EBELERİN AFET FARKINDALIK DÜZEYLERİ VE AFET DÖNEMLERİNDE EBELİK HİZMETLERİNİN ROLÜNE YÖNELİK DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 279 - 292, 30.11.2024

Rukiye Demir

Öz

Amaç: Bu araştırma; ebelerin afet farkındalık düzeyleri ve afet dönemlerinde ebelik hizmetlerinin rolüne yönelik düşüncelerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel tipte olan araştırma, Nisan-Aralık 2023 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini; Türkiye’de görev yapan ebeler, örneklemini ise 280 ebe oluşturmuştur (n=280). Veriler “Tanıtıcı Bilgi Formu ve Afet Farkındalık Ölçeği” ile çevrimiçi ortamda toplanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan ebelerin Afet Farkındalık Ölçeği toplam puan ortalaması 74.13±3.58 olup, 35-45 yaş aralığında, evli, lisans mezunu, meslekte çalışma süresi en az 20 yıl olan, afetlere yönelik etkinliklere katılan ve afet deneyimi olan ebelerin puan ortalamasının daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Ayrıca ebelerin %67.1’i afet öncesi dönemde ebelik hizmetlerinin rolünün en çok ebelik hizmetleri afet planını hazırlamak olduğunu; %62.8’i afet döneminde hayat kurtarma, ilk yardım ve acil müdahale; %84.3’ü afet sonrası dönemde kadınların yaşam kalitesinin, eğitim, gelir durumlarının iyileştirilmesini sağlanmak olduğunu belirtmiştir.
Sonuç: Çalışmada ebelerin afet farkındalık düzeylerinin orta seviyede olduğu ve bazı sosyo-demografik özelliklerinin afet farkındalıklarını etkilediği, ebelerin afet öncesi, afet dönemi ve afet sonrası dönemlerde önemli rollerinin olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Ebe, Ebelik Hizmetleri, Farkındalık, Kadın Sağlığı.

Disaster Awareness Levels of Midwives and Their Thoughts on the Role of Midwifery Services in Disaster Times

Öz

Aim: This study was conducted to determine the disaster awareness levels of midwives and their thoughts on the role of midwifery services in disaster periods.
Methods: The research was conducted between 1 May 2023 and 2024 in descriptive-cross-sectional type. The universe of the research; The sample of midwives working as midwives in Turkey consisted of 280 midwives (n=280). The data were collected online with the "Descriptive Information Form and Disaster Awareness Scale".
Results: The total mean score of the midwives participating in the study on the Disaster Awareness Scale was 74.13±3.58 was found to be higher (p<0.05). In addition 67.1% of the midwives stated that the role of midwifery services in the pre-disaster period is mostly to prepare the midwifery services disaster plan; 62.8% of them do life saving first aid and emergency response during the disaster period; 84.3% of them stated that the quality of life, education and income status of women should be improved after the disaster.
Conclusion: In the study, it was concluded that the disaster awareness level of midwives was moderate and some socio-demographic characteristics affected their disaster awareness. and midwives had important roles in the pre-disaster, disaster period and post-disaster periods.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Midwife, Midwifery Services, Awareness, Women

