QUEER ESTETİK BAĞLAMINDA ARKADAŞ Z. ÖZGER ŞİİRİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 24, 159 - 200, 01.12.2020

Onur Özdil

Öz

Arkadaş Z. Özger’in şiiri sıra dışı marjinal söylemler içinde ve cinsel unsurlarla örülü imajnatif yapısıyla döneminin şiirsel algısının epey dışında bir şiir tarzıdır. Şiir vermiş olduğu 1960’lı yıllara baktığımızda yeni anayasayla beraber yeni fikir ve söylemlerin vücut bulduğu, görece özgürlükçü bir ortamdan bahsedebiliriz. Tabi bu özgürlükçü ortamla beraber sol fraksiyonların hareketli olduğunu ve dönemin genel şiir anlayışına da oldukça etki ettiğini görürüz. Yine aynı yıllarda post feminist sanatçılarla beraber, feminizm farklı bir boyut kazanarak sanatta ve şiirde farklı bir dil arayışına gidilir. Bu gelişmelerle beraber Özger şiirinin dönemin şiir anlayışı dışında yenilikçi bir şiir tazı yarattığını söylemek mümkündür. Bu şiirin iç dinamiklerini, temalarını, söylem gücünü ve dilsel yapısını bütünlüklü bir şekilde incelediğimizde karşımıza Queer bir söylem ve eleştiri gücü çıkar. Makalede Özger şiirinin marjinal yapısına nüfus edebilmek ve şiir pratiğinin arka planını anlayabilmek adına Queer kavramından hareketle şiirinin ortaya çıkışı, kavramsal tarifi ve örtük anlamları incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arkadaş Z. Özger, Queer, cinsiyet, biyoiktidar, heteronormatif, şiir incelemesi

AN INVESTIGATION OF ARKADAŞ Z. ÖZGER POETRY IN QUEER AESTHETIC CONTEXT

Öz

The poetry of Arkadaş Z. Özger is a poetry style that is quite outside of the poetic perception of his period with its extraordinary marginal discourses and with its image made of sexual elements. When we look at the 1960s, we can talk about a relatively libertarian environment in which new ideas and discourses come together with the new constitution. Of course, with this libertarian environment, we see that the left fractions are moving and that the era has also affected the general poetry understanding. In the same years, together with post-feminist artists, feminism gained a different dimension and searched for a different language in art and poetry. With these developments, it is possible to say that Özger poetry created an innovative poetry greyhound besides the poetry understanding of the period. When we examine the internal dynamics, themes, discourse power and linguistic structure of this poet in a holistic way, we encounter a Queer discourse and criticism power. In the article, in order to be able to penetrate the marginal structure of Özger poetry and to understand the background of poetry practice, the emergence of his poetry, conceptual description and implicit meanings will be studied.

Anahtar Kelimeler

Arkadaş Z. Özger, Queer, gender, bio-power, heteronormativity, poetry analysis

Kaynakça

• Ahmed, Sara (2015). Duyguların Kültürel Politikası. Komut, Sultan (Çev.). İstanbul: Sel.
• Aytekin, C. Arzu; Tokdil, Ezgi (2016). “Düşünce Sistemlerinde Ben Ve Başkası Problemi, Arthur Rimbaud Ve Sanatta Ötekilik Üzerine”, İdil Dergisi. 6: 17-30.
• Bozdemir, Gamze (2019). Performatif İmalar Ve Beden. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Butler, Judith (2005). İktidarın Psişik Yaşamı. Tütüncü, Fatma (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Butler, Judith (2014). Bela Bedenler. Çakırlar, Cüneyt; Talay, Zeynep (Çev.). İstanbul: Pinhan.
• Butler, Judith. (2019). Cinsiyet Belası- Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. Ertür, Başak (Çev.). İstanbul: Metis.
• Çakırlar, Cüneyt; Delice, Serkan (2012). Cinsellik Muamması Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet. İstanbul: Metis.
• De Beauvoir, Simone (1993). Kadın “İkinci Cins”: Genç Kızlık Çağı. Onaran, Bertan (Çev.). İstanbul: Payel.
• Deleuze, Gilles (2015). Anlamın Mantığı. Yücefer, Hakan (Çev.). İstanbul: Norgunk.
• Demiral, Akın (2017). Biyoiktidar Bağlamında; Toplumsal Cinsiyet, Queer Teori ve Sanata Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Eagloton, Terry (2015). Şiir Nasıl Okunur. Genç, Kaya (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Erhat, Azra (1996). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi.
• Foucault Michel (2017). Cinselliğin Tarihi. Tanrıöver H. Uğur, (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, Michel (2014). Özne ve İktidar. Işık Ergüden-Osman Akınhay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Freud, Sigmund (2011). Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd. Babaoğlu, Ali (Çev.). İstanbul: Metis.
• Freud, Sigmund (2015). Yas ve Melânkoli. Emirsoy, Aslı (Çev.). İsanbul: Telos.
• Freud, Sigmund (2019). Cinsellik Üzerine. Öneş A. Avni (Çev.). İstanbul: Say.
• Halperin, David (2003). “The Normalization of Queer Theory”. Journal of Homosexuality, 45: 2-4, 339-343.
• https://sozluk.gov.tr/?kelime= [Erişim: 20.04.2020]
• İmançer, Ç. Ece (2018). Queer Teorinin İzinde Avrupalı Bir Türk: Ferzan Özpetek ve Sineması. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. İsmet Tokgöz ile 12.10.2019 tarihli söyleşi
• Jagose, Annamarie (2015). Queer Teori: Bir Giriş. Ali Toprak, (Çev.). Ankara: NotaBene.
• Kierkegaard, Soren (2010). İroni Kavramı. İstanbul: Say.
• Lacan, Jacques (1994). Fallus’un Anlamı. Tura, Murat (Çev.). İstanbul: Afa.
• May, Rollo (2008). Yaratma Cesareti. Oysal, Alper (Çev.). İstanbul: Metis.
• Nil Yalter. “Le Chevalier d’Eon” http://www.nilyalter.com/works/27/lechevali er-deon-1978.html [Erişim tarihi: 15.04.2020]
• Özger, A. Zekai (2018). Sevdadır. İzmir: Mayıs.
• Özger, A. Zekai (2019). Sakalsız Bir Oğlanın Tragedyası. İstanbul: Ve.
• Özkazanç, Alev (2015). Feminizm ve Queer Kuram. Ankara: Dipnot.
• Rimbaud, Arthur (2015). Ben Bir Başkasıdır- Bütün Düzyazı Şiirleri. İnce, Özdemir (Çev.). Ankara: İmge.
• Rubin, Gayle S. (1993). “Thinking Sex: Notes for a Radical Theory of the Politics of Sexuality”. The Lesbian and Gay Studies Reader, New York: Routledge.
• Sancar, Serpil (2013). Erkeklik: İmkansız İktidar. İstanbul: Metis.
• Şafak, Halil (2019). Küçük İskender Kitabı. İstanbul: İkaros.
• Turhanlı, Halil (1944). Meleklerin Düştüğü Yer. İstanbul: Altıkırkbeş.
• Umut, T. Arslan (2010). “Heteroseksüel Melankoli”. Kaos Glg, 1: 42-51.