YER DEMİR GÖK BAKIR VE ÖLMEZ OTU ROMANLARINDAKİ MİTİK ÖGELERİ KAHRAMANIN YOLCULUĞU BAĞLAMINDA OKUMA DENEMESİ

Yıl 2017, Sayı: 17, 65 - 87, 30.06.2017

Pınar Dağ

Öz

Kadim
kültürlerin anlatıları olarak adlandırılan, sosyal ve kültürel dokuların
izlerini taşıyan, insanlığa ait deneyimlerle ilintili olan ve kolektif
bilinçdışında varlığını sürdürmeleriyle dikkat çeken mitler, modern dönemde
sanat yapıtlarında yapı ögesi, kurgu ögesi, estetik öge ve simge olarak yer
alabilmektedir. Türk yazınının dikkat çeken yazarlarından olan Yaşar Kemal de
yapıtlarında mitik ögelerden yararlanmıştır. Dağın Öte Yüzü üçlemesindeki Yer
Demir Gök Bakır adlı romanında, mitik bilincin mit üretim sürecini gözler önüne
sererek kurtarıcı uman halkın kolektif bilinçdışında bulunan arketiplerle
kahraman oluşturmasını konu edinirken Ölmez Otu 
romanında mit yıkımını ve buna neden olan etmenleri ortaya koymaktadır.
Bu makalede, sözü edilen romanlar Joseph Campbell'ın Kahramanın Sonsuz
Yolculuğu adlı yapıtında kahraman mitosu için belirlediği aşamalara uygun
olarak ve mit yıkım sürecini de kapsayacak biçimde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Mitoloji, Kahramanlık mitosu, Roman

THE READING STUDY OF THE MYTHIC ELEMENTS WITHIN THE CONTEXT OF THE QUEST OF THE HERO IN THE NOVELS, IRON EARTH COPPER SKY AND THE UNDYİNG GRASS

Öz

Named
as the narratives of archaic societies, having the traces of social and
cultural characteristics, being related to the humanistic experiences, the
myths that are remarkable with the survival of its existence in collective
unconscious have taken parts as a product, fictional product, aesthetical
product, and a symbol in art. Yasar Kemal, one of the conspicuous writers in
the Turkish literature, benefited from the mythic factors, too. While in the
novel Iron Earth, Copper Sky in the trilogy The Wind from The Plain he,
displaying the mythical conscious’ process of the myth producing, mentions that
the people hoping a savior to come creates a hero with the archetypes in the
collective unconscious, in the novel The Undying Grass he demonstrates the myth
destroying, and the factors causing to this. In the research, the mentioned
novels is searched in an appropriate way to the stages for the hero mythos, and
is analyzed by involving the process of the myth destroying in the work The
Hero with a Thousand Faces by Joseph Campbell.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Iron Earth Copper Sky, The Undying Grass, Myth, The Myth of Heroism, Novel

Kaynakça

• Aydemir, Adem (2013). "Sarıkız Efsanesindeki Sarıkız ve Eski Türk İnançlarındaki Albız Üzerine, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 8/6. Spring. 61-67.
• Beydili, Celal (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Eren Ercan (Çev.). Ankara: Yurt Kitap.
• Campbell, Joseph (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. Sabri Gürses (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Cerrahoğlu, Münir (2012). "Mitolojilerde ve Türkiye'de Derlenen Masallarda Narın Yeri". Turkish Studies- İnternational Periodicial For The Languages and History of Turkish or Turkic. Volume 7/1 Winter. 643-651.
• Dağ, Pınar (2016). Türk Romanında Mitin Görünümleri (1961-1970). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Duymaz, Ali (2001). "Kaz Dağı ve Sarıkız Efsaneleri Üzerine Bir Değerlendirme". Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 5. Mayıs. 88-102.
• Eliade, Mircea (2014). Dinler Tarihine Giriş. Lale Arslan Özcan (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Eliade, Mircea (1994). Ebedi Dönüş Mitosu. Ümit Altuğ (Çev.). Ankara: İmge.
• Eliade, Mircea (1993). Mitlerin Özellikleri. Sema Rifat (Çev.). İstanbul: Om Kuram.
• Erhat, Azra (2014). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi.
• Fordham, Frieda (1999). Jung Psikolojisi. Aslan Yalçıner (Çev.). İstanbul: Say.
• Gariper, Cafer ve Küçükcoşkun, Yasemin (2009). Dionizyak Coşkunun İhtişam ve Sefaleti-Yakup Kadri’nin Nur Baba Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Gariper, Cafer ve Küçükcoşkun, Yasemin (2012). "Mit ve Roman Üzerine Kısa Bir Bakış". Bizim Külliye. 51. Sayı. 34-39. https://tr.wikipedia.org/wiki/Karakuş_(mitoloji) (erişim tarihi: 6.11.2015).
• İnan, Abdülkadir (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Jung, Carl Gustav (2006). Analitik Psikoloji. Ender Gürol (Çev.). İstanbul: Payel.
• Komisyon. (2009). "Evran". Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, Cilt III. (3. Baskı). Ankara: TDK.
• Korkmaz, Esat (2008). Eski Türk İnançları ve Şamanizm Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Anahtar.
• Malinowski, Bronislaw (1998). İlkel Toplum. Hüseyin Portakal (Çev.). Ankara: Öteki.
• Moran, Berna (1996). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. İstanbul: İletişim.
• Ögel, Bahaeddin (1995). Türk Mitolojisi Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Öztürk, Özhan (2009). Folklor ve Mitoloji Sözlüğü, Ankara: Phoenix.
• Sakaoğlu, Saim (1980). Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi.
• Segal, Robert A. (2012). Mit. Nursu Örge (Çev.). Ankara: Dost.
• Şenesen, Refıye. "Şahmeran, Lokman Hekim ve Adana Efsaneleri", http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/32.php. (Erişim Tarihi: 06. 11. 2015).
• Wellek, René ve Warren, A. (1982). Yazın Kuramı. Yurdanur Salman-Suat Karantay (Çev.). İstanbul: Altın Kitap.
• Yaşar Kemal (1964). Yer Demir Gök Bakır. İstanbul: Güven.
• Yaşar Kemal (1969). Ölmez Otu. İstanbul: Ant.