ULUSLARARASI BELGE VE RAPORLAR IŞIĞINDA CEZAEVLERİNDEKİ ARAMA USULÜNE İLİŞKİN TEMEL ESASLAR

Year 2022, Volume: 19 Issue: 2, 499 - 579, 02.10.2022

Bahattin Aras

Abstract

Çağdaş infaz rejiminde etkin, ıslah edici ve onarıcı bir infaz süreci için tutuklu ve hükümlünün hakları ile kurumun güvenliği, disiplini ve düzeni arasında denge kurulması gerekmektedir. Cezaevlerinde tutuklu ve hükümlünün hakları ile kurumun güvenliği, disiplini ve düzeni arasında denge kurularak uygulanması gereken tedbirlerden biri de cezaevlerindeki arama işlemleridir. Burada sorun olan husus aramanın bir gereklilik olmaktan çıkarılarak hükümlü ve tutuklunun haklarını ihlal eden, onları rencide eden ve bir noktada onları huzursuz etmek için kullanılan bir genel uygulamaya dönüşmesidir. Mevcut çalışmada infaz hukukuna ilişkin temel kavram ve ilkeler ışığında hükümlü ve tutukluların cezaevlerinde aranmasına ilişkin temel esaslar ve uygulamada yaşanan sorunlar ve oluşan hak ihlalleri ele alınacaktır.

Keywords

İnfaz Hukuku, Cezaevi, Hükümlü, Tutuklu, Arama Usulü

FUNDAMENTALS PRINCIPLES OF SEARCH PROCEDURE IN PRISONS IN THE LIGHT OF INTERNATIONAL DOCUMENTS AND REPORTS

Abstract

A balance must be struck between the rights of the detainees and convicts and the security, discipline and order of the institution, for an effective, remedial and restorative execution process in the contemporary execution regime. One of the measures that should be implemented by balancing the rights of the detainees and convicts in prisons with the security, discipline and order of the institution is the search procedures in the prisons. The problem here is that the search is no longer a necessity and turns into a general practice that violates the rights of convicts and detainees, offends them and is used to make them uncomfortable at some point. In the current study, the basic principles of searching convicts and detainees in prisons and the problems and violations of rights in practice will be discussed in the light of the basic concepts and principles of the law of execution.