Kaynakça

• Akpınar NB, Ceran MA. Afetlerle ilgili güncel yaklaşımlar ve afet hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2020;1(1):28-40.
• Azzollini S, Depaula PD, Cosentino AC, Bail Pupko V. Applications of psychological first aid in disaster and emergency situations: its relationship with decision making. Athens Journal of Social Sciences. 2018;5(2):201-213.
• Bulut Y. Afet ve acil durumlarda hemşirelerin ilk yardım bilgi düzeyleri, Namık kemal üniversitesi sağlık uygulama ve araştırma merkezi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2019.
• Boztaş MH, Aker AT, Munir K, Çelik F, Aydin A, Karasu U, Mutlu EA. Post traumatic stress disorder among adults in the aftermath of 2011 Van-Ercis earthquake in Turkey. Turk J Clin Psychiatry. 2019;23:380-388.
• Cebeci SP, Arberk OK. Sağlık çalışanlarının hastane afet ve acil durum planı bilgi düzeyi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2021;9(120):103-112.
• Demirbaş H, Sezer A, Ergun A. Afet yönetiminde halk sağlığı hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2013;21(2):122-128.
• Demirci K, Avcu T. Afet süreçlerinde kadın bireylerin yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. 2021;11(1):86.
• Diab GM, Mabrouk SM. The effect of guidance booklet on knowledge and attitudes of nurses regarding disaster preparedness at hospitals. Journal of Nursing Education and Practice. 2015;5(9):17-31.
• Dikmenli Y, Yakar H, Konca AS. Development of disaster awareness scale: a validity and reliability study. Review of International Geographical Education. 2018;8(2):206-220.
• Dinçer S, Kumru S. Afet ve acil durumlar için sağlık personelinin hazırlıklı olma durumu. GÜSBD. 2021;10(1):32-43.
• Kırıkkaya E, Gerdan S. Afet Farkındalık Ölçeği (AFÖ) için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Marmara Fen ve Sosyal Bilimler Kongresi. 2019;434-441.
• Erdoğan Ö. Afet hemşireliği eğitimi. Türkiye Klinikleri Surgical Nursing. 2018;4(3):115-120.
• Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı 2014. Türkiye Afet farkındalığı ve Afetlere Hazırlık Araştırması. Accessed 10 Aralık 2023
• Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) 2017. Afetlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı için Asgari Sağlık Hizmet Paketi (MISP) Eğitim Programı. https://turkiye.unfpa.org/tr Accessed 19 Aralık 2023
• Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de sağlık personeli sayısı 2022. https://saglikagi.com/turkiyede-kac-saglik-personeli-var-2022/ Accessed 18 Ocak 2024
• Hamidazada M, Cruz AM, Yokomatsu M. Vulnerability factors of Afghan rural women to disasters. International Journal of Disaster Risk Science. 2019;573-590.
• Hemachandra K, Amaratunga D, Haigh R. Factors affecting the women’s empowerment in disaster risk governance structure İn Sri Lanka. International Journal of Disaster Risk Reduction. 2020;51:1-9.
• İytemur A, Tekeli Yeşil S. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin hastane afet ve acil durum planları ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020;7(2):138-148.
• Kalanlar B, Kubilay G. Afetlerde toplum sağlığının korunmasında önemli bir kavram: afet hemşireliği. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2015;23(1):57-65.
• Okay N, İlkkaracan İ. Toplumsal cinsiyete duyarlı afet risk yönetimi. Dirençlilik Dergisi. 2018;2(1):1-12.
• Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho C, Ho R. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) Epidemic among the General Population in China. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(5):1729.
• Torani S, Majd PM, Maroufi SS, Dowlati M, Sheikhi RA. The importance of education on disasters and emergencies: A review article. Journal of Education and Health Promotion. 2019;8 85.
• Gezer U, Aksu EO. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının afet farkındalık düzeylerinin incelenmesi. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi. 2022;3(4):400-408.
• Aras M, Mumcu A, Karabey T. Measuring disaster awareness levels of faculty of health sciences students. TOGU Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;1(2):40-49.
• Cam O. Bir özel hastanede çalışan sağlık personelinin afete müdahale bilgi düzeyinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü 2019.
• Taskıran G, Baykal UT. Nurses’ preparedness for disasters in Turkey: Literature review. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences. 2017;4(2):47-56.
• Tel H. Olağanüstü durumlarda hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;19(4):278-282.
• Karaca Saydam B, Demirelöz Akyüz M. Afetlerde Üreme Sağlığı ve Ebelik Hizmetleri. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri. 2023; 1. Baskı: ss: 112.
• Tetik Metin H, Kınay Gündoğdu E. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin deprem farkındalığının belirlenmesi. Afet ve Risk Dergisi. 2024;7(2): 546-559.