviso.com/en/circadian- lighting/research-in-circadian-lighting/circadian-lighting-reduces- depression-symptoms/ . Erişim tarihi: 26.04.2023
• 13. Rea, M. S., Figueiro, M. G., Bierman, A., & Hamner, R. . Modelling the spectral sensitivity of the human circadian system. Lighting Research & Technology. 2012. Volume 44, Issue Number 4, pp. 386- 396.