Keywords

Law On Criminal Execution, Prison, Detainee, Convict, Search Procedure

References

• Akbulut, Berrin: “Delil Değerlendirme Yasakları”, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, S. 13, Y. 2, Aralık 2010, s.6-25.
• Aksoy İpekçioğlu, Pervin: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2012, C. 70, S. 1, s. 19-38.
• Aksoy, Şemsettin: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Uluslararası Yargı ve Yargıtay Kararları Işığında Önleme ve Koruma Tedbiri Olarak Arama, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2007.
• Alpsoy, Zeliha: Önleme Araması, Adalet Yayınevi, Ankara 2019.
• Aras, Bahattin/Güverçin, Sezgin: İnfaz Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Artuk, Mehmet Emin/Gökcen, Ahmet/Yenidünya, A. Caner: Ceza Hukuku Özel Hükümler, 14. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• Atalay, Osman/Özgelen, Mustafa Safa: İnfaz Hukuku Ders Kitabı, Türkiye Adalet Akademisi Yayını No: 25, Kasım 2013.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İçtihadına İlişkin Rehber, Mahpus Hakları, Ankara 2019,https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/482020134215mahpus%20haklar%C4%B1%20olarak%20de%C4%9Fi%C5%9Ftirelim%20ba%C5%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.pdf, İET: 20/01/2022.
• Aydın, Murat: Arama ve El Koyma, 2.Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2012.
• Aygün, Aydın: “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 8, Y.2016, s. 49-73.
• Bernath, Barbara: “Body searches: Addressing risk factors to prevent torture and ill-treatment”, Penal Reform International, Detention Monitoring Tool, Second edition, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/viewer.html?pdfurl=https%3A%2F%2Fcdn.penalreform.org%2Fwpcontent%2Fuploads%2F2016%2F01%2Ffactsheet-4-searches2ndv5.pdf&clen=291789&chunk=true İET:23/01/2022.
• Boston, John/Manville, Daniel E.: Prisoners' Self-Help Litigation Manual, Forth Editon, Oxford University Press, New York 2010.
• Bouzat, Pierre: “Ceza Muhakemesi Hukuku ve Kanıtların Toplanmasında Doğruluk Kuralları”, (Çev. Hasan Bıyıklı), Yargıtay Dergisi, Ocak 1977, C. 3, S. 1-2, s. 85-113.
• Börekçi, Eşref Barış: “Yeni Düzenlemeler Işığında Önleme Aramaları”, YÜHFD, C. XVII, Özel Sayı, Y. 2020, s. 89-113.
• Carlson,Peter/Garrett, Judith: Prison and Jail Administration: Practice and Theory, Jones & Bartlett Learning, 2008.
• Centel, Nur/ Zafer, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku El Kitabı, 7. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Coyle, Andrew: Cezaevi Yönetimine İnsan Haklarını Göz Önüne Alan Bir Yaklaşım, Yayınlayan: Uluslararası Cezaevi Araştırmaları Merkezi, 2002.
• Çalışkan, Suat: Çıplak Arama, https://www.hukukihaber.net/ciplak-arama-makale,8481.html, İET: 21/01/2022.
• Çöpoğlu, Hakan Serdar: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama Koruma Tedbirinde Belirlilik İlkesi”, Ankara Barosu Dergisi, S. 1, Y. 2019, s. 155-230.
• Demirbaş, Timur: “Ceza İnfaz Hukukunun Çağdaş İlkeleri Açısından 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun (CGTİK) Değerlendirilmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, S. 2, Nisan 2008, (İlkeler), s. 10-21.
• Demirbaş, Timur: İnfaz Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Doğan, Duygu Çağlar: “Ceza Muhakemesinde Adli Arama”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi S. 92, Y. 2011, s. 157-180.
• Dursun, Gizem: “Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Konuya İlişkin AİHM Kararlarının İncelenmesi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 2017, C. 19, Özel Sayı, s. 2955-2996.
• Feyzioğlu Metin: Tanıklık ve Dürüst Muhakeme, US-A Yayıncılık, Ankara 1998.
• George, Amanda: “Strip Searches: Sexual Assault By The State”, Alternatıve Law Journal, Vol. 18, No I, February 1993, s.31-33, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/viewer.html?pdfurl=http%3A%2F%2F138.25.65.17%2Fau%2Fjournals%2FAltLawJl%2F1993%2F8.pdf&clen=575867&chunk=true, İET: 23/0172022.
• Gülşen, Recep: “Haksız Arama Suçu”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 12-13, Y. 2009, s. 139-158.
• Gülşen, Recep: “Yargıtay Kararları Işığında Hukuka Aykırı Aramada Elde Edilen Delillerin Ceza Muhakemesinde Değerlendirilmesi”, (Deliller), CHKD, C. 3, S. 2, Y. 2015, s. 2165.-189.
• İlikli, Sedef: Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama Ve Elkoyma, Yaşar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2020.
• İnci, Z. Özen: “Türkiye'nin Bir İnsan Onuru Sorunu Olarak Ceza İnfaz Kurumlarında Uygulanan Çıplak Arama Üzerine Bir İnceleme”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 11, S. 120, Y. 2016, s.50-70.
• Karakaş Doğan, Fatma: 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun Düzenlemesi Işığında Ceza İnfaz Hukuku, 12 Levha Yayınları, İstanbul 2013.
• Keskin Kiziroğlu, Serap: “5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Basit Arama (Adli Arama)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 1, Y. 2009, s. 139-168.
