AN EVALUATİON ON “DESTRUCTİON” ANATOMY in ARABA SEVDASI

Year 2020, Issue: 23, 259 - 284, 01.06.2020

Zeliha Öztürk

Abstract

The form of the novel takes the role of carrying the social and literature resources with its structural dynamics in the modernization process of Turkish literature. Humorous literary forms particularly came to the forefront in early modern literature, revealing the close relationship of these literary forms with social transformation. Araba Sevdası is remarkable since it explains the modernization process and the civilization crisis mostly with irony in a humorous form. Irony functions through a destructive nature. The role of irony in social transformations crises also shapes the novel, Araba Sevdası. The novel particularly addresses the relationship of a society on the brink of a new civilization with the old civilization as a problem by using the destructive function of irony. The aim of the study addressing the novel, Araba Sevdası, which is still remarkable due to the rich semantic world of its literary form is to present a new way of understanding by focusing on how and against what the destruction occurs and on its relationship with modernization.

Keywords

Araba Sevdası, irony, myth theory, destruction

ARABA SEVDASI ROMANINDA “YIKIM”IN ANATOMİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Türk edebiyatının modernleşme sürecinde roman formu yapısal dinamikleri ile yeni bir toplum ve edebiyatın kaynaklarını taşıma görevi üstlenir. Modern edebiyatların başlangıcında özellikle komik edebi türlerin ön plana çıkması bu edebi türlerin toplumsal dönüşüm ile yakın ilişkisini ortaya koymaktadır. Recaizâde Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası adlı romanı devri içerisinde modernleşme süreci ve medeniyet krizine ait meselesini çoğunlukla komik bir edebi tür olan ironi üzerinden anlatması bakımından dikkat çeker. İroni türü işlevini yıkıcı bir doğa üzerinden gerçekleştirir. İroni türünün toplumsal dönüşümlerde ve medeniyet krizlerinde üstlendiği bu rol, Araba Sevdası romanını da biçimlendirir. Roman özellikle yeni bir medeniyetin eşiğindeki bir toplumun eski medeniyet ile olan ilişkisini problem haline getirir ve bunun için ironinin yıkıcı işlevini kullanır. Edebi türünün getirdiği zengin anlam dünyası ile yeni dikkatlere muhtaç Araba Sevdası romanını ele alan çalışma yıkımın nasıl / neye karşı gerçekleştiği ve bunların modernleşme ile ilişkisine odaklanarak yeni bir okuma sunmayı hedeflemiştir.

Keywords

Araba Sevdası, ironi, mit teorisi, yıkım

References

• Aristoteles (1987). Poetika. İsmail Tunalı (Çev.). İstanbul: Remzi.
• Arslan, Nihayet (2002). “İki Öncü Roman Don Kişot ve Araba Sevdası”. Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, C.15. 1: 163-181.
• Bahtin, Mihail (2005). Rabelais ve Dünyası. Çiçek Öztek (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Baudelaire, Charles (1997). Gülmenin Özü. İrfan Yalçın (Çev.). İstanbul: İris.
• Bergson, Henri (2011). Gülme. Devrim Çetinkasap (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Cebeci, Oğuz (2016). Komik Edebi Türler. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Dino, Güzin (1951). “‘Araba Sevdası’ Kuruluşu Hakkında Bir Deneme”. Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, C.9. 4: 381-389.
• Dino, Güzin (1954). “Recaizade Ekrem’in Araba Sevdası Romanında Gerçekçilik”. Türkiyat Mecmuası, 11: 57-74.
• Frye, Northrop. (2015). Eleştirinin Anatomisi. Hande Koçak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kierkegard Soren (2009). İroni Kavramı. Sıla Okur (Çev.). İstanbul: İmge.
• Levine, Caroline (2017). Biçimler-Bütün, Hiyerarşi, Ritim Ağ. Didem Dinçsoy (Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Özgül, M. Kayahan (2018). Divan Yolu’undan Pera’ya Selâmetle Modern Türk Şiirine Doğru. İstanbul: Yapı Kredi.
• Parla, Jale (2012). Babalar ve Oğullar, Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim.
• Parveluscu, Anca (2017). Gülme – Bir Tutkuya Dair Notlar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Recai-zâde Mahmut Ekrem (2005). Araba Sevdası. Recai-zâde Mahmut Ekrem Bütün Eserleri III. Parlatır İsmail vd. (Haz.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Saydam, Bilgin (2010). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1988). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan.