LANGAUGE DEVIATIONS İN İHSAN DENİZ’S POETRY BOOK TITLED DUT AĞACI

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 33, 1 - 24, 01.06.2025

Erdal Açıkyol

https://doi.org/10.26517/ytea.583

Öz

Poetic language, which constitutes one of the subcategories of literary language, differs from both daily and scientific language. One of the distincttive characteristics that distinguishes it from both daily and scientific language use is linguistic deviation. All uses that go beyond the rules of the standard language constitute language deviationLinguistic deviation has a significant impact on the acceptance of poetry as a metalanguage. Reacting to the strict rules of the standard language, poets try to eliminate their aesthetic concerns and make what they say effective by making changes to the language. Linguistic deviations, which can be examined in nine classes: orthographic, verbal, phonetic, semantic, grammatical, historical, dialectal, segmental and interference with borrowed texts, make their existence visible especially in the last periods of Turkish poetry. İhsan Deniz, who managed to make a name for himself with the poetry books he published in the 1980s, is one of the most remarkable artists who benefit from linguistic deviations. Deniz, who collected all his poems in the book called Dut Ağacı, uses examples suitable foro other types of deviation except historical deviation ih the poet’s poems were examined under eight headings. In the study, before this classification, theoretical information was given about language deviations. The poet’s work titled Dut Ağacı, which collects his poems written between 1980 and 2015, was chosen as the sample for the study.

Anahtar Kelimeler

Linguistic deviation , deviation types , poetry language , İhsan Deniz , DutAğacı

İHSAN DENİZ’İN DUT AĞACI İSİMLİ ŞİİR KİTABINDA DİL SAPMALARI

Öz

Edebî dilin alt kategorilerinden birini oluşturan şiir dili, günlük ve bilimsel dilden farklılık arz eder. Onu, hem günlük hem de bilimsel dil kullanımından ayıran belirgin niteliklerden biri dil sapmasıdır. Standart dildeki kuralların dışına çıkan kullanımların tamamı dil sapmasını meydana getirir. Şiirin üst dil olarak kabul edilmesinde, dilsel sapmanın önemli düzeyde etkisi söz konusudur. Standart dilin katı kurallarına tepki gösteren şairler, dil üzerinde yaptıkları değişikliklerle estetik endişelerini giderme ve söylediklerini etkili kılma çabasında bulunurlar. Kendi içinde yazımsal, sözcüksel, sessel, anlamsal, dil bilgisel, tarihsel, lehçesel, kesimsel ve ödünç metinlere müdahale olmak üzere dokuz sınıfta incelenebilecek olan dilsel sapmalar, özellikle Türk şiirinin son dönemlerinde varlığını görünür hâle getirir. 1980’li yıllarda yayımladığı şiir kitaplarıyla adından söz ettirmeyi başaran İhsan Deniz, dilsel sapmalardan istifade eden sanatçılardan en dikkat çekici olanlardan biridir. Tüm şiirlerini Dut Ağacı isimli kitapta toplayan Deniz, bu eserinde tarihsel sapma hariç diğer sapma türlerine uygun örnekler kullanır. Bundan dolayı şairin şiirlerindeki dilsel sapmalar, sekiz başlık altında incelenmiştir. Çalışmada, bu sınıflandırmadan önce dil sapmaları hakkında teorik bilgi verilmiştir. Şairin 1980-2015 yılları arasında yazmış olduğu şiirlerini topladığı Dut Ağacı adlı eseri, çalışma için örneklem olarak seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dil sapması , sapma çeşitleri , şiir dili , İhsan Deniz , Dut Ağacı

Kaynakça

• Aksan, Doğan. Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Bilgi Yayınları, 2016.
• Altuntaş, Halil ve Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerim Meâli. Diyanet İşleri Başkanlığı, 2007.
• Aristoteles. Poetika. Çeviren Yılmaz Onay, Mitos-Boyut Yayınları, 2008.
• Çetin, Nurullah. Şiir Çözümleme Yöntemi. Öncü Kitap Yayınları, 2009.
• Çobanoğlu, Şaban. Modern Şiir Dilinde Sapmalar. Hece Yayınları, 2018.
• Deniz, İhsan. Dut Ağacı. Hece Yayınları, 2015.
• Derleme Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
• Develioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Aydın Kitapevi Yayınları, 2015.
• Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. Bayrak Yayınevi, 2009.
• Gencan, Tahir Nejat. Dilbilgisi. Kanaat Yayınları, 1974.
• Günay, Doğan. Metin Bilgisi. Multilingual Yayınları, 2007.
• Karaca, Alaattin. İkinci Yeni Poetikası. Hece Yayınları, 2013.
• Korkmaz, Zeynep. Türkiye Türkçesi Grameri. Türk Dil Kurumu, 2009.
• Kul, Erdoğan. “Şiir Dilinde Sapmalar ve Bir Uygulama.” Humanities Sciences, c. 3, s. 3, 2008, ss. 373-389.
• Leech, Geoffrey Neil. A Linguistic Guide to English Poetry, Longman London And N. Y, 1969.
• Levin, Samuel. “Internal and external deviation in poetry.” Word, c. 21, s. 2, 1965, ss. 225-237.
• Özünlü, Ünsal. “Şiir Dilinde Sapmalar.” Türk Dili, s. 368, 1982, ss. 77-85.
• Özünlü, Ünsal. Edebiyatta Dil Kullanımları. Multilingual Yayınları, 2001.
• Toklu, Osman. Şiir Dili ve Çevirisi. Akçağ Yayınları, 2003.
• Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998.
• Vardar, Berke. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual Yayınları, 2007.