• Keskin, Serap: Ceza Muhakemesi Hukukunda Temyiz Nedeni Olarak Hukuka Aykırılık, Alfa Yayınları, İstanbul 1997.
• Kızılaslan, Hakan: “Yeni Ceza İnfaz Sistemimizin Ana İlkeleri ve Uygulama”, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/viewer.html?pdfurl=https%3A%2F%2Fwww.tchd.org.tr%2FUploads%2Fsuc_ve_ceza%2Fdosyalar%2F2008-2%2F1.YEN%25C4%25B0%2520CEZA%2520%25C4%25B0NFAZ%2520S%25C4%25B0STEM%25C4%25B0M%25C4%25B0Z%2520HAKAN%2520KIZILASLAN.pdf&clen=187787&chunk=true, İET: 21/01/2022, s.2; Hukukun Evrensel İlkeleri ve Özel Görevli Mahkemeler, İstanbul Barosu Paneli, 18 Kasım 2011, İET:20/01/2022.
• Koca, Mahmut : “Ceza Muhakemesi Hukukunda Deliller”, Ceza Hukuku Dergisi, Seçkin Yayınevi, S. 2, Y.1, 2006, s. 207-225.
• Kocaoğlu, Serhat Sinan: “Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı”, Ankara Barosu Dergisi, S. 1, Y. 2012, s. 43-69.
• Kunter, Nurullah/ Yenisey, Feridun/ Nuhoğlu, Ayşe, Açıklamalı Ceza Muhakemesi Kanunu, İstanbul 2013.
• Mahmutoğlu, Fatih Selami/Dursun, Selman: Müdafiin Yasaklılık Halleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.
• Neziroğlu, İrfan: “A Comparative Analysis of Mental and Psychological Suffering as Torture, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment under International Human Rights Treaty Law”, Essex Human Rights Review Vol. 4 No. 1, February 2007, https://nanopdf.com/download/a-comparative-analysis-of-mental-and-psychological-suffering-as_pdf, İET:22/01/2022.
• Ohlin, Jens David: Investigative Criminal Procedure: Doctrine, Application, and Practice, Wolters Kluwer Law & Business, New York 2019.
• Öncü, Gülay Arslan: Özel Yaşamın Korunması Hakkı, Beta Yayınları, İstanbul 2011.
• Örs, Cengiz Ozan: “Avukat Hakkında Arama ve Elkoyma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 123, Y. 2016, s. 103-146.
• Özbek Veli Özer/Doğan, Koray/ Bacaksız, Pınar: Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Özbek, Veli Özer/ Bacaksız, Pınar: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama”, Ceza Hukuku Dergisi, S. 1, Y. 1, Ekim 2006, s. 145-206.
• Özbek, Veli Özer: Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbiri Olarak Arama, Ankara 1999.
• Özbek, Veli Özer: İnfaz Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara 2021.
• Özbek, Veli Özer: İnfaz Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara 2021, (İnfaz).
• Özel, Kadir Can: “Bir Koruma Tedbiri Olarak Arama”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C. 21, Özel Sayı, Y. 2019, 1217-1266.
• Özkavalcı, Nimet: İnfaz Hâkimliği, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Öztürk, Bahri/ Eker Kazancı, Behiye/ Soyer Güleç, Sesim: Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık Ankara 2021.
• Öztürk, Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sırma Gezer, Özge/Saygılar Kırıt, Yasemin F./Alan Akcan, Esra/Özaydın, Özdem/Erden Tütüncü, Efser/Altınok Villemin, Derya/Tok, Mehmet Can (Öztürk ve Diğerleri): Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Güncellenmiş 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Seyyidoğlu, Muhammed Sıddık: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama ve Elkoyma” İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, C. 4 S. 1, Y. 2021, s. 11-31.
• Smit, Dirk van Zvl/Snacken, Sonia: Principles of European Prison Law and Policy: Penology and Human Rights, OUP Oxford, New York 2009.
• Sokullu-Akıncı, Füsun: "Kişinin Üzerinin Aranması ve İnsan Hakları", İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, S. 1-3, Y. 2011, s. 261-269.
• Şahin, Merve: Önleme Araması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2021.
• Şahin, Cumhur/Göktürk, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku – 1, 12. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Şen, Ersan: “Avukat, Hâkim ve Savcıların Aranması”, (Avukat), Ankara Barosu Dergisi, S.2, Y.2013, s.333-344.
• Şen, Ersan: “Çıplak Arama”, https://sen.av.tr/tr/makale/ciplak-arama, İET:13/01/2022.
• Şen,Ersan: Türk Ceza Yargılaması Hukuku’nda Hukuka Aykırı Deliller Sorunu, (Deliller), Beta Yayınevi, İstanbul 1998.
• Tanz, Eva: “Hapishaneler ve Çıplak Arama Uluslararası Standartlar ve Alternatifler”, Türkiye’de Mahpus Olmak 2, TCPS Kitaplığı 14, İstanbul 2017, s. 154-164.
• Toroslu, Nevzat/Feyzioğlu, Metin: Ceza Muhakemesi Hukuku, 21. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2021.
• Turhan, Faruk: Ceza Muhakemesi Hukuku, Asil Yayınevi, Ankara, 2006.
• Ünver, Yener: “Ceza Muhakemesinde İspat, C.M.K. ve Uygulamamız”, Ceza Hukuku Dergisi, Seçkin Yayınevi, Ankara, S. 2, Y. 2006. s. 103-205.
• Yalvaç, Gürsel: “Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat”, CHKD, C. 3, S. 2, Y. 2015, s. 267-306.
• Yenisey, Feridun/ Nuhoğlu, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Yılmaz, Yeşim: “Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 124, Y. 2016, s. 247-304.
• Yurtcan, Erdener: Cumhuriyet Savcısının ve Ceza Yargıcının Başvuru Kitabı, 8. